จากวลียอดนิยม “ See Angkor Wat and Die” Dear-ASIA.com ชวนย้อนไปพบกับอาณาจักรขอมโบราณ: ความสัมพันธ์ระหว่าง เมืองพระนคร นครวัด และนครธม
เพื่อให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างเมืองพระนคร นครวัด และนครธม สิ่งที่จำเป็นต้องเข้าใจในการศึกษาอาณาจักรขอมโบราณคือการแบ่งยุคสมัยของกษัตริย์ที่ปกครอง ควบคู่กับการพิจารณาสิ่งปลูกสร้างที่ปรากฏในรัชสมัยนั้น ๆ ประกอบการพิจารณาด้วย เพื่อช่วยให้เกิดการเข้าใจพัฒนาการและความสัมพันธ์กับสิ่งปลูกสร้างที่หลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน
ดั่งคำกล่าวของอาจารย์วีระ ธีรภัทร ในหนังสือ “เที่ยวเขมร”
*ถึงแม้ในอาณาจักรขอมโบราณจะมีกษัตริย์ผู้ทรวงความสามารถมากมายแต่ในบทความนี้ ขอยกมาเพียงบางพระองค์เพื่อให้เห็นภาพรวมประวัติศาสตร์โดยสังเขปของอาณาจักรขอมโบราณ
[ศึกษาประวัติศาสตร์ขอมโบราณ ในสารคดี และบทความ ประเทศกัมพูชา ตัวเต็มได้ที่: https://www.dear-asia.com/th-countries-7]
🟥จุดกำเนิดอาณาจักรขอมโบราณกับการสานต่ออิทธิพลอาณาจักรฟูนันและอาณาจักรจาม (จามปา)
ยุคสมัยของอาณาจักรขอม เริ่มต้นขึ้นตั้งแต่ ศตวรรษที่ 9 ซึ่งได้รับอิทธิพลจากรากฐานสำคัญจากอาณาจักรฟูนันและอาณาจักรจาม (จามปา) ในด้านเทคนิคการทดน้ำ ระบบชลประทาน การจัดวางโครงสร้างประชาชน และอิทธิพลการผสมผสานการนับถือศาสนาโบราณเข้ากับความเชื่อที่ทันสมัยกว่า ที่ได้รับอิทธิพลมาจากอินเดีย
🟥“เมืองพระนคร” เมืองแห่งแรกของอาณาจักรขอมโบราณ โดยกษัตริย์ชัยวรมันที่ 2
ในปี ค.ศ. 802 อาณาจักรขอมโบราณ ถูกก่อตั้งขึ้นโดยกษัตริย์ชัยวรมันที่ 2 อาณาจักรขอมโบราณมีความเจริญรุ่งเรืองขึ้นโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ทรงสร้างราชธานี ศูนย์กลางอยู่ที่เมืองหริหราลัยหรือปัจจุบันคือเมืองร่อลวย ซึ่งถือเป็นจุดเริ่มต้นของ “เมืองพระนคร” ที่นับเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรขอม
หลังจากนั้นราว 300 ปี จากพัฒนาการปรับโครงสร้างทางอำนาจ องค์ความรู้ในการสร้างปราสาทที่ใช้เป็นเทวสถาน รวมทั้งการพัฒนาการบริหารจัดการน้ำและระบบชลประทาน ก็ถือกำเนิดการสร้างเทวสถานใหญ่ที่สุดในโลกขึ้น คือ “นครวัด”
🟥“นครวัด” เทวสถานที่ใหญ่ที่สุดในโลก
นครวัด เริ่มสร้างในสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 แห่งยโสธรปุระ ในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 12 ทรงสร้างขึ้นเพื่อให้เป็นเทวาลัย และเป็นสุสานฝังพระบรมศพ
เรื่องราวของศิลปกรรมที่นครวัด แสดงถึงเรื่องราวอำนาจ และพระเกียรติของพระวิษณุ โดยเป็นเทวสถานทางศาสนาฮินดู ลัทธิไวษณพนิกาย ซึ่งนับถือพระวิษณุเป็นเทพเจ้าสูงสุด
