ประชากรจีนลดลงครั้งแรกในรอบ 60 ปี มีความหมายต่อเศรษฐกิจอย่างไร?
เมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา ประเทศที่มีประชากรเยอะที่สุดในโลกอย่างจีน เผยให้ทั่วโลกรู้ว่าประชากรจีนในปีที่ผ่านมา ลดลงไป 850,000 คน เหลือ 1.411 พันล้านคน นับเป็นการลดลงครั้งแรกนับตั้งแต่ศตวรรษ 1960 ทำให้คาดกันว่าในไม่ช้านี้ จีนอาจจะสูญเสียตำแหน่งประเทศที่มีประชากรเยอะที่สุดให้แก่อินเดีย และอาจจะทำให้วิกฤติสังคมสูงวัยของจีนนั้นรุนแรงมากขึ้นไปอีก
ทำไมประชากรจีนถึงลดลง และจะมีผลกระทบต่อเศรษฐกิจอย่างไรบ้าง ในบทความนี้ Bnomics จะเล่าให้ฟัง
ทำไมประชากรจีนถึงลดลง?
มาจาก 3 สาเหตุหลักๆ ประกอบกัน คือ
1) นโยบายลูกคนเดียว เป็นนโยบายที่ออกมาในช่วงทศวรรษ 1980 และถูกบังคับใช้มากว่า 35 ปี ที่กำหนดให้คู่สมรสมีลูกได้เพียงคนเดียว หากฝ่าฝืนจะถูกลงโทษ ทำให้อัตราการเกิดลดลงเรื่อยๆ ก่อนที่ในปี 2015 จะผ่อนปรนให้มีลูกได้ 2 คน และในปี 2021 อนุญาตให้มีลูกได้สูงสุด 3 คน แต่การเปลี่ยนแปลงนโยบาย ตลอดจนเพิ่มแรงจูงใจทางการเงินที่ออกมาในภายหลัง กลับแทบจะไม่มีผลให้คนมีลูกเพิ่มขึ้นอีกแล้ว
2) ทัศนคติเกี่ยวกับการแต่งงานและมีลูกในกลุ่มคนรุ่นใหม่เปลี่ยนไป เนื่องจากค่าครองชีพ ค่าเล่าเรียน และค่าที่อยู่อาศัยพุ่งสูงขึ้นมาก ผู้คนเผชิญกับการที่ค่าแรงไม่เพิ่มขึ้น โอกาสหางานน้อยลง และการทำงานล่วงเวลาอย่างหนัก ทำให้การจะเลี้ยงลูกแม้เพียงคนเดียวยังดูเป็นเรื่องที่ยาก หลายคนจึงเลือกที่จะไม่แต่งงาน และถึงจะแต่งงานก็ไม่ได้ต้องการจะมีลูกแบบคนในอดีต
3) บทบาททางเพศที่เปลี่ยนแปลงไป จากในอดีตผู้หญิงมักจะถูกกำหนดว่าต้องเป็นคนที่ดูแลงานบ้านและดูแลลูก แต่ในปัจจุบันผู้หญิงมีการศึกษามากขึ้น และมีอิสระทางการเงิน จึงไม่ต้องการที่จะแบกรับภาระที่ดูเหมือนจะไม่ค่อยยุติธรรมนี้ อีกทั้งผู้หญิงหลายคน ต้องเผชิญกับการถูกแบ่งแยกในที่ทำงานจากสถานภาพสมรส หรือการมีลูก
📌 แล้วประเทศจีนจะเป็นอย่างไรหากประชากรลดลง?
