Fiscal Multiplier คืออะไร?
ช่วงนี้ใกล้เลือกตั้งแล้ว มีหลายประเด็นเป็นเชิงนโยบายที่น่าสนใจ ที่ควรพูดคุยถกเถียงกันเยอะๆ เพื่อให้เราจะได้นโยบายที่ตอบโจทย์ประเทศที่เรากำลังเผชิญอยู่
ช่วงนี้มีข้อเสนอนโยบายอันนึงที่ทำให้คนพูดถึงเกี่ยวกับ Concept ของคำว่า Fiscal Multiplier กันเยอะมาก ที่น่าเอามาชวนคุยกันนะครับ
Fiscal Multiplier พยายามคำถามที่ว่า ถ้ารัฐบาลเพิ่มค่าใช้จ่าย 1 บาท จะทำให้ขนาดเศรษฐกิจโตขึ้นได้ขนาดไหน
Fiscal Multiplier มีค่าเท่าไร ก็ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ใช้จ่ายรูปแบบไหน Finance อย่างไร เศรษฐกิจมีลักษณะอย่างไร ฯลฯ และเป็นคำถามสำคัญด้านวิชาการ ที่มีผลสำคัญต่อการตัดสินใจเรื่องนโยบาย
โดยทั่วไป ถ้ารัฐบาลเพิ่มการใช้จ่ายโดยการสร้างการขาดดุลใหม่ เป็นการใช้จ่ายใหม่ที่จะไม่เกิดขึ้นถ้ารัฐบาลไม่นำเงินมาใช้ และถ้าขนาดของเศรษฐกิจถูกจำกัดด้วยขนาดของอุปสงค์ นโยบายของรัฐจะทำให้เกิดการสร้างรายได้ หรือ GDP ของระบบเศรษฐกิจใหม่ขึ้นมา
และรายได้ที่เกิดขึ้นจะทำให้คนอยากจับจ่ายใช้สอยเพิ่มขึ้น ยิ่งเพิ่มรายได้ของประเทศ และรายได้เพิ่มขึ้นทำให้คนอยากใช้จ่ายเพิ่มขึ้นอีก วนๆไป
ใครเรียนหลักเศรษฐศาสตร์แบบ Keynesian มา จะจำได้ว่า มี Concept สำคัญคือ MPC ซึ่งย่อมาจาก Marginal Propensity To Consume หรือสัดส่วนที่คนโดยเฉลี่ยจะนำรายได้ที่เพิ่มขึ้นไปใช้จ่ายบริโภค
และ มีสูตรคำนวน Fiscal Multiplier หลังจากวนๆ กันไปหลายรอบแล้วคือ 1/(1-MPC)
เช่น ถ้าปกติถ้าคนมีรายได้เพิ่มขึ้นร้อยบาท เขาจะเอาไปใช้จ่าย 50 บาท Fiscal multiplier ก็จะเท่ากับสอง แปลว่าใช้เงินใหม่หนึ่งบาท จะทำให้เกิดรายได้ใหม่รวมถึงสองบาท!
แต่ถ้าดูในงานวิจัยจะพบว่า Fiscal Multiplier จริงๆน้อยกว่านั้นมาก เช่น งานวิจัยของ IMF บอกว่า จากประสบการณ์หลายๆ ประเทศ Multiplier อาจจะแค่ 0.3-1.3 เท่านั้น (เป็นไปได้ว่า เศรษฐกิจอาจจะเพิ่มน้อยกว่าเงินที่ลงไปก็ได้)
และมีหลายเหตุผลที่ทำให้การใช้จ่ายของรัฐ อาจจะไม่ได้สร้างรายได้ใหม่ได้เยอะๆ แบบที่สูตรง่ายๆ ข้างบนบอกเรา
เช่น เศรษฐกิจมีรูรั่วเต็มไปหมด การใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นอาจจะไม่ได้สร้างรายได้ในประเทศทั้งหมด แต่อาจจะหลุดไปกับการนำเข้า ทำให้รายได้ในประเทศไม่ได้เพิ่มขึ้นเท่ากับการใช้จ่ายในแต่ละรอบ
การใช้จ่ายภาครัฐอาจจะมีผลกระทบที่เรียกว่า Crowding Out Effect ที่เกิดจากภาคเอกชนใช้จ่ายน้อยลงเมื่อภาครัฐเข้ามาเป็นคนใช้จ่ายเอง
หรือผู้บริโภคอาจจะฉลาดกว่าที่โมเดลบอกเรา ถ้ารัฐบาลเพิ่มการใช้จ่ายโดยการสร้างหนี้ ผู้บริโภคอาจจะมองข้ามช็อตไปเลยว่า รัฐบาลคงต้องขึ้นภาษีในอนาคตมาใช้หนี้ ก็เลยอาจจะออมเงินตั้งแต่วันนี้เลยดีกว่า และ GDP อาจจะไม่ได้เพิ่มขึ้นไม่ต่างจากการ Finance ค่าใช้จ่ายโดยภาษีในปัจจุบัน
นี่คือ Concept ที่เรียกว่า Ricardian Equivalence
