identity crisis
เป็นคำที่อยู่ในทฤษฎีของ Erik Erikson ว่าด้วยพัฒนาการทางจิตสังคม (Theory of Psychosocial Development)
แม้จะเป็นทฤษฎีที่มีอายุเก่าแก่มากคือเป็นทฤษฎีในยุค 50s 60s แต่ก็ยังสามารถนำมาอธิบายบางปรากฏการณ์ได้อยู่ ราวกับว่าการที่โลกเปลี่ยนไปมากมายแต่แก่นแกนของจิตใจมนุษย์ก็ไม่ได้เปลี่ยนแปลงไปมากมายเหมือนโลกภายนอก
.
จะมีบางคำถามที่มนุษย์ทุกยุคตั้งขึ้นมาแล้วมีโทนคล้ายๆ กัน เช่น
- ฉันคือใคร
- ฉันเกิดมาทำไม
- ฉันมีชีวิตอยู่ไปเพื่ออะไร
.
โดยคำถามเหล่านั้นมักจะเริ่มเกิดขึ้นมาเมื่อเราเรียนรู้สิ่งนามธรรมได้บ้างแล้ว ซึ่งก็มักจะตรงกับช่วงวัยรุ่น ทำให้ "งาน" ในพัฒนาการของวัยรุ่นก็คือ "การค้นหาตัวเอง"
.
วัยรุ่นหลายคนสามารถผ่านพ้นวิกฤตนี้ไปด้วยดี ซึ่งโดยมากผ่านพ้นไปได้เพราะมีปัจจัยสนับสนุน เช่น มีครอบครัวคอยใส่ใจให้กำลังใจ มีครูที่โรงเรียนช่วยแนะแนวส่งเสริมให้ค้นพบตัวเอง มีเพื่อนมีสังคมกลุ่มก้อนที่ทำให้รู้สึกว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่ง ซึ่งปัจจัยเหล่านี้จะช่วยให้คนเรารู้สึกว่าตัวเองมีคุณค่าความความหมาย แม้จะยังค้นหาตัวเองไม่เจอ ไม่รู้ว่าชอบอะไร ถนัดอะไร แต่ก็ยังพอที่จะผ่านไปได้เพราะมีกำลังใจจากคนรอบข้าง
.
แต่วัยรุ่นหลายคนก็ไม่ได้เป็นแบบนั้น
เพราะหลายคนไม่ได้มีบ้านที่เป็นเซฟโซน มีความสัมพันธ์กับคนในครอบครัวแบบห่างเหินเย็นชา รุนแรง ขัดแย้ง หรือมีบรรยากาศในครอบครัวแบบไม่สงบ
และหลายคนก็โชคร้ายไปอีกที่พอมาโรงเรียนก็ไม่มีใครอีกเหมือนกัน เช่น เข้ากับเพื่อนไม่ได้ ถูกรังแกกลั่นแกล้ง ไม่มีเพื่อนสนิทที่ไว้ใจกันได้ ไม่มีกลุ่มเพื่อนที่ทำให้รู้สึกว่าตัวเองเป็นส่วนหนึ่งและเชื่อมโยงกันอย่างแท้จริง(ซึ่งอาจเป็นผลมาจากรูปแบบความสัมพันธ์ในครอบครัวด้วย) อีกทั้งไม่มีครูคนไหนมาช่วยแนะแนวหรือให้กำลังใจเลย
เมื่อวัยรุ่นกลุ่มนี้ต้องเผชิญกับความสับสนในการค้นหาตัวตนอัตลักษณ์ ก็มักจะรู้สึกโดดเดี่ยว เคว้งคว้าง แปลกแยก ไม่มีตัวตน และเกิดความรู้สึกหดหู่ใจตามมา
ถ้าปล่อยให้เผชิญกับสภาวะดังกล่าวเป็นเวลานานๆ ก็มีแนวโน้มที่จะเกิดความรู้สึกเกลียดตัวเองขึ้นมา หรือเกิดความเชื่อว่าตัวเองไม่ได้มีคุณค่าความหมาย ความรู้สึกที่ไม่เชื่อมโยงกับใครสามารถนำไปสู่ความคิดฆ่าตัวตายได้
ซึ่งตรงนี้เป็นเรื่องที่น่าเป็นห่วงมากๆ
.
identity crisis ไมได้เกิดแค่กับวัยรุ่นเท่านั้น แต่ยังสามารถเกิดขึ้นได้กับหลายๆ ช่วงในชีวิต
เช่น ตอนที่ตกงาน ตอนที่หย่าร้าง ฯลฯ
.
ผลกระทบของ identity crisis มีได้หลายอย่างและหลายระดับแล้วแต่บุคคล
ระดับรุนแรงที่สุดน่าจะยกตัวอย่างได้จาก "แอน" ในเรื่อง Faces of Anne
เด็กวัยรุ่นที่เกิดความรู้สึกว่าโลกไม่ได้อนุญาตให้เป็นตัวเอง (โลกใบแรกก็คือคุณแม่ที่อาจจะมีความเข้มงวดแต่ไม่เคยรับฟังลูก) มีความรู้สึกไม่เชื่อมโยงกับใคร เพราะคนที่รู้สึกเชื่อมโยงอย่างคุณพ่อและแฟนก็มีเหตุให้ไม่ได้อยู่ด้วยกันอีกต่อไป
แอนจึงเป็นตัวอย่างของวัยรุ่นที่เกิด identity crisis แล้วไปต่อไม่ได้ เกิดภาวะจิตใจแตกสลายขึ้นมา พอแตกสลายไปมากๆ ก็เกิดการแยกตัวตนออกไปเป็นหลายๆ ตัวตนด้วยเหตุผลบางอย่างที่เกี่ยวข้องกับกลไกป้องกันตนเอง
ในการที่บุคคลที่มีสุขภาวะที่ดีทั้งกายใจนั้น
การสร้างให้แข็งแรงง่ายกว่าการซ่อมให้กลับมาแข็งแรงมาก
ดังนั้น ก็อยากเชิญชวนให้ทุกคนใส่ใจเรื่องของจิตใจให้มากขึ้นนะคะ
อย่ารอให้เจ็บป่วยหรือแตกสลายไปแล้วค่อยมาดูแลสภาพจิตใจเลยค่ะ
เพราะบางความพังมันก็ซ่อมแทบไม่ได้เลยจริงๆ
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
