บทความ Blockdit ตอน เมื่อออพเพนไฮเมอร์สร้างระเบิดล้างโลก
ในเดือนกันยายน ปี 1942 นายพลจัตวา เลสลี โกรฟส์ เดินทางไปพบอาจารย์มหาวิทยาลัยผู้สอนวิชาฟิสิกส์คนหนึ่ง
"ผมต้องการให้คุณมาทำงานกับเรา"
"ทำงานกับกองทัพ?"
รอเบิร์ต ออพเพนไฮเมอร์ น่าจะเป็นคนสุดท้ายในโลกที่นายพลควรไปหา เพราะบุรุษผู้นี้เป็นพวกหัวเอียงซ้าย มีเพื่อนฝูงหลายคนที่เป็นพวกคอมมิวนิสต์ แม้ไม่ได้เข้าร่วมพรรคคอมมิวนิสต์สหรัฐฯ แต่ออพเพนไฮเมอร์เป็นหนึ่งในปัญญาชนในยุค 1930 ที่มีแนวคิดก้าวหน้าฝ่ายซ้าย ดังนั้นการที่นายทหารจากเพนตากอนคนหนึ่งมาหาออพเพนไฮเมอร์ เพื่อขอให้ไปทำงานกับกองทัพ ย่อมเป็นเรื่องแปลก
แต่นี่ไม่ใช่โครงการธรรมดา
วันที่ 9 เดือนตุลาคม 1941 สองเดือนก่อนสหรัฐฯเข้าสงครามหลังจากเหตุการณ์เพิร์ล ฮาร์เบอร์ ประธานาธิบดีแฟรงกลิน ดี. รูสเวลต์ สั่งให้เริ่มโครงการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ ตามคำแนะนำของ อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ พวกเขาต้องทำงานแข่งกับเวลา เพราะกลัวว่านักวิทยาศาสตร์นาซีจะทำระเบิดปรมาณูสำเร็จก่อน
เรียกว่าโครงการแมนฮัตตัน
ในเดือนกันยายน 1942 ทางการแต่งตั้งนายพลจัตวา เลสลี โกรฟส์ เป็นผู้อำนวยการโครงการ
เลสลี โกรฟส์ ไม่ใช่ทหารธรรมดา เขามีผลงานควบคุมการก่อสร้างอาคารกระทรวงการสงคราม (War Department) ในปี 1941 ที่ต่อมาคือเพนตากอน มันเป็นคอมเพล็กซ์ขนาดยักษ์ จุคนทำงานสี่หมื่นคน เป็นสำนักงานที่ใหญ่ที่สุดในโลก รูปตึกห้าแฉกเป็นที่มาของนามเพนตากอนในเวลาต่อมา
โครงการแมนฮัตตันตั้งชื่อโดยโกรฟส์และวิศวกร พันเอก เจมส์ ซี. มาร์แชล เป็นเรื่องปกติที่ตั้งชื่อตามที่ตั้งของสำนักงานใหญ่ของโครงการ (เลขที่ 270 ถนนบรอดเวย์ แมนฮัตตัน) เบื้องบนต้องการคนที่มีภาวะผู้นำและวางแผนเป็น ตำแหน่งนี้ก็ตกเป็นของโกรฟส์
เพื่อไม่ให้ใครสงสัยและเก็บความลับของโครงการสร้างระเบิดมหาประลัย โกรฟส์ใช้หน้าฉากว่ายังทำงานสร้างตึกเพนตากอนอยู่
และงานแรกๆ คือหานักวิทยาศาสตร์มาทำงานนี้
เป็นที่มาของการเข้าหาออพเพนไฮเมอร์
แม้ความคิดของการสร้างระเบิดมาจากไอน์สไตน์ และหลักการทางฟิสิกส์ก็มีแนวคิดของไอน์สไตน์ แต่ทางการไม่ยอมให้ไอน์สไตน์มาเกี่ยวข้องกับโครงการนี้ เพราะไอน์สไตน์เป็นพวกต่อต้านสงคราม และไม่น่าเก็บความลับได้
พวกเขาต้องการนักวิทยาศาสตร์ที่เก่ง ฉลาด มีความทะเยอทะยานสูง
ปัญหาคือออพเพนไฮเมอร์มีมุมมองทางการเมืองออกไปทางฝ่ายซ้าย ทว่าโกรฟส์ต้องการมือดีที่สุด
แต่จะมีใครสักกี่คนอยากทำงานสร้างระเบิดที่จะฆ่าคนตายเป็นหมื่นเป็นแสน?
โกรฟส์ชอบใจที่ออพเพนไฮเมอร์เข้าใจงานและภาระนี้ และมองงานนี้เป็นความท้าทาย เวลานั้นออพเพนไฮเมอร์เป็นนักฟิสิกส์ทฤษฎีที่เก่งที่สุดคนหนึ่ง และกำลังศึกษาเรื่องระเบิดปรมาณู
ออพเพนไฮเมอร์กับนายพลจัตวา เลสลี โกรฟส์
ทางการก็รู้ว่าเขาเป็นพวกหัวเอียงซ้าย แต่จำเป็นต้องใช้ความสามารถของเขา ก็มองข้ามจุดเหล่านี้ไป
ออพเพนไฮเมอร์เกิดในตระกูลยิวเหมือนไอน์สไตน์ เกิดที่นิวยอร์ก ฐานะดี ครอบครัวไม่ใช่ยิวที่เคร่งครัดในศาสนา
ตอนเด็กเขาสนใจหลายศาสตร์ เรียนรู้กว้าง หลายสาย ฉลาดปราดเปรื่อง เขาชอบวิทยาศาสตร์ แต่ก็ชอบบทกวีและวรรณกรรม
หลังจากจบจากฮาร์วาร์ดทางเคมี ก็ไปเรียนต่อสายฟิสิกส์ หลังจากนั้นเขาทำงานที่มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนียที่เบิร์กลีย์ และ Caltech (The California Institute of Technology) ออพเพนไฮเมอร์ทำงานสำคัญด้านฟิสิกส์จำนวนมาก ผลงานของเขามีด้านดาราศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับทฤษฎีสัมพัทธภาพทั่วไป, รังสีคอสมิค, quantum electrodynamics, quantum mechanics และฟิสิกส์นิวเคลียร์
เลสลี โกรฟส์ ดูแลโครงการแมนฮัตตันทุกขั้นตอน เลือกสถานที่ จัดการวางแผน ฯลฯ
โครงการแมนฮัตตัน
บิดาแห่งระเบิดปรมาณู
ออพเพนไฮเมอร์กับโกรฟส์เห็นพ้องว่าสถานที่ทดลองควรห่างไกลจากผู้คน ในที่สุดก็ตัดสินใจเลือกลอส อลามอส ในรัฐนิวเม็กซิโก
โกรฟส์เป็นทหาร แต่ก็เป็นวิศวกร เขารู้ว่างานนี้ต้องการไม่เพียงนักฟิสิกส์ ยังต้องการวิศวกร นักเคมี นักโลหะวิทยา นักออกแบบอาวุธ ฯลฯ
พวกเขาควานหานักฟิสิกส์ นักเคมี วิศวกร และนักวิทยาศาสตร์มือดีจากทั่วประเทศ ออพเพนไฮเมอร์ระดมนักวิทยาศาสตร์หัวกะทิจากทั่วประเทศ ในกาลต่อมาเพื่อนร่วมงานหลายคนต่อมาได้รับรางวัลโนเบลสาขาต่างๆ
ออพเพนไฮเมอร์ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ กำกับทุกขั้นตอน ดูแลทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ เขาจับความได้รวดเร็ว และตัดสินใจไว เขาอยู่ในกระบวนการสัมมนาและห้องทดลองเสมอ ทำให้ลูกน้องรู้สึกมั่นใจ
ภาวะผู้นำของเขารวมกับความรู้ทางวิทยาศาสตร์ทำให้โครงการนี้สำเร็จ
ในเดือนพฤษภาคม 1945 ระเบิดลูกแรกก็สำเร็จ
การทดลองระเบิดครั้งแรกเรียกว่า The Trinity test เกิดขึ้นในวันที่ 16 กรกฎาคม 1945
ออพเพนไฮเมอร์เรียกชื่อจุดที่ระเบิดเป็นรหัสว่า Trinity เป็นคำที่มาจากบทกวีของ John Donne
ระเบิดลูกแรกมีชื่อว่า The Gadget เป็นแบบเดียวกับ Fat Man ที่หย่อนลงนางาซากิในเวลาไม่ถึงเดือนต่อมา
ก่อนหน้านั้นเป็นปี เขาแบกภาระหนักหน่วงว่าโครงการจะสำเร็จหรือไม่ เขม็งเกร็ง จับเสาแน่น ในวินาทีสำคัญ คนประกาศว่า เดี๋ยวนี้! พลันปรากฏแสงสว่างวาบเจิดจ้าเบื้องหน้า พร้อมเสียงคำรามของระเบิดมหาประลัย ใบหน้าของออพเพนไฮเมอร์ผ่อนคลายลง
The Trinity test วันที่ 16 กรกฎาคม 1945 ( ภาพจาก Federal government of the United States)
เมื่อระเบิดขึ้น ออพเพนไฮเมอร์เอ่ย "ผมคิดว่ามันสำเร็จนะ" (I guess it worked.)
ออพเพนไฮเมอร์บรรยายการระเบิดครั้งนั้น โดยใช้คำจากคัมภีร์ภควัทคีตา: ถ้าความสว่างไสวของตะวันหนึ่งพันดวงปรากฏจ้าบนนภาโดยพลัน ก็จักเป็นพลังอำนาจอันยิ่งใหญ่
ผู้ร่วมงานเล่าในเวลาต่อมาว่า ท่าเดินของออพเพนไฮเมอร์ในวันนั้นเหมือนตัวเอกในหนังคาวบอยเรื่อง High Noon เดินกร่างเพราะทำสำเร็จ
หลังการทดลองระเบิดลูกแรกสำเร็จ สหรัฐฯก็ไม่รอช้า หย่อนระเบิดลงบนแผ่นดินญี่ปุ่น
ในวันที่ 6 สิงหาคม 1945 หลังจากเครื่องบินอีโนลา เกย์ หย่อนระเบิดที่ฮิโรชิมา สารก็ถูกส่งไปที่นายพล เลสลี โกรฟส์ ที่กำลังรอฟังข่าวที่วอชิงตันตลอดคืน ผลลัพธ์ชัดเจน สำเร็จในทุกจุด ภาพที่เห็นดีกว่าการทดลองที่นิวเม็กซิโก
โกรฟส์ส่งข่าวต่อไปให้ออพเพนไฮเมอร์ ตามด้วยโทรศัพท์ตอนบ่ายสองโมงวันนั้น
โกรฟส์: ผมภูมิใจในคุณและคนทั้งหมดของคุณ
ออพเพนไฮเมอร์: ทุกอย่างเป็นไปด้วยดีหรือ?
โกรฟส์: ชัดเจนที่สุด มันเป็นเสียงระเบิดดังสนั่นหวั่นไหว
ออพเพนไฮเมอร์: เกิดขึ้นเมื่อไร? เป็นตอนอาทิตย์ตกแล้ว?
โกรฟส์: เปล่า มันเป็นตอนกลางวัน เพื่อความปลอดภัยของเครื่องบิน
ออพเพนไฮเมอร์: ครับ ทุกคนรู้สึกดีกับเรื่องนี้ และผมขอแสดงความยินดี มันเป็นทางที่ยาวเหลือเกิน
โกรฟส์: ใช่ มันเป็นทางที่ยาว และผมคิดว่าเป็นสิ่งฉลาดที่สุดที่ผมเคยทำตอนที่ผมเลือกผู้อำนวยการ ลอส อลามอส
ออพเพนไฮเมอร์: อืม! ผมไม่แน่ใจนะครับ นายพลโกรฟส์
โกรฟส์: คุณก็รู้ว่าผมไม่เคยเห็นด้วยกับข้อสงสัยเหล่านั้นตลอดมา
สงครามจบในเวลาอันสั้น พิสูจน์ว่าการเลือกออพเพนไฮเมอร์เป็นการตัดสินใจที่ถูกต้อง
ตลอดเวลาของการพัฒนาระเบิดปรมาณู สาธารณชนไม่เคยรู้ จนเมื่อมีการระเบิดที่ฮิโรชิมาและนางาซากิ ชื่อออพเพนไฮเมอร์ก็เป็นที่รู้จักชั่วข้ามคืน ภาพของเขาปรากฎบนปกนิตยสาร Life และ Time
เขาได้รับยกย่องว่าเป็นบิดาของระเบิดปรมาณู ชื่อเสียงของเขาขึ้นเทียบชั้น อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์
ออพเพนไฮเมอร์ไม่ได้รู้สึกผิดในการใช้ระเบิดในสงคราม มันเป็น necessary evil (ความชั่วร้ายที่จำเป็น) แต่เขาและทีมงานหลายคนไม่เห็นด้วยว่าทำไมต้องทิ้งระเบิดลูกที่สองที่นางาซากิ เพราะมองไม่เห็นความจำเป็น
เขาสะท้อนความรู้สึกด้วยคำที่ยกมาจากคัมภีร์ภควัทคีตาว่า บัดนี้ข้าฯกลายเป็นยมทูต ผู้ทำลายโลกต่างๆ (Now I am become Death, the destroyer of worlds.)
