24 พ.ค. 2023 เวลา 04:00 • หุ้น & เศรษฐกิจ

รู้จัก ‘งบประมาณฐานศูนย์’ โมเดลใหม่ หนุนรัฐใช้เงินภาษีคุ้มค่า?

เมื่อล่าสุด ทาง 8 พรรคการเมือง ซึ่งนำโดยพรรคก้าวไกลได้ลงนาม MOU เห็นชอบในนโยบายร่วมกัน โดยหนึ่งในสาระสำคัญของ MOU คือ การเปลี่ยนวิธีจัดทำงบประมาณประจำปีที่อ้างอิงจากฐานปีก่อนหน้า เป็น “งบประมาณฐานศูนย์” (Zero-Based Budgeting) แทน
งบประมาณฐานศูนย์นี้คืออะไร และจะพลิกโฉมระบบราชการไทยอย่างไรบ้าง
การเบิกงบประมาณโดยทั่วไปของราชการ
โดยทั่วไปตามหน่วยงานรัฐ การทำงบประมาณรายปี จะอ้างอิงฐานงบประมาณของปีก่อนหน้า ว่าใช้เงินเท่าไร และงบประมาณใหม่นี้ก็จะเพิ่มหรือลดลงเป็นเปอร์เซ็นต์ จากฐานอ้างอิงก่อนนั้น
ข้อดีคือ การทำงบประมาณเช่นนี้ถูกย่นระยะเวลาลงมา เพราะมีข้อมูลเดิมอ้างอิงอยู่แล้ว แต่ “ข้อเสียสำคัญ” คือ เมื่อเบิกงบประมาณออกมา บางหน่วยงานแม้ใช้งบฯไม่หมด แต่ก็จะพยายามใช้ให้หมด เพราะหากส่งงบฯที่เหลือกลับคืนหลวง ก็อาจถูกมองว่ามีการเบิกงบฯเกิน และในครั้งหน้าก็เสี่ยงที่จะถูกลดงบฯลงได้ รวมไปถึงบางปีไม่มีความจำเป็นต้องใช้งบฯ แต่ก็ต้องเบิกงบฯออกมา เพราะถ้าไม่เบิกปีนี้ ก็จะไม่มีฐานสำหรับเบิกปีหน้า
ปัจจัยเหล่านี้จึงทำให้หลายฝ่ายในสังคมตั้งคำถามว่าการจัดสรรงบฯไม่มีประสิทธิภาพ และไม่คุ้มค่าต่อภาษีประชาชนอย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วยหรือไม่
ด้วยเหตุนี้ จึงกลายมาเป็นแนวคิดใหม่ในการทำงบประมาณที่เรียกว่า “งบประมาณฐานศูนย์” ซึ่งมีการใช้ครั้งแรกในสหรัฐเมื่อปี 2516 และต่อมา จีนได้นำมาปรับใช้ในมณฑลหูเป่ย์เมื่อช่วงทศวรรษที่ 90
1
โฆษณา