5 ก.ค. 2023 เวลา 04:19 • การศึกษา

"รู้หลายภาษา" ความสัมพันธ์เชิงอำนาจและการเมือง

"สำเนียง" เป็นสิ่งง่าย ๆ ที่ไม่ต้องลงทุนเพื่อบ่งบอกความเป็นตัวตนหรืออัตลักษณ์ แต่มีสิ่งที่เด่นชัดกว่าสำเนียง คือ "ภาษา" กล่าวคือ ภาษาแต่ละภาษามีลักษณะเฉพาะ เป็นที่รับรู้ชัดเจนจากคนที่พูดคนละภาษา ซึ่งอาจจะเคยหรือไม่เคยรับรู้หรือได้ยินภาษาอื่นที่แตกต่างจากภาษาของตนมาก่อน
ตัวอย่างที่ง่ายที่สุดคือภาษาทางการหรือภาษาราชการของแต่ละประเทศ เมื่อเรารู้ว่าใครคนหนึ่งเป็นคนลาว เราอาจคาดเดาได้ว่าเขาคงใช้ภาษาลาว หรือคