หนังตาตกอย่าชะล่าใจ มารู้จักโรคของ mitochondria อวัยวะของเซลล์ที่สำคัญมาก
ขอเกริ่นถึงความสำคัญของ Mitochondria ก่อน
ไมโทคอนเดรีย เป็น อวัยวะของเซลล์(cell organelle) ที่สำคัญมาก เป็นองค์ประกอบเล็กจิ๋วทรงพลังตัวจริงเสียงจริง เป็นหน่วยจิ๋วหนึ่งของมนุษย์ที่น่าทึ่งน่าสนใจมากที่สุดของที่สุด
เพราะ ไมโทคอนเดรีย เป็นแหล่งสร้างพลังงาน เป็นผู้ควบคุมดูแลระบบกำจัดซากของเสีย และยิ่งอ่านงานวิจัยนับวันจะมีหน้าที่หลักเพิ่มขึ้นมาให้เราตื่นเต้นเรื่อย ๆ ค่ะ
⭐️ถ้าเราไม่มี เจ้าไมโตคอนเดรีย ล่ะก็ เราแย่แน่
แต่ๆ Pro and Cons งานวิจัยพบด้วยว่า ไมโทคอนเดรียเป็นต้นกำเนิดของความแก่ของพวกเราค่ะ ทู้กคน..
หนู ๆ เคยได้ยินว่าเรามียีน หรือ DNA ซ้อนอยู่ในเซลล์ของเราไหม?
และรู้มั้ยว่า DNA นั้นไม่ได้อยู่แค่ใน nucleus เท่านั้น เรามีกลุ่ม หรือเหล่า DNA อยู่ใน cell organelle สำคัญตัวหนึ่ง นั่นล่ะ เค้าล่ะ คุณ mitochondria
ยีนไมโทคอนเดรีย หรือ mtDNA เป็นยีนที่มีลักษณะพิเศษของมนุษย์และเป็นยีนเดียวที่พบอยู่นอก nucleus โดยพบอยู่ในไมโทคอนเดรีย
mitochondria มีหน้าที่สำคัญในการผลิตพลังงานให้เซลล์ของเรา โดยเฉพาะกล้ามเนื้อ โดยการแปลงอาหารที่เรากิน น้ำที่เราดื่ม วิตะมินเอย อะไรต่อมิอะไรมาสร้าง มาแปลง จนกลายเป็น ATP ซึ่งเป็นพลังงานชีวิตของพวกเราค่ะ
- mitochondria มีหน้าตายังไงบ้าง ดูรูปปกด้วย
mitochondria เป็น organelle ที่มีลักษณะเป็นถุง งานวิจัยส่วนใหญ่(และที่ป้าเห็นเอง) มีรูปร่างคล้ายถั่ว มีผนังสองชั้น ผนังชั้นในมีขอบที่หยักไปมาเพื่อเพิ่มพื้นที่ ขอบนี้เรียกว่า cristae
เพิ่มพื้นที่ทำไมหรือคะ ก็เพิ่มมาในการผลิตพลังงาน หรือ ATP นั่นไง เพราะต้องใช้เม็ดประจุอิเลคตรอนซึ่งเป็นหน่วยย่อยวิ่งไปวิ่งมา ต้องใช้พื้นที่เยอะ ๆ
(ไม่รู้จะเรียกว่าอะไรดี ขอเรียกแบบนี้ก่อน)
- ไมโทคอนเดรีย มี DNA แบบไหน
mitochondria มี DNA เป็นวงกลมๆ เรียกว่า mtDNA
mtDNA เป็น DNA ที่ไม่ได้มาจากการผสมของพ่อแม่ของเราเหมือนกับ DNA ใน nucleus แต่ mtDNA มาจากการถ่ายทอดจากแม่ของเราเท่านั้น เพราะ mitochondria ในไข่ของแม่จะถูกส่งต่อไปยัง ไซโกต เซลล์ที่เกิดจากการผสมของไข่และอสุจิ แต่ mitochondria ในอสุจิพ่อจะไม่ถูกส่งต่อมาที่เราค่ะ
mtDNA เป็น DNA ที่มีความแตกต่างจาก DNA ใน nucleus อีกหลายประการ
เช่น
1. mtDNA มีความยาวแค่ประมาณ 16,000 nucleotide เทียบกับ DNA ใน nucleus ที่บางยีน อาจมีความยาวประมาณ 3,000,000,000 nucleotide อ่านถูกแล้ว หลัก..หลาย ๆ พันล้านค่ะ
