ของแท้หรือแค่ทางผ่าน : “โค้ช DNA” มีส่วนนำความสำเร็จมาสู่สโมสรได้ขนาดไหน
หากจะหาตัวชี้วัดความสำเร็จของสโมสรฟุตบอลน้อยใหญ่ทั่วมุมโลก แน่นอนว่ามีหลากปัจจัยที่ใช้ในการชี้วัด
สิ่งที่ใครหลายคนคำนึงถึงมีทั้งการคว้าโทรฟี่แชมป์มาประดับตู้โชว์ การทำทีมประสบความสำเร็จในระยะเวลาสั้น รอดตกชั้นหรือทำอันดับเกาะกลุ่มบนตาราง ตลอดจนแนวทางการสร้างทีมเพื่ออนาคต ในแง่ของการดึงนักฟุตบอลเยาวชนจากอคาเดมีมาสู่ทีมชุดใหญ่
แต่ละสโมสรต่างก็มีวิถีทางที่ต่างกันไป สิ่งสำคัญประการหนึ่งที่คอยเป็นตัวขับเคลื่อนคือการมีกุนซือที่ไว้เนื้อเชื่อใจระหว่างกันกับบอร์ดบริหาร ทำให้มีการถูกดึงตัวเข้ามาด้วยค่าเหนื่อยที่น่าพอใจของทั้งสองฝ่าย
รวมไปถึงการดึงเอา “คนคุ้นเคย” ของสโมสร อาทิ อดีตนักเตะขวัญใจแฟน ๆ อดีตเยาวชนทีม ฯลฯ หรือที่ใครหลาย ๆ คนนิยามว่าเป็น “โค้ช DNA” ที่เข้ามาทำหน้าที่ตามโอกาสและวาระในเวลานั้น
Main Stand ขอชวนแฟน ๆ มาติดตามประเด็นในส่วนหลัง ว่าแท้จริงแล้ว โค้ช DNA มีความเหมาะสมกับแต่ละสโมสรมากแค่ไหน และแนวทางนี้ช่วยพัฒนาทีมที่แต่ละคนเคยเป็นส่วนหนึ่งได้จริงหรือ
นิยามโค้ช DNA
“เหนือสิ่งอื่นใด DNA เป็นเรื่องของความชัดเจน ดังนั้นสโมสรต้องมีความชัดเจนมากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้เกี่ยวกับสิ่งที่พวกเขาต้องการบรรลุผล รวมถึงวิธีการเล่น นั่นคือตัวกระตุ้นความมั่นใจ” ทอม เบตส์ อดีตหัวหน้าฝ่ายจิตวิทยาปฏิบัติการและวัฒนธรรมของแอสตัน วิลล่า พูดถึงความหมายโดยรวมของ DNA สโมสร
อาจกล่าวได้ว่า “DNA สโมสร” หมายถึงสิ่งที่เป็นอัตลักษณ์หรือเป็นลักษณะเฉพาะของสโมสรนั้น ๆ และในแง่นี้ เราสามารถเชื่อมโยงไปยังคำจำกัดความทางวิทยาศาสตร์ของ DNA ตัวบุคคลที่คอยกำหนดลักษณะเฉพาะของแต่ละคนได้เช่นกัน
นิยามโดยสรุปดังกล่าวสามารถหยิบมาอ้างอิงสู่ตัวบุคลากรของแต่ละสโมสรฟุตบอลได้อย่างไม่มีผิดเพี้ยน โดยเฉพาะกับการนิยามบุคคลผู้ที่อยู่กับทีมใดทีมหนึ่งมาเป็นระยะเวลานาน หรือมีความผูกพันกับทีมนั้น ๆ จนเปรียบเสมือนบ้านหลังที่สอง เหล่านี้จึงได้ชื่อว่าเป็นคนรู้และเข้าใจความเป็นสโมสรไม่น้อยไปกว่าใคร
และตำแหน่งที่เห็นเป็นเด่นชัดมากที่สุดตำแหน่งหนึ่งในทีมฟุตบอลก็คือตัว “กุนซือ” ที่เคยเป็นอดีตนักเตะของทีมนั้น ๆ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับคนที่เคยผ่านระบบอคาเดมีทีมมาก่อนหรืออยู่ค้าแข้งกับทีมมาเป็นเวลานาน และทำผลงานจนแฟน ๆ ยกย่องให้เป็นตำนานคนหนึ่งของสโมสร เมื่อแขวนสตั๊ดไปแล้วและมีโอกาสกลับมาทำหน้าที่เป็นกุนซือใหญ่
