“แกงส้มที่ไม่ใช่แค่แกง”
หลังจากเว็บไซต์อาหารชื่อดัง TasteAtlas ได้จัดอันดับ "๕๐ เมนูยอดแย่ของโลก" ประจำเดือนกุมภาพันธ์ ๒๐๒๓ ปรากฏ "แกงส้ม" ของไทย ติดอันดับ ๑๒ เมนูยอดแย่ที่สุดในโลก จนเกิดเป็นประเด็นให้ชาวเน็ตไทยต่างถกกันสนั่นและสร้างแฮชแท็ก #saveแกงส้ม ขึ้นเทรนด์ทวิตเตอร์
วันนี้จึงนำเรื่องราวของแกงส้มมาแลกเปลี่ยนกัน
“ส้ม” เป็นคำไทยแท้ ความหมายหนึ่งหมายถึงรสชาติเปรี้ยว แกงส้มจึงเป็นแกงที่มีรสเปรี้ยว นอกจากแกงส้มแล้ว ไทยยังมีอาหารที่มีรสชาติเปรี้ยวและใช้คำว่าส้มในชื่ออีก เช่น ต้มส้ม ปลาส้ม หมูส้ม ฯลฯ
แกงส้มเป็นอาหารประเภทแกงที่นิยมกันในประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น แกงส้มของไทยและลาว อาซัมเรอบุซ (asam rebus) ของมาเลย์เซีย ซายูร์อะซัม (Sayur Asam) ของอินโดนีเซีย แกงกระต๊าดของมอญ เป็นต้น แกงส้มแต่ละประเทศมีวัตถุดิบในการทำที่ต่างกัน เช่น พริกแกง ผัก และเนื้อสัตว์ แต่มีรสเปรี้ยวนำเหมือนกัน ตามด้วยเผ็ด หวาน และเค็ม
เหตุที่ทำให้แกงส้มเป็นอาหารของคนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ดร.ชุลีพร วิรุณหะ ได้เล่าถึงถิ่นกำเนิดของพริกว่าอยู่ในทวีปอเมริกากลางและใต้ Alvarez Chanca ชาวสเปนเป็นบุคคลแรกที่นำพริกไปปลูกในประเทศของตนเมื่อปี พ.ศ. ๒๐๓๖ คนสเปนเรียกพริกว่า Chili ซึ่งแปลงมาจากคำ Chile อันเป็นชื่อของประเทศหนึ่งที่ให้กำเนิดพริก
หลังจากนั้นพริกก็ขยายไปในภูมิภาคต่าง ๆ ของโลก โดยเฉพาะดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ซึ่งเป็นเส้นทางผ่านของการค้าทางทะเลจึงเป็นทางผ่านของวัฒนธรรมด้วยเช่นกัน ทำให้พริกกลายเป็นวัตถุดิบหนึ่งที่ผสมในแกงของคนดินแดนภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
การประสมประสานทางวัฒนธรรม อย่างกรณีพริกแกงจึงเกิดเป็นอาหารรสชาติเผ็ด ซึ่งก็รวมแกงส้มอยู่ด้วย แต่วัตถุดิบอาจมีความแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศ
แม้แต่ในประเทศไทย แกงส้มแต่ละถิ่นยังต่างกัน
ภาคกลางนั้นไม่ใส่ขมิ้น แต่ใส่กระชาย ข่า ตะไคร้ ในพริกแกงเพื่อดับกลิ่นคาวปลา
ภาคเหนือ พบแกงส้มเมืองของคนน่าน มีรสเปรี้ยวจากน้ำมะกรูดและใบส้มป่อย แต่งกลิ่นให้หอมด้วยใบแมงลัก น้ำแกงมีสีเหลืองเพราะใส่ขมิ้น พริกแกงประกอบด้วยรากผักชี เกลือ ตะไคร้ ขมิ้น พริกชี้ฟ้า หอม กระเทียมและกะปิ
ภาคใต้ ปรุงรสเปรี้ยวด้วยมะนาวและมะขาม ใส่ขมิ้นในพริกแกงเพื่อดับกลิ่นคาวปลา และเหตุที่แกงส้มภาคใต้ใส่ขมิ้นนี่เองจึงทำให้คนภาคกลางเรียกแกงส้มของใต้ว่า "แกงเหลือง" เพื่อไม่ให้ซ้ำกับแกงส้มของภาคกลางที่ไม่ใส่ขมิ้น
ความแตกต่างของแกงส้มสะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมการบริโภคของแต่ละถิ่น ซึ่งเป็นความถูกปากในรสชาติที่ต่างกัน บางคนอาจชอบแกงส้มของถิ่นหนึ่งแต่ไม่ชอบอีกถิ่นหนึ่ง หรืออาจไม่ชอบแกงส้มเลยก็ได้