นครวัด ถือเป็นวิวัฒนาการขั้นสูงสุดของปราสาทขอม โดยมีปราสาท 5 หลัง ตั้งอยู่บนฐานสูงตามคติฮินดู ถือเป็นศูนย์กลางของโลกและจักรวาล คูน้ำล้อมแสดงถึงมหาสมุทรล้อมเขาไกรลาศ กินอาณาบริเวณกว้างใหญ่ไพศาลราว 1,200 ไร่
นครวัด กลายเป็นที่รู้จักของชาวโลก จากบันทึกการเดินทางของอองรี มูโอต์ สร้างความตื่นตัวให้ชาวโลกพากันมาดูนครวัด ด้วยสายตาตนเองนับแต่นั้นมา
🟥“นครธม” จุดเปลี่ยนเทวสถานฮินดู สู่พุทธสถานนิกายมหายาน
หลังจากพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 สิ้นพระชนม์ เกิดการรุกรานโดยอาณาจักรจาม โดยถูกปกครองอยู่นานกว่า 4 ปี จนถึงสมัยกษัตริย์ชัยสรมันที่ 7 ได้ออกรบและทำการรวบรวมผู้คนและอาณาเขตมาให้เป็นปึกแผ่น ทรงย้ายศูนย์กลางของเมืองใหม่ ไปตั้งที่เมืองนครธม
ปราสาทบายน ตั้งอยู่บริเวณใจกลางนครธม สร้างขึ้นราวปลายคริสต์ศตวรรษที่ 12 โดยทรงเปลี่ยนจากความเชื่อแบบฮินดูมาเป็นพุทธศาสนาแบบมหายาน
ปรางค์หินยอดปราสาทแกะสลักเป็นรูปใบหน้าพระโพธิสัตว์อวโลติเกศวรที่หันไปทั้ง 4 ทิศ เพื่อคอยสอดส่องดูแลทุกข์สุขของราษฏร ด้วยรอยยิ้มที่เปี่ยมด้วยเมตตา ละม้ายคล้ายกับพระพักตร์ ของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7
เมื่อสิ้นสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 นักประวัติศาสตร์ในปัจจุบัน ตั้งข้อสังเกตุถึงปัจจัยแห่งความเสื่อมลงของนครธมทั้งในด้านธรรมชาติของระบบชลประทาน รวมทั้งด้านการปกครองและสังคมภายในเอง และก่อนที่อาณาจักรขอมโบราณจะเสื่อมอำนาจลง ประเทศราชต่างแยกตัวเป็นอิสระ
🟥ปัจจุบันเดินทางไปชมร่องรอบอารยธรรมขอมโบราณได้ที่ใด?
1. นครวัด สามารถเดินทางไปชมได้ 2 ที่ ได้แก่
- เขตอุทยานประวัติศาสตร์เมืองพระนคร จังหวัดเสียมราช ประเทศกัมพูชา
- นครวัดจำลองได้ที่ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) ประเทศไทย
2. นครธม
- จังหวัดเสียมราช ประเทศกัมพูชา
🎥ขอเชิญชวนติดตาม ซีรีย์ Civilization ผจญภัยไปในอาณาจักรโบราณในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้ตลอดทั้งเดือนนี้
สนใจติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
Tel. : 081-843-8199
Website : https://dear-asia.com
Inbox : m.me/DearASIA.th
E-mail : dearasia.th@gmail.com
ขอบคุณแหล่งข้อมูล
วีระ ธีรภัทร. (2545). เที่ยวเขมร ตระเวนอาณาจักรพระนคร - ชมปราสาทนครวัด ยนปราสาทนครธม (พิมพ์ครั้งที่ 2). สำนักพิมพ์โรนิน
ดาณุภา ไชยพรธรรม (2537). ย้อนรอยประวัติศาสตร์ 10 ประเทศในอาเซียน (พิมพ์ครั้งที่ 1). สำนักพิมพ์มายิก
เซเดส์, ยอ. (2540). Ankor: An Introduction เมืองพระนคร นครวัด นครธม (พิมพ์ครั้งที่ 4). มติชน.
ขอบคุณรูปภาพจาก Unsplash
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