บุคคลนั้น ๆ ก็จะได้รับการขนานนามว่าเป็นโค้ชที่มี DNA ของทีมอยู่ในตัวไปโดยปริยาย
ข้อดีและอิทธิพลโค้ช DNA
การเกิดขึ้นของโค้ช DNA นั้นมีให้เห็นอยู่ทั่วมุมโลก ตามแต่แนวทางการทำทีมของแต่ละที่
ทว่าข้อดีเหนือสิ่งอื่นใดของการเข้ามาทำหน้าที่คุมทีมข้างสนามของกุนซือลูกหม้อ นั่นคือการรู้จักและมีความเข้าใจวัฒนธรรมองค์กรและมีแพสชั่นร่วมกับทีมมาตั้งแต่สมัยเป็นนักเตะจนแทบไม่ต้องปรับตัวอะไรมากมาย หรือแม้แต่อยู่กับทีมมานานจนรู้ไส้รู้พุงสโมสรเป็นอย่างดี
มิเกล อาร์เตต้า พิสูจน์ให้เห็นถึงการเป็นเฮดโค้ชลูกหม้ออาร์เซนอล กุนซือสแปนิชค่อย ๆ ปรับและยกระดับ พร้อมดันดาวรุ่งจนไอ้ปืนใหญ่กลายเป็นทีมลุ้นแชมป์พรีเมียร์ลีกเต็มตัวในฤดูกาล 2022/23
หรืออย่าง อันโตนิโอ คอนเต้ ก็เคยคุมทีมที่เขาเคยเป็นนักเตะขวัญใจแฟน ๆ มาก่อนอย่าง ยูเวนตุส และพาทีมได้แชมป์กัลโช่ เซเรีย อา ถึง 3 สมัย ก่อนที่ลักษณะนิสัยยอมหักไม่ยอมงอจะทำให้เขาอยู่เป็นกุนซือ DNA ที่นั่นแค่ช่วงสั้น ๆ (2011-2014)
ข้อดีอีกประการหนึ่งของแต่ละสโมสรที่จ้างโค้ช DNA เข้ามาคุมคือการช่วยลดแรงเสียดทานต่อแฟนฟุตบอล โดยเฉพาะยามที่ทีมทำผลงานได้ไม่ดี อย่างน้อยก็ยังมีภาพอดีตนักเตะผู้ยิ่งใหญ่ค้ำไว้อยู่ เป็นเหตุให้แรงกดดันจากเสียงโห่ของแฟน ๆ เกิดขึ้นน้อยกว่า ข้อความสนับสนุนและให้กำลังใจทั้งทีม
ดังกรณีของ แฟรงค์ แลมพาร์ด กับการเข้ามาทำหน้าที่เป็นผู้จัดการทีมเชลซีทั้งสองช่วงเวลา ซึ่งเป็นช่วงที่สโมสรประสบเรื่องร้ายมากกว่าดีทั้งสองช่วง โดยการเข้ามาของโค้ชที่มี DNA ทีมเต็มเปี่ยม เป็นดาวซัลโวสูงสุดตลอดกาลของสโมสร และผ่านความสำเร็จกับสโมสรในช่วงรุ่งโรจน์ นับว่าช่วยลดแรงกดดันจากเสียงวิจารณ์ได้ดีกว่า กุนซือที่สลับสับเปลี่ยนเข้ามาเป็นไหน ๆ
อย่างในช่วงแรกของฤดูกาล 2019/20 “ซูเปอร์แฟรงค์” ตอบตกลงรับงานในช่วงที่สโมสรเผชิญวิกฤตโดนแบนในตลาดซื้อขายนักเตะสองรอบ ซัมเมอร์ 2019 และมกราคม 2020 แต่แลมพาร์ดก็คุมทีมจบฤดูกาลด้วยอันดับท็อป 4
ส่วนช่วงสองคือปลายฤดูกาล 2022/23 กับการทำหน้าที่ขัดตาทัพ ภายหลังที่สิงห์บลูส์ปลด แกรห์ม พอตเตอร์ พ้นเฮดโค้ช แม้ตอนนี้จะยังไม่สามารถคุมทีมชนะได้ ทว่าแฟน ๆ ส่วนใหญ่ก็ยังหนุนหลังอยู่ ดังป้ายแบนเนอร์ยักษ์ต้อนรับการกลับมาสแตมฟอร์ด บริดจ์ อีกครั้ง ในเกมพ่าย ไบรท์ตัน 1-2
“ผมรับรู้ว่าทั้งตัวผมรวมถึงคนอื่น ๆ อีกหลายคน เช่น แฟรงค์ แลมพาร์ด รวมถึง แอชลี่ย์ โคล สร้างความสำเร็จอะไรไว้ให้กับเชลซีมากมาย แน่นอนว่าเราต้องการโอกาสเข้ามามีส่วนร่วมกับเชลซี มันมีความพิเศษบางอย่าง เป็นเรื่องที่อดีตนักเตะสโมสรสร้างเอาไว้และพร้อมจะส่งต่อให้นักเตะรุ่นหลังของทีม” โจ โคล เผยมุมมองหลังเชลซีแต่งตั้งแลมพาร์ดเป็นรักษาการกุนซือ