ในปี 1946 เขาพูดถึงโครงการแมนฮัตตันว่า โดยเปรียบกับตำนานของโพรมีเธียส (Prometheus)
ในตำนานกรีก โพรมีเธียสเป็นเทพแห่งไฟ โพรมีเธียสขโมยไฟจากเหล่าเทพไปให้มนุษย์ ไฟก็คือความรู้ เทคโนโลยี อารยธรรม
แต่ไฟแห่งปรมาณูคือความชั่วร้ายอย่างหนึ่ง
เขาเริ่มเสียใจงานที่ทำ มันเปลี่ยนโลกไปในทางที่มืดลง โลกกำลังก้าวสู่ทิศทางใหม่ของการสะสมอาวุธนิวเคลียร์หลังสงคราม
วันที่ 17 สิงหาคม 1945 แปดวันหลังทิ้งระเบิดที่นางาซากิ ออพเพนไฮเมอร์ก็ไปวอชิงตัน ยื่นจดหมายถึงหัวหน้าแผนกสงคราม Henry L. Stimson ขอให้แบนระเบิดปรมาณู
ในเดือนตุลาคม เขาได้พบประธานาธิบดีทรูแมน เขาบอกว่ามือของเขาเปื้อนเลือด การประชุมยุติลงกะทันหัน ประธานาธิบดีทรูแมนบอกลูกน้องว่า "ผมไม่ต้องการเห็นหน้าไอ้เวรนี่ในออฟฟิศนี้อีก"
เดือนต่อมา เขาก็กลับไปสอนหนังสือที่ Caltech แต่ทำได้ไม่นานก็เลิก เพราะเขาไม่มีใจให้การสอนอีกแล้ว เขาไปรับตำแหน่งผู้อำนวยการ The Institute for Advanced Study ที่พรินซตัน ที่เดียวกับไอน์สไตน์
สหภาพโซเวียตทำระเบิดปรมาณูสำเร็จในปี 1949 เร็วกว่าที่ฝ่ายอเมริกันคาด โลกเข้าสู่ยุคอันตราย
ออพเพนไฮเมอร์เห็นว่ามันเป็นภัยคุกคามมนุษยชาติ และไปทำงานด้านต่อต้าน
หลังระเบิดปรมาณู ออพเพนไฮเมอร์มองเห็นภยันตรายใหม่ของโลก และจับมือกับไอน์สไตน์ และนักวิทยาศาสตร์ชั้นแนวหน้าหลายคน รณรงค์ต่อต้านอาวุธปรมาณู และใช้ปรมาณูเพื่อสันติ
ในปี 1951 อดีตเพื่อนร่วมงานโครงการแมนฮัตตันสองคน เอ็ดเวิร์ด เทลเลอร์ และ สตานิสลอว์ ยูลัม พัฒนาระเบิดไฮโดรเจนสำเร็จ
ออพเพนไฮเมอร์แสดงความเห็นต่อต้านการพัฒนาระเบิดไฮโดรเจนและอาวุธที่เกี่ยวข้องกับนิวเคลียร์ทั้งหลาย เพราะโลกกำลังเข้าสู่วิถีทางใหม่ของการทำลายล้าง
จุดยืนใหม่ของเขาในเรื่องระเบิดไฮโดรเจนกลายเป็นเรื่องการเมือง เขาถูกเล่นงานข้อหาคอมมิวนิสต์ และเป็นสายลับโซเวียต เวลานั้นสหรัฐฯกำลังอยู่ในช่วงเวลาของการล่าแม่มดคอมมิวนิสต์พอดี หลายคนถูกจับด้วยข้อหา ไม่เป็นอเมริกัน (un-American)
ออพเพนไฮเมอร์ถูกสอบสวนและมีตำรวจลับตามรอยเขาตลอดเวลา
คล้ายๆ ไอน์สไตน์ เขาก็โดนเอฟบีไอตรวจสอบ เอฟบีไอใส่ชื่อออพเพนไฮเมอร์ในรายการ Custodial Detention Index (หรือ FBI Index) เป็นพวกที่จะถูกจับเมื่อประเทศเกิดภาวะฉุกเฉิน
