เขตรักษาพันธ์แมลง
หลายคนคงคุ้นเคยกับคำว่าเขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าไม่มากก็น้อย ความหมายของมันตามที่เจ้าหน้าที่เคยท่องให้ฟังเมื่อมีเหตุพิพาทกันในการทำงาน คือ พื้นที่ที่กำหนดขึ้นเพื่อให้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าโดยปลอดภัย เพื่อว่าสัตว์ป่าในพื้นที่ดังกล่าวจะได้มีโอกาสสืบพันธุ์และขยายพันธุ์ตามธรรมชาติได้มากขึ้น
เพื่อให้บรรลุเป้าประสงค์ดังกล่าว กฎระเบียบที่ใช้บังคับกับเขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าจึงเข้มงวดยิ่งกว่าพื้นที่อนุรักษ์ประเภทอื่น เพราะในโลกทัศน์ของคนที่ทำหน้าที่ดูแลพื้นที่นี้ "ตามธรรมชาติ" หมายถึงไม่มีมนุษย์
ซึ่งเอาเข้าจริงก็มีปัญหากับมนุษย์อยู่ร่ำไป
เรื่องน่ารำคาญใจอีกเรื่องของเขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าคือ คนเมืองที่รักป่ามักจะชื่นชมโสมนัสเมื่อพบสัตว์ป่า นกป่า หายากใกล้สูญพันธ์ ซึ่งก็ไม่มีอะไรผิด เพียงแต่อยากจะสะกิดว่า วันนี้ถ้านก ยูง เสือโคร่งหรือกวางผา สูญพันธ์ไปจากป่าเมืองไทย ชีวิตเราก็จะยังคงดำเนินไปได้ตามปรกติ
แต่ถ้าสิ่งมีชีวิตเล็กๆ ที่เราไม่เคยคิดจะดูแลมันอย่างแมลงบางชนิดสูญพันธ์ไปจากสิ่งแวดล้อมเมืองไทย เราอาจจะเจอหายนะได้
แมลงถือกำเนิดมาในโลกเมื่อประมาณ 480 ล้านปีก่อน โลกเกิดการสูญพันธ์ครั้งใหญ่ (mass extinction) ครั้งแรกเมื่อราว 440 ล้านปีก่อน และมีตามมาอีกสี่ครั้ง แต่เผ่าพันธ์แมลงก็ยังรอดมาได้
ในมุมหนึ่งต้องบอกว่า แมลงปรับตัวมีวิวัฒนาการรับมือกับสภาพแวดล้อมและระบบนิเวศที่เปลี่ยนแปลงได้อย่างดีเยี่ยม แต่ในทางกลับกันในเมื่อแมลงอยู่มานานกว่าระบบนิเวศอย่างที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน จึงต้องบอกว่าระบบนิเวศมีวิวัฒนาการขึ้นมาโดยแมลงเป็นผู้เล่นสำคัญ
ลองมาดูตัวอย่างกันว่าแมลงมีบทบาทในระบบนิเวศที่เกื้อกูลแก่เราอย่างไร และถ้าขาดแมลงไปจะเกิดอะไรขึ้นบ้าง
ข้อแรก แมลงเป็นนักผสมเกสร การมีดอกและมีการผสมเกสรเพื่อพัฒนาดป็นผลและมีเมล็ดเพื่อสืบพันธ์ เป็นวิวัฒนาการขั้นสูงสุดของพืช บรรดาพืชผักผลไม้ธัญพืชทั้งหลายที่เราบริโภคกันอยู่ทุกเมื่อเชื่อวันล้วนมาจากการผสมเกสร ถ้าไม่มีแมลงทำหน้าที่นี้ นั่นคิอหายนะทางอาหารครั้งใหญ่สำหรับเรา