“การที่เราเป็นอดีตนักเตะของทีมแฟนบอลจะใจดีกับเรา มีความเคารพในตัวเรามากกว่าโค้ชที่เป็นใครก็ไม่รู้” ส่วนหนึ่งของบทสัมภาษณ์จาก รังสรรค์ วิวัฒน์ชัยโชค กุนซือคนปัจจุบันโปลิศ เทโร ซึ่งเคยเป็นแข้งขวัญใจแฟนบอลทีมมาตั้งแต่สมัยใช้ชื่อบีอีซี เทโร ศาสน กล่าวถึงการทำหน้าที่ของโค้ช DNA ผ่านบทความของ Ball Thai Stand
กรณีฟุตบอลไทยก็มีภาพตัวอย่างของผู้จัดการทีม DNA เช่นกัน นั่นคือ เมืองทอง ยูไนเต็ด กับกุนซือคนปัจจุบันอย่าง มาริโอ ยูรอฟสกี้
นับตั้งแต่ที่สโมสรไว้วางใจให้ มาริโอ ยูรอฟสกี้ อดีตนักเตะชุดแชมป์ไทยลีกไร้พ่ายปี 2012 คุมทีมต่อไปในฤดูกาล 2022/23
ผลของการวางใจ ภายใต้วิถี “มาริโอเวย์” ของเทรนเนอร์นอร์ทมาซิโดเนีย ที่เน้นเกมบุกและต่อบอลสวยงาม นำมาซึ่งสถิติโหดในช่วงหลัง อย่างการชนะคู่แข่ง 8 เกมติด ทำให้ เมืองทอง ยูไนเต็ด กลายเป็นทีมอันดับท็อป 3 ของลีกไปแล้ว
โค้ช DNA พัฒนาสโมสรได้ดีแค่ไหน
ตัวอย่างที่เห็นได้อย่างเด่นชัดว่าการยึดโมเดลโค้ช DNA ประสบความสำเร็จแบบสุดขีด คือสมัยที่ บาร์เซโลน่า ยอดทีมจากประเทศสเปน ตัดสินใจแต่งตั้ง เป๊ป กวาร์ดิโอลา ขยับบทบาทจากการทำบาร์เซโลน่า เบ เข้ามาทำหน้าที่กุนซือใหญ่
กวาร์ดิโอลาคือตำนานผู้ยิ่งใหญ่ของบาร์ซ่ามาตั้งแต่สมัยที่เป็นนักเตะ ผ่านการลงสนามให้ทีมรวมทุกรายการถึง 382 นัด เคยเป็นกัปตันสโมสร และคว้าแชมป์ลา ลีกา รวมกันถึง 6 สมัย
สิ่งที่กวาร์ดิโอลาทำกับทีมในยุคแรก ฤดูกาล 2008/09 คือการนำปรัชญาของตัวเองมาใส่แบบเต็มสูบ เขาตัดสินใจปล่อยนักเตะซูเปอร์สตาร์ทั้ง เดโก้ รวมถึง โรนัลดินโญ่ ออกจากทีม พร้อมยึดวิถีทางแบบ “บาร์ซ่าเวย์” กล่าวคือ เขาตัดสินใจให้โอกาสดาวรุ่งหลายคนพิสูจน์ตัวเองในทีมซีเนียร์ รวม ๆ กัน 7 คน
ทำให้แฟน ๆ มีโอกาสได้เห็น ลิโอเนล เมสซี่ แจ้งเกิดอย่างเต็มตัว เช่นเดียวกับการดึง เคราร์ด ปิเก้ ในวัย 21 ปี กลับมาสู่ทีม และผลักดันให้จับคู่เซ็นเตอร์กับกัปตันจอมเก๋า กาเลส ปูโยล รวมไปถึงการเห็น เซร์คิโอ บุสเก็ตส์ ในวัย 20 ปี จากทีมเบ แจ้งเกิดเต็มตัวบนลีกสูงสุดแดนกระทิงดุ
นอกจากนี้สาวกของทีมดังแห่งคัมป์ นู ยังได้เห็นสไตล์การเล่นที่สวยงามของทีม แทคติกที่มีความยืดหยุ่น เล่นบอลบนพื้นแบบลื่นไหลอย่าง “Tiki Taka” ซึ่งส่วนหนึ่งมันผ่านการสั่งสมและเรียนรู้ของกวาร์ดิโอลาจากวิถีทางของทีมที่ยึดรูปแบบ “Total Football” ของ โยฮัน ครัฟฟ์ อดีตสตาร์ลูกหนังเนเธอร์แลนด์ ที่เป็นตำนานนักเตะและกุนซือของบาร์เซโลน่า