2. mtDNA ไม่ได้ถูกระบบการซ่อมแซม DNA (DNA repair system) เฝ้าระวังและป้องกันอย่างเคร่งครัดนัก จึงมีโอกาสเกิดการกลายพันธุ์ (mutation) หรือเรียกว่าตกคิวซี quality control นั้นล่ะ ตกบ่อยกว่า DNA ใน nucleus
3. mtDNA ไม่ได้ถูกระบบการควบคุมการแสดงออกของ gene (gene expression regulation) เชื่อมโยงและปรับปรุงจึงไม่สามารถปิดหรือเปิด gene เหมือน DNA ใน nucleus
4. mtDNA เป็น DNA ที่สำคัญในการศึกษาชีววิทยาระดับโมเลกุล (molecular biology) เพราะ mtDNA สามารถบอกเราได้ว่าเรามีความเกี่ยวข้องกับชาวโลกอื่น ๆ อย่างไร
5. mtDNA ยังสามารถบอกเราได้ว่าเรามีลักษณะพันธุกรรม (genetic traits) อะไรบ้าง เช่น สีผม สีตา
6. ถ้า mtDNA กลายพันธุ์ ก่อให้เกิดโรคทางพันธุกรรม
กลุ่มนี้มาด้วยอาการหลากหลายมาก
เช่น ถ้าใครมีหนังตาตก มีอาการกล้ามเนื้อส่วนต้นแขน ต้นขา อ่อนแรง ร่วมกับมีอาการของระบบเผาผลาญอาหาร ระบบต่อมไร้ท่อ(เบาหวาน ความดัน ไขมัน..เป็นชุด)
อาจมาด้วยอาการท้องเสีย ปวดท้อง ตามัว
หรือมาด้วยอาการคล้ายกลุ่ม
โรคหลอดเลือดแดงในสมองตีบ แตก ตัน ตุ่ย(โรค stroke) ก็ได้ค่ะ
อย่าชะล่าใจ
อาจเป็นโรคทางพันธุกรรมสาเหตุจาก mitochondria นี้ก็ได้
เพราะอย่างที่บอก ไมโทคอนเดรีย เป็นผู้สร้างพลังงาน เมื่อมีความผิดปกติของยีนไมโทคอนเดรีย จะเกืดโรคกับระบบที่ต้องใช้พลังงานระดับเซลล์สูง ๆ เช่น ระบบประสาท และระบบกล้ามเนื้อ ซึ่งเป็นระบบที่ต้องใช้พลังงานสูง
(ซึ่งเป็นเรื่องงานที่ป้ากำลังมึนตึ๊บ เพราะมีรายละเอียดเยอะมั่ก)
ชื่อโรคอะไรบ้าง
จำยากหน่อยนะคะ
- Leber's hereditary optic neuropathy
- mitochondrial encephalomyopathy
- lactic acidosis stroke-like episodes
7. mtDNA จึงเป็น DNA ของ cell organelle ที่น่าสนใจมากที่สุด เพราะ mtDNA เป็น DNA ที่บอกเรื่องราวของเราและคนในโลกได้ดีที่สุด
ไปล่ะค่ะ..ฝากกดไลค์ กดแชร์ ถ้าอยากลุ้นให้มีตอนต่อ
เกี่ยวกับ..
#ไม่นานมานี้มีการค้นพบว่า ในบางกรณี DNA ของ ไมโทคอนเดรียสามารถถ่ายทอดผ่านการสืบสายเลือดฝ่ายพ่อได้เช่นกัน(งานวิจัย)
# มีงานวิจัยพบว่ามีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างของไมโทคอนเดรีย ที่เกี่ยวข้องกับวัฏจักรของเซลล์ ในเซลล์ที่นำมาจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมสายพันธุ์ต่างๆ
# การควบคุมไดนามิกของไมโทคอนเดรียนั้นถูกรวมเข้ากับการควบคุมของ วัฏจักรเซลล์ หรือ cell cycle ซึ่งสำคัญต่อการมีชีวิต ของสิ่งมีชีวิต เป็นอย่างมาก
Credit of cover page: Yurchanka Siarhei/Shutterstock.com
- 7
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