ข้อที่สอง แมลงช่วยในการย่อยสลายซากพืช สัตว์และหมุนเวียนสารประกอบพื้นฐานในระบบนิเวศ ลำพังจุลินทรีย์ทั้งหลายกว่าจะย่อยกิ่งไม้ใบไม้ซากสัตว์สำเร็จต้องใช้เวลานานมากๆ กิจกรรมของแมลงในการกัดกิน ทำลายเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย คลุกเคล้ากับดิน ขับถ่ายของเสีย ช่วยให้จุลินทรีย์ทำงานสะดวกขึ้น เร็วขึ้น ถ้าไม่มีแมลงกระบวนการหมุนเวียนสารประกอบเหล่านี้จะชะลอลงหรืออาจถึงขั้นเกิดความชะงักงันในห่วงโซ่อาหาร
ข้อที่สาม แมลงเองอยู่ในลำดับเกือบต่ำสุดในห่วงโซ่อาหาร ต่อให้ไม่มีบทบาทตามข้อสอง ถ้าไม่มีแมลงเสีย ห่วงโซ่อาหารก็อาจจะล่มสลาย บรรดาสัตว์กินเนื้อจะพากันอดตายขึ้นมาเป็นลำดับ
ข้อที่สี่ ควบคุมแมลงศัตรูพืชไม่ให้มีมากเกินไป ปัญหาที่เราเจอกันคือยาฆ่าแมลงที่ใช้ในการทำเกษตรนั้นฆ่าแมลงทุกประเภท แต่ในธรรมชาติบรรดาแมลงที่ทำหน้าที่เป็นผู้ล่าจะมีจำนวนน้อยกว่าเหยื่อ ดังนั้น จึงมีโอกาสสูงที่เหยื่อจำนวนน้อยนิดจะรอดและกลับมาขยายพันธ์พรั่งพรูในระบบนิเวศที่ไม่มีผู้ล่า ปริมาณยาฆ่าแมลงที่ต้องใช้จึงมากขึ้นเรื่อยๆ สุดท้ายผลกรรมตกที่คนกิน
ข้อที่ห้า แมลงเป็นผู้เล่นสำคัญในระบบนิเวศในดินที่ทำให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การผลิตพืชผักผลไม้มาสู่ปากท้องเรา การไม่มีแมลงหมายถึงว่าปริมาณและคุณภาพผลผลิตทางการเกษตรต้องลดลงอย่างไม่มีข้อสงสัย
เราไม่เพียงแต่มองข้ามความสำคัญของแมลงเท่านั้น แต่เรายังทำลายล้างแมลงอย่างบ้าคลั่งทั้งจงใจและไม่จงใจด้วยการใช้ยาฆ่าแมลงอย่างไม่บันยะบันยัง และรุกล้ำทำลายถื่นที่อยู่ของแมลงให้ลดน้อยลงไปทุกที
แต่สำหรับคนเมืองการจะสร้างเขตรักษาพันธ์แมลงเพื่อให้มันยังคงมีบทบาทในระบบนิเวศต่อไป และให้การเกื้อกูรแก่ชีวิตอันแสนสุขของเราก็ไม่ได้ต้องลงทุนอะไรมากมายนัก หลักการของมันมีเพียง 4 ข้อเท่านั้น
1 มีพื้นที่สีเขียว แมลงไม่ได้ต้องการใช้พื้นที่ใหญ่โต แค่สวนสาธารณะ สวนหย่อม สวนครัว กระถางดอกไม้หน้าบ้าน ต้นมะม่วงข้างบ้านหรือแม้แต่สวนแนวตั้งที่ระเบียงคอนโดก็ใช้ได้แล้ว
2 หลีกเลี่ยงการใช้ยาฆ่าแมลงโดยไม่จำเป็น ใช้สารสกัดธรรมชาติที่มีฤทธิ์ไล่แมลงแทน
3 หลีกเลี่ยงการเปิดไฟให้แสงสว่างที่ไม่จำเป็น เพราะมันไปรบกวนวงจรชีวิตของแมลง โดยเฉพาะพวกหากินกลางคืน
4 ให้ความรู้กับเพื่อนบ้านและชุมชนของคุณถึงความสำคัญของแมลงและวิธีการที่จะช่วยการดำรงอยู่ของพวกมัน
เรารักษ์โลกได้โดยไม่ต้องขับรถไปกอดต้นไม้ที่เขาใหญ่หรือห้วยขาแข้งหรอก
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