ฉะนั้นการจัดอันดับแกงส้มเป็นอาหารยอดแย่ของเว็บไซต์ TasteAtlas จึงเป็นเรื่องของรสชาติที่ไม่ถูกปากคนบางกลุ่มมากกว่า
สิ่งสำคัญไม่ใช่ผลการจัดอันดับ แต่เป็นเรื่องการถ่ายทอดวัฒนธรรมที่ควรสร้างอำนาจอ่อนหรือซอฟต์พาวเวอร์เพื่อขยายอิทธิพลโดยไม่ได้ใช้อำนาจบังคับไปยังภูมิภาคอื่น ๆ ของโลก ให้เข้าใจวัฒนธรรมการบริโภคของคนไทย ดังเช่น อาหารฝรั่งเศสที่คนทั่วโลกให้การยอมรับ หรือวัฒนธรรมเกาหลี วัฒนธรรมอเมริกัน ที่นำเสนอผ่านสื่อบันเทิง ก็ล้วนสร้างความเข้าใจและยอมรับในวัฒนธรรมของประเทศเหล่านั้น
หากอธิบายขยายความให้แคบลง ตัวอย่างประเทศเกาหลีที่ขยายอิทธิพลของกิมจิไปยังภูมิภาคอื่น ๆ ทั้ง ๆ ที่กิมจิมีทั้งคนชอบและไม่ชอบ แต่ทำไมกิมจิจึงไม่ใช่อาหารยอดแย่ นั้นก็เพราะการขยายอิทธิพลให้คนรู้จักผ่านสื่อวัฒนธรรมที่เกาหลีได้สร้างขึ้นสู่ระดับสากล จึงทำให้กิมจิเป็นที่รู้จักแพร่หลายและเข้าใจถึงเรื่องราวความเป็นมาของกิมจิที่ผูกพันกับวิถีชีวิตของคนเกาหลี การขยายอิทธิพลสู่สากลดังกล่าวทำให้กิมจิเป็นอาหารที่คนทั่วโลกให้การยอมรับแม้ว่าบางคนจะกินแล้วไม่ชอบก็ตาม
กลับมาพิจารณาที่ประเทศไทยบ้าง เราสร้างซอฟต์พาวเวอร์เกี่ยวกับอาหารเช่นต้มยำกุ้งและผัดไทยที่คนทั่วโลกรู้จักและยอมรับในรสชาติ หรือกรณีข้าวเหนียวมะม่วงที่มิลลิ แร็ปเปอร์ชื่อดังของไทยนำไปกินบนเวทีคอนเสิร์ตในต่างประเทศจนทำให้คนรู้จักข้าวเหนียวมะม่วงมากขึ้น
แล้วแกงส้มล่ะ การถ่ายทอดวัฒนธรรมไทย (แกงส้ม) มีมากน้อยเพียงใด การทำให้คนรู้จักในระดับสากลจะทำให้คนได้ลิ้มรสชาติ แม้จะมีทั้งคนชอบและไม่ชอบ แต่อย่างน้อยหากมีคนชอบมากกว่าไม่ชอบก็เป็นพลังให้เกิดการยอมรับแกงส้มของไทยได้เช่นกัน
แกงส้มเป็นอาหารประจำชาติที่ถ่ายทอดเรื่องราววิถีชีวิตของคนไทย เพราะในแกงส้มมีเรื่องราวของภูมิปัญญาที่ใช้เครื่องเทศเพื่อประกอบอาหาร ใช้สมุนไพรเพื่อดับกลิ่นคาวปลา และสมุนไพรในแกงส้มไม่ว่าจะเป็นขมิ้น พริก หอม กระเทียม หรือผักตามฤดูกาลก็ล้วนมีประโยชน์ต่อสุขภาพ (และสิ่งที่น่าสนใจศึกษาต่อไปก็คือเหตุใดคนในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จึงชอบรับประทานอาหารรสจัด เช่น เปรี้ยว เผ็ด เป็นต้น)
การนำเสนอเรื่องราวขยายอิทธิพลให้คนทั่วโลกได้รู้จักแกงส้มผ่านสื่อต่าง ๆ ดังตัวอย่างที่หลาย ๆ ประเทศนำเสนอเรื่องราววัฒนธรรมการบริโภคของตนออกไปให้กลายเป็นที่ยอมรับของสากลจึงมีความสำคัญ
เกิดคำถามชวนคิดว่าหน้าที่ในการส่งเสริมวัฒนธรรมไทยสู่สากลเช่นนี้เป็นหน้าที่ของใคร
สงสารแกงส้มนะ ถูกตราหน้าว่ายอดแย่ คงต้องมีใครลุกขึ้นมาส่งเสริมให้แกงส้มและอาหารประจำชาติของไทยอีกหลายรายการได้เผยโฉมในระดับสากลมากขึ้นแล้วล่ะ
หนม
#กากพร้าว
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
