[BETTERCM] 🛸ยาคุมกำเนิด​ -​ Drug​ interactions 🙇‍♀️การใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดร่วมกับยาบางชนิด อาจเกิดยาตีกันจนทำให้ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดลดลง​ จนนำไปสู่การตั้งครรภ์โดยไม่ตั้งใจ ในทางตรงกันข้ามการใช้ยาบางชนิด​ อาจ

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

27 ก.ย. 2022 เวลา 16:38 • สุขภาพ

🛸ยาคุมกำเนิด - Drug interactions

🙇‍♀️การใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดร่วมกับยาบางชนิด อาจเกิดยาตีกันจนทำให้ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดลดลง จนนำไปสู่การตั้งครรภ์โดยไม่ตั้งใจ

ในทางตรงกันข้ามการใช้ยาบางชนิด อาจทำให้ระดับยาฮอร์โมนในเลือดเพิ่มขึ้นจนเกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่เป็นอันตรายได้

🔮การเปลี่ยนแปลงยาฮอร์โมนไปเป็นสารอื่นที่ไม่มีฤทธิ์ต้องอาศัยเอนไซม์หลายชนิด โดยเฉพาะเอนไซม์ CYP3A4 และเอนไซม์กลูคูโรนิล ทรานสเฟอเรส (glucuronyl transferase)

ซึ่งการใช้ยาที่เพิ่มการทำงานของเอนไซม์เหล่านี้ในการกำจัดยา จะทำให้ระดับยาฮอร์โมนในเลือดลดลง โดยหลังจากเริ่มใช้ยาต้นเหตุไปราว 2-3 วัน จะเริ่มชักนำให้สร้างเอนไซม์มากขึ้น และเกิดฤทธิ์สูงสุดในเวลา 2-3 สัปดาห์ โดยฤทธิ์ยังคงอยู่แม้หยุดใช้ยาที่เป็นต้นเหตุไปแล้ว โดยอาจอยู่ได้นานถึง 4 สัปดาห์หรือนานกว่านั้น

🚨ผู้ที่กินยาคุมกำเนิดจึงต้องระมัดระวังเมื่อใช้ร่วมกับยาเหล่านี้ที่ทำให้ฤทธิ์ในการคุมกำเนิดลดลง อาทิเช่น

ยาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ไรแฟมพิซิน ไรฟาบูติน

ยากันชัก คาร์บามาซีปีน ฟีโนบาร์บิทัล ฟีนีทอยด์ อ็อกคาร์บาซีปีน

สมุนไพร เซนต์จอห์นเวิร์ต

🛸แนะนำให้ใช้การคุมกำเนิดวิธีอื่นร่วมด้วย เช่น

ใช้ถุงยางอนามัย

ใส่ห่วงอนามัย หรือ

ฉีดยาคุม depot medroxyprogesterone acetate

ตลอดช่วงที่ใช้ยาและต่อไปอีก 4-6 สัปดาห์หลังหยุดยา

ในกรณีที่จำเป็นต้องใช้ยาคุมฉุกเฉิน จะต้องใช้ในขนาดที่เพิ่มเป็น2เท่า (levonorgestrel 3 mg หรือ ulipristal 30 mg)

🛑นอกจากนี้จะต้องระมัดระวังในการใช้ยาที่ลดการดูดซึมยาฮอร์โมนจากทางเดินอาหาร อาทิเช่น

(1) ยาต้านแบคทีเรียที่มีขอบเขตการออกฤทธิ์กว้างและถูกดูดซึมจากทางเดินอาหารได้ไม่ดี เช่น แอมพิซิลลิน (ampicillin) และนีโอไมซิน (neomycin) ซึ่งยาดังกล่าวฆ่าเชื้อแบคทีเรียในทางเดินอาหารที่มีบทบาทสำคัญในการสร้าง เอทินิล เอสทราไดออล ในกระบวนการ enterohepatic recirculation ที่ทำให้เอทินิล เอสทราไดออลถูกดูดกลับเข้าสู่กระแสเลือดอีกครั้งหนึ่ง

(2) ยาที่ทำให้กระเพาะอาหารเคลื่อนไหวช้า ทำให้ลดการดูดซึมยาฮอร์โมนในลำไส้

(3) ยาที่ทำให้ฮอร์โมนถูกดูดซึมได้ไม่ดี

เช่น ยาลดกรดที่มีตัวยาเป็นสารประกอบพวกอะลูมินัม หรือยาที่ออกฤทธิ์จับกับน้ำดีในทางเดินอาหาร ซึ่งจะต้องกินยาเหล่านี้ห่างจากยาคุมกำเนิดไม่น้อยกว่า 2 ชั่วโมง

(4) ยาที่มีผลข้างเคียงทำให้คลื่นไส้อาเจียน

(5) ยาที่ทำให้ลำไส้เคลื่อนไหวเร็วหรือเกิดอาการท้องเดิน จนทำให้ยาฮอร์โมนถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดได้น้อย

ในกรณีที่อาเจียนภายใน 3 ชั่วโมงหลังจากกินยาคุมกำเนิด หรือท้องเสียรุนแรงนานกว่า 24 ชั่วโมง

การกินยาคุมแบบปกติให้ถือว่าเป็นการลืมกินไป1เม็ด

ส่วนยาคุมฉุกเฉินให้กินซ้ำอีก1เม็ด

🏓ในทางตรงกันข้ามยาที่ยับยั้งเอนไซม์ CYP3A4 จะทำให้ระดับยาฮอร์โมนในเลือดสูงขึ้น เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ของยาฮอร์โมน เช่น คลื่นไส้ คัดตึงเต้านม และที่สำคัญคือเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ (venous thromboembolism) บริเวณขา เชิงกราน และปอด

โดยยาต้นเหตุสามารถออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ได้อย่างรวดเร็วภายในเวลาไม่กี่ชั่วโมงหลังจากใช้ยา และฤทธิ์จะอยู่ไม่นานหลังจากหยุดใช้ยานั้น

🛸ตัวอย่างยาที่เพิ่มฤทธิ์ของยาคุมกำเนิดอาทิเช่น

ยาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย คลาริโทรมัยซิน

ยารักษาความดันโลหิตสูง ดิลไทอะเซม เวอราปามิล

ยาฆ่าเชื้อรา ฟลูโคนาโซล ไอทราโคนาโซล

ยาต้าน HIV ริโทนาเวีย

ผลไม้ เกรปฟรุต