ในปลายปี 1953 มีคนกล่าวหาว่าออพเพนไฮเมอร์เป็นสายลับคอมมิวนิสต์ ช่วงทำโครงการแมนฮัตตัน เขาให้ข้อมูลแก่สายลับโซเวียต ทำให้ทางการไม่มีทางเลือก ต้องตั้งคณะกรรมการสอบสวนเรื่องนี้ในปีต่อมา
ออพเพนไฮเมอร์ไม่ได้ปฏิเสธเรื่องเหล่านี้ เขาให้การในปี 1954 ว่า ผมมีความเกี่ยวข้องกับขบวนการคอมมิวนิสต์ เขาเคยอยู่ร่วมในกลุ่มใน Berkeley ที่สมาชิกหลายคนเป็นคอมมิวนิสต์ ฯลฯ
ออพเพนไฮเมอร์กับไอน์สไตน์
เขาเห็นด้วยกับบางหลักการของคอมมิวนิสต์ แต่เขาปฏิเสธว่าตนเองเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์
คนในวงการวิทยาศาสตร์มองว่า เขาเป็นเพียงเหยื่อในลัทธิล่าแม่มดของแม็คคาร์ธีเท่านั้น
แม้แต่คนประดิษฐ์ระเบิดไฮโดรเจน เอ็ดเวิร์ด เทลเลอร์ ก็ให้การว่า เขาเชื่อว่าออพเพนไฮเมอร์จงรักภักดีต่อสหรัฐฯ
บิดาแห่งจรวดของสหรัฐฯ เวอร์เนอร์ ฟอน บราวน์ บอกว่า "ถ้าเป็นในอังกฤษ ออพเพนไฮเมอร์คงได้รับแต่งตั้งเป็นอัศวินไปแล้ว"
ตลอดชีวิตของออพเพนไฮเมอร์มีอาการซึมเศร้าเป็นระยะ ออพเพนไฮเมอร์สูบบุหรี่จัด ตอนยุ่งกับงานหรือขบคิดเรื่องสำคัญ มักไม่ค่อยกิน ฟิสิกส์เป็นโลกส่วนตัวของเขา เขาเคยเขียนจดหมายถึงน้องชายเขา ลงวันที่ 14 ตุลาคม 1929 ว่า "ฉันต้องการฟิสิกส์มากกว่าเพื่อน"
ฟิสิกส์เป็นโลกส่วนตัวของเขา
แต่โลกฟิสิกส์ของเขากำลังพังทลาย
โลกฟิสิกส์ของไอน์สไตน์ก็กำลังปริร้าว ระเบิดปรมาณูที่ทำลายล้างสองเมืองในญี่ปุ่นแม้ไม่ได้สร้างโดยเขา แต่ก็มีส่วนเกี่ยวข้องกับเขา
หลังจากรู้ว่าพวกนาซีพัฒนาระเบิดปรมาณูไม่สำเร็จ ไอน์สไตน์ก็รู้สึกเสียใจที่เขียนจดหมายไปหาประธานาธิบดีรูสเวลต์
เขาบอกว่าหากย้อนเวลากลับไปได้ เขาคงเลือกเป็นช่างประปามากกว่านักฟิสิกส์
ทั้งไอน์สไตน์และออพเพนไฮเมอร์มีประสบการณ์ตรงอันเลวร้ายในเรื่องการจัดการอำนาจของความรู้ในโลกที่การเมืองเข้าไปเกี่ยวพันกับวิทยาศาสตร์
ทั้งสองตั้งคำถามเรื่องความรับผิดชอบของนักวิทยาศาสตร์ต่อมนุษยชาติ นักวิทยาศาสตร์สมควรสร้างอาวุธร้ายหรือไม่
บทบาทของนักวิทยาศาสตร์กับ ความชั่วร้าย ควรเป็นเช่นไร
ไม่มีใครตอบได้ และโลกวันนี้ก็ยังคงมีการสร้างอาวุธชั่วร้ายต่อไป
หมายเหตุ ในปี 2022 ห้าทศวรรษหลังจากออพเพนไฮเมอร์ตาย รัฐบาลสหรัฐฯลบล้างคำกล่าวหาเขาในปี 1954 และยืนยันความจงรักภักดีต่อประเทศของเขา
- 202
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
