#มานะ นั้นคือความทะนงตน
ความหยิ่ง ความถือตัว
หรือความสำคัญตนว่า
ดีกว่าเขา เสมอเขาหรือต่ำกว่าเขา
โดยทั่วไปเมื่อคนไทยพูดถึงคำว่า มานะ
เขาหมายถึงความเพียรพยายาม
มักใช้คู่กับพยายาม เราจึงได้ยินเสมอ
เมื่อผู้ใหญ่สอนดีกว่า
“ให้มานะพยายามเข้าหน่อย”
…
แต่มานะในภาษาธรรม
หรือในภาษาของพระพุทธศาสนา
หมายถึงความทะนงตน
หรือความถือตัวว่าเป็นอย่างนั้น อย่างนี้
เช่นถือตัวว่าดีกว่าเขา
เป็นเหตุให้ดูหมิ่นผู้อื่น
ถือตัวว่าเสมอเขา
เป็นเหตุให้แข่งขัน แข่งดีกัน
เป็นไปเพื่อความแก่งแย่ง ชิงดีชิงเด่น
ถือตัวว่าต่ำกว่าเขา
เป็นเหตุให้น้อยเนื้อต่ำใจ ริษยาผู้อื่น
เป็นปมด้อย การถือเหล่านี้
ล้วนทำใจให้เศร้าหมองทั้งสิ้น
และไม่ตรงตามความเป็นจริง
…
เพราะตามความเป็นจริงแล้ว
มนุษย์เราจะดีกว่าผู้อื่น เสมอผู้อื่น
หรือต่ำกว่าผู้อื่น ก็ในบางแง่ บางเรื่องเท่านั้น
ไม่ใช่ทุกอย่างไป
เพราะฉะนั้น จึงไม่ควรเปรียบตนกับผู้อื่น
หรือนำผู้อื่นมาเปรียบเทียบกับตน
ถ้าจะเปรียบเทียบก็ให้เปรียบเทียบตนเอง
กับตนนั่นแหละ ว่าดีขึ้นหรือเลวลง
“เราเมื่อปีที่แล้วเดือนที่แล้ว
กับเราในปีนี้เดือนนี้เป็นอย่างไร”
ไม่ต้องไปเปรียบเทียบกับผู้อื่น
เป็นวิธีหนึ่งในการกำจัดมานะ
…
โปรดพิจารณาพระพุทธภาษิตต่อไปนี้
“อุเปกฺขโต สทา สโต น โลเก มญฺญตี สมํ
น วิเสสี น นีเจยฺโย ตสฺส โน สนฺติ อุสฺสทา”
แปลว่า “บุคคลผู้วางเฉย มีสติทุกเมื่อ
ไม่สำคัญ (ตน) ในโลกว่าเสมอเขา
วิเศษกว่าเขา หรือต่ำกว่าเขา
ผู้นั้นย่อมไม่มีกิเลสฟูขึ้น”
…
เพื่อความสงบสุขแห่งชีวิต
บุคคลจึงควรละมานะเสีย
พระพุทธองค์ทรงเปล่งอุทานว่า
การละมานะเสียได้เป็นบรมสุข
(อสฺมิมานสฺส วินโย เอตํ เว ปรมํ สุขํ)
…
พระพุทธภาษิตทั้งชุดในคัมภีร์อุทานมีดังนี้
“ความวิเวกของผู้สันโดษ ผู้สดับธรรมแล้ว
ผู้เห็นธรรมแล้ว ความไม่เบียดเบียน
คือความสำรวมในสัตว์ทั้งหลาย
การล่วงพ้นกาม คือวิราคธรรม
เหล่านี้ล้วนเป็นสุขทั้งสิ้น
แต่การละอัสมิมานะเสียได้เป็นบรมสุข”
(อุทาน เล่ม ๒๕ ข้อ ๕๑)
…
อัสมิมานะ ก็คือความสำคัญมั่นหมายว่า
เป็นเรา หรือ ตัวฉัน หรือ เราเป็นนั่นเป็นนี่
อันเป็นเหตุยกตนข่มผู้อื่น หรือ “ชูงวง” อยู่เสมอ
ทำให้ขาดความสุขสำราญที่ตนจะพึงได้
ขาดความเห็นใจและเข้าใจผู้อื่น
ถือตนเป็นจุดศูนย์กลางที่เรียก
ในภาษาอังกฤษว่า Self centered
เป็นปมอีกปมหนึ่ง คือ ปมเขื่อง
เป็นการแบกเอาภาระอันหนัก
คือ ความยึดมั่นในตัวตนนั่นเองไว้
อาจออกมาในรูปของเกียรติยศ
ชื่อเสียงตระกูลวงศ์ หรือสถาบัน
ที่ใจเข้าไปยึดมั่นว่าเป็นของเรา
แล้วผนวกตัวเข้าไปกับสิ่งนั้นว่า
เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
ซึ่งเป็นบ่อเกิดแห่งทุกข์นานาประการ ,…
สิ่งเหล่านี้เป็นเหยื่อล่อและเป็นหลุมพราง
ให้สัตว์ผู้ข้องอยู่ตกลงไปแล้ว
ยากที่จะถอนตนขึ้นมาได้
ที่พูดนี้ไม่ได้กล่าวธรรมะในระดับศีลธรรม
แต่หมายถึงธรรมะในระดับเหนือศีลธรรม
…
สำหรับบางคน หญิงงามก็ดี เงินทองก็ดี
ไม่อาจทำให้เขาพูดเท็จได้
แต่พอลาภสักการะและชื่อเสียงครอบงำแล้ว
ทำให้เขาพูดเท็จได้ทั้งๆ ที่รู้อยู่ (สัมปชานมุสาวาท)
พระพุทธเจ้าจึงตรัสสอนภิกษุทั้งหลายว่า
ลาภ สักการะ ชื่อเสียง (ยศศักดิ์)
เป็นของทารุณ เผ็ดร้อน
(เป็นเหตุให้เกิดมานะขึ้น)
จึงไม่ควรให้ครอบงำใจได้
“มานกามสูตร”
เรื่อง ผู้ข้ามฝั่งแห่งวัฏฏะ
พระไตรปิฎกฉบับขยายความ
อาจารย์วศิน อินทสระ
---‐----------------‐----------------------------
กราบขอบพระคุณเจ้าของภาพและเนื้อหา และขออนุโมทนาบุญกับท่านที่มีส่วนร่วมในการเผยแพร่ทุกๆท่านค่ะ🙏🙏🙏
#FinInDharma #Fininธรรม
#สะสมเสบียงบุญ #ธรรมทาน
#ธรรมะ #ธรรมะจัดสรร
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