กวาร์ดิโอลาทำให้เห็นภาพความสำเร็จของกุนซือ DNA สโมสรอย่างยากจะปฏิเสธ เขาพาทีมเป็นแชมป์ลา ลีกา 3 สมัย แชมป์โกปาเดลเรย์ 2 สมัย และแชมป์ยูฟ่า แชมเปี้ยนส์ลีก 2 สมัย นำมาซึ่ง “มูลค่า” ทั้งในและนอกสนามที่โหมมาสู่บาร์เซโลน่า จนหลายฝ่ายยกย่องว่ายุคเป๊ปคุมบาร์เซโลน่าเป็นยุคประวัติศาสตร์ที่ชวนให้จดจำครั้งหนึ่งของทีม
“สิ่งที่ยิ่งใหญ่ที่สุดที่ เป๊ป กวาร์ดิโอลา ทำให้เห็น คือการทำให้โลกรู้ว่า DNA ของสโมสรมีอยู่จริง” โจนาธาน วิลสัน นักข่าวจาก The Guardian ลงความเห็น “การทำทีมประสบความสำเร็จ เล่นฟุตบอลสวยงาม และไม่ต้องใช้จ่ายอะไรมาก มีผู้บริหารสโมสรคนไหนไม่อยากทำตามแนวทางนี้บ้างล่ะ ?”
แนวทางของ เป๊ป กวาร์ดิโอลา ตลอดจนแทคติกวิธีการเล่นกลายเป็นโมเดลให้บรรดากุนซือ รวมถึงหลาย ๆ สโมสรเลือกยึดวิถีทางของเขาเป็นแบบอย่าง และนำมาปรับใช้ตามจังหวะและโอกาสอย่างไม่ต้องสงสัย
แต่ใช่ว่ากุนซือในลักษณะของ DNA จะพัฒนาสโมสรไปในทิศทางที่ดีขึ้นได้ทุกคน หลายต่อหลายครั้งที่แต่ละสโมสรยึดแนวทางนี้ ทว่าผลลัพธ์ของทั้งสองฝ่ายกลับเป็นเรื่องการถูกปลดออกจากตำแหน่ง มากกว่าการออกไปหาความสำเร็จร่วมกับทีมอื่น ๆ
แฟรงค์ แลมพาร์ด โดนปลดในช่วงแรกเหตุเพราะผลงานของทีมในเวลานั้นไม่สู้ดี ส่วนหนึ่งอาจมาจาก กึ๋นโค้ช ที่ยังไม่ตอบโจทย์ทีมในเวลานั้น
หรือแม้แต่ แมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด ยุคที่กลับมาใช้บริการกุนซือ DNA ที่เคยได้รับการถ่ายทอดมาจาก เซอร์ อเล็กซ์ เฟอร์กูสัน อย่าง โอเล่ กุนนาร์ โซลชาร์ ก็ลดแรงเสียดทานจากเสียงวิจารณ์เผ็ดมันจากสาวกเรด เดวิลล์ ที่ไล่มาตั้งแต่ยุคกุนซือ เดวิด มอยส์, หลุยส์ ฟาน กัล และ โชเซ่ มูรินโญ่ ได้ดีกว่า ก่อนที่นายใหญ่นอร์เวย์รายนี้จะไม่ประสบความสำเร็จร่วมกับทีมเท่าที่ควร จนเกิดการเปลี่ยนแปลงเรื่อยมา จนปีศาจแดงยกเครื่องทีมใหม่มาเป็น เอริค เทน ฮาก
ทั้งหมดทั้งมวลเราอาจสรุปได้ว่าเพราะฟุตบอลตัดสินกันที่ผลงานในสนาม ส่วนหนึ่งเกิดขึ้นจากระบบการเล่นและแทคติกของกุนซือ โค้ช DNA คนใดทีมที่ประสบความสำเร็จก็ย่อมได้รับการยกย่องจากทั่วสารทิศ
ทว่าใครที่มาในแนวทางนี้แต่ไม่ประสบความสำเร็จ อย่างน้อยก็ยังมีเกราะป้องกันจากการเป็นนักเตะผู้ยิ่งใหญ่ของสโมสร หรือมีชื่อเสียงจากการคุมทีมก่อนหน้านี้มาก่อน
บางทีคำว่า กุนซือ DNA มันอาจเป็นแค่วาทกรรม (Discourse) ที่ถูกบัญญัติขึ้นจากแต่ละสโมสร เพื่อลดแรงกระแทกจากแฟนฟุตบอลเท่านั้น
บทความโดย พชรพล เกตุจินากูล
แหล่งอ้างอิง
- 7
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