ในปัจจุบันจีนเริ่มเผชิญกับปัญหาสังคมสูงวัย กว่า 1 ใน 5 ของประชากรจีนกลายเป็นผู้สูงอายุ ในขณะที่ประชากรวัยแรงงานลดลงเรื่อยๆ การที่ประชากรลดลงเช่นนี้เลยยิ่งเป็นแรงกดดันต่อประชากรรุ่นใหม่ๆ และทำให้ปัญหาวิกฤติประชากรทวีความรุนแรงขึ้นอีก ซึ่งสำหรับจีนที่กำลังเข้าสู่การเป็นประเทศรายได้ระดับปานกลาง ไปพร้อมๆ กับการเข้าสู่สังคมสูงวัย ก็อาจจะเผชิญกับปัญหา “แก่ก่อนรวย”
ทั้งนี้อย่าลืมว่าที่ผ่านมา จุดแข็งอย่างหนึ่งของเศรษฐกิจจีนคือการที่มีแรงงานจำนวนมาก และค่าแรงถูก ที่เป็นปัจจัยสำคัญที่เอื้อต่ออุตสาหกรรมและการเติบโตของเศรษฐกิจ แต่เมื่อประชากรลดลง นั่นหมายความว่าแรงงานก็จะลดลง ผลิตภาพทางเศรษฐกิจก็จะลดลงตามไปด้วย ซึ่งจะทำให้การฟื้นตัวของเศรษฐกิจต้องเผชิญกับความท้าทายมากขึ้นไปอีก
ทางด้านระบบบริการต่างๆ ทางสังคม ก็จะเกิดปัญหาได้เนื่องจากมีแรงงานจำนวนน้อยลงที่จ่ายเงินภาษีเข้ามาในระบบ แต่กลับมีประชากรสูงอายุที่ต้องพึ่งพาบำนาญและระบบสาธารณสุขมากขึ้น
สะท้อนให้เห็นจากสัดส่วนของประชากรวัยแรงงานต่อผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นจาก 37% ในปี 2010 เป็น 45% ในปี 2021 ซึ่งหมายความว่า ในประชากรวัยแรงงาน 100 คน จะต้องดูแลผู้ที่ต้องการการพึ่งพิง 45 คน
📌 ประชากรจีนลดลง หมายความว่าอย่างไรสำหรับประเทศอื่นทั่วโลก?
อย่างที่ทราบกันดีว่าที่ผ่านมา ปัญหาที่เกิดขึ้นภายในจีน สามารถส่งผลกระทบต่อการค้าและการลงทุนไปทั่วโลก อย่างการล็อกดาวน์แค่เพียงในจีน ก็ยังส่งผลให้เกิดปัญหาซัพพลายเชนไปทั่วโลกตามๆ กันมาแล้ว
วิกฤติประชากรที่จะเกิดขึ้นในอนาคตนี้ จะส่งผลให้เศรษฐกิจจีนเติบโตได้ช้าลงในช่วงอีก 20 - 30 ปีข้างหน้า ซึ่งนอกจากจะไปดึงให้เศรษฐกิจโลกชะลอตัวตามไปด้วยแล้ว ยังทำให้จีนอาจไม่สามารถบรรลุเป้าหมายที่จะเอาชนะสหรัฐฯ
และกลายเป็นประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่ที่สุดก็เป็นได้ อีกทั้งยังมีความเป็นไปได้ที่จะถูกอินเดียแซงขึ้นมา เพราะตอนนี้อินเดียเป็นประเทศที่เศรษฐกิจและประชากรกำลังเติบโตขึ้นเรื่อยๆ อย่างน่าจับตามอง
แน่นอนว่าสำหรับรัฐบาลจีนเอง ก็ได้พยายามออกนโยบายมาเพื่อกระตุ้นให้คนมีครอบครัว ทั้งการให้สิทธิประโยชน์จูงใจต่างๆ การขยายวันลาคลอด การหักลดหย่อนภาษี เพื่อช่วยลดภาระในการเลี้ยงดูลูก ในขณะเดียวกันก็เริ่มพัฒนาบริการดูแลผู้สูงวัย เพื่อตอบสนองกับภาวะสังคมสูงวัยที่กำลังรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ
อย่างไรก็ตาม กระแสจากกลุ่มคนรุ่นใหม่ยังคงมองว่ามาตรการเหล่านี้ไม่สามารถจูงใจได้มากพอ และถ้ายังเป็นอย่างนี้ ไม่แน่ว่าในอนาคต ขนาดของเศรษฐกิจจีนอาจจะลดลง และไม่ได้ยิ่งใหญ่มากเหมือนที่ใครเคยคาดคิดไว้ก็ได้…
ผู้เขียน : ชนาภา มานะเพ็ญศิริ Economist, Bnomics
ภาพประกอบ : จินดาวรรณ อรรถมานะ Graphic Designer, Bnomics
▶︎ ติดตามช่องทางของ Bnomics ได้ที่
Website : https://www.bnomics.co
Facebook : https://www.facebook.com/Bnomics.co
Blockdit : https://www.blockdit.com/bnomics
Line OA : @Bnomics https://bit.ly/3eYkTJC
Youtube : https://www.youtube.com/bnomics
Twitter : https://twitter.com/bnomics_co
Bnomics - Bangkok Bank Economics
'Be an Economist for Everyone'
วิเคราะห์ เจาะทุกประเด็นเศรษฐกิจ ให้เป็นเรื่องง่ายสำหรับคุณ
References :
- 46
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