หรือจริงๆเศรษฐกิจอาจจะถูกจำกัดด้วยอุปทาน (Supply) มากกว่าอุปสงค์ (Demand) เพิ่มค่าใช้จ่ายไป Real GDP ก็อาจจะไม่ได้เพิ่มขึ้นมาก แต่ไปโผล่ที่ราคาที่สูงขึ้นแทน
นอกจากนี้ ยังมีการพบว่า การใช้จ่ายแต่ละประเภท ยังมี Multiplier ไม่เท่ากันอีก และเงินโอนภาครัฐ หรือการแจกเงินให้ประชาชน (แทนที่จะเป็นการใช้จ่าย หรือการลงทุนที่ทำให้เกิดรายได้ในทันที) ปกติแล้วจะมี Multiplier ต่ำกว่าการใช้จ่ายหรือการลงทุนภาครัฐ
ทำไมเหรอครับ ก็เพราะเงินโอนไม่ได้ทำให้เกิด GDP ทันทีในรอบแรกที่ใส่เงินลงไป แต่ต้องรอว่าคนที่ได้เงินไป จะสร้างให้เกิด GDP ใหม่โดยการเอาไปใช้จ่าย
ลองนึกภาพตามนะครับ ถ้าผมเงินกินข้าวอยู่แล้วเดือนละห้าพันบาท ถ้ามีคนเอาเงินมาให้ผมอีกห้าพันบาท เดือนนั้นผมจะกินข้าวกี่บาท? ถ้าผมกินเดือนนั้นแปดพันบาท แม้ว่าผมจะใช้เงินที่รับแจกมาจนหมดจริงๆ แต่ไม่ได้แปลว่าผมสร้าง GDP ใหม่ขึ้นมาห้าพันบาทนะครับ ผมสร้าง GDP ใหม่แค่สามพันบาทเท่านั้น ที่เหลือผมเอาเงินที่ปกติจะใช้เก็บใส่กระเป๋าไปเป็นเงินออม (นึกภาพโครงการช็อปช่วยชาติที่หลายคนใช้จ่ายกินข้าวเหมือนเดิม แต่ไล่เก็บใบกำกับภาษี มากกว่าใช้จ่ายเพิ่มเติม)
คิดแบบนี้ ผลจากการแจกเงินรอบแรกอาจจะมีการสร้าง GDP ใหม่น้อยกว่าต้นทุนที่ใช้พอสมควร
และการแจกเงินแบบจำกัดเวลาอาจจะทำให้เกิดการยืมอุปสงค์ในอนาคตมาใช้ ที่แม้จะทำให้ GDP เพิ่มขึ้นในระยะสั้น แต่จะลดกลับไปเท่าเดิมในระยะถัดไปก็ได้
ยิ่งถ้าคนเอาเงินรับแจกไปซื้อของนำเข้า ผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจจะยิ่งน้อยลงไปอีก
ดังนั้น การใส่เงินโอนเป็นการทั่วไป (ที่ไม่ใช่การช่วยเหลือเป็นเฉพาะกลุ่มที่มีปัญหาสภาพคล่อง หรือกลุ่มคนที่ได้รับผลกระทบจากปัญหาทางเศรษฐกิจ ซึ่งต้องยอมรับว่ามีอยู่ไม่น้อยเลยทีเดียว) ยากมากที่จะได้ Multiplier โดยรวมเกิน 1x ไปได้มากๆ แม้จะมีเงื่อนไขเพิ่มเติมก็ตาม
นี่ยังไม่นับว่า ในภาวะที่เศรษฐกิจโดยรวมเริ่มกลับสู่ภาวะปกติ ผลจากการกระตุ้นอุปสงค์ในระยะสั้น อาจจะ ทำให้ธนาคารกลางกลุ้มใจเรื่องความเสี่ยงเงินเฟ้อเพิ่มขึ้น และขึ้นดอกเบี้ยแตะเบรกกันไว้อีกนะครับ
สำหรับประเทศไทย มีการศึกษาจากสำนักงานงบประมาณของรัฐสภา บอกว่าตัวคูณของเงินโอนทั่วไปเท่ากับ 0.94 และงานศึกษาจาก ธปท ก็บอกว่าตัวคูณทางการคลังจากเงินโอนอาจจะแค่ 0.4 เท่านั้น
ถ้า Finance การโอนด้วยการลดค่าใช้จ่ายอื่น หรือขึ้นภาษี ผลกระทบต่อเศรษฐกิจก็จะน้อยกว่านี้มาก
การออกแบบนโยบาย ถึงจะเป็นนโยบายที่เหมาะสม แต่หากตั้งอยู่สมมติฐานเรื่อง Fiscal Multiplier ที่มีค่าสูงเกินจริง (บางคนบอกว่าอาจจะสูงได้ถึงหกเท่า) อาจจะเป็นประเด็นที่ต้องระมัดระวัง โดยเฉพาะการคาดหวังรายได้ภาษีมาชดเชยค่าใช้จ่าย เพราะอาจจะยังขาดข้อมูลสนับสนุนทางวิชาการ ประเมินต้นทุนของนโยบายผิดพลาด เสี่ยงที่จะผิดหลักการทำงบประมาณ และอาจจะนำไปสู่การตัดสินใจเชิงนโยบายที่ผิดพลาดได้ ก็คงต้องพิจารณากันให้รอบคอบนิดนึงนะครับ
อ้างอิง :
- 108
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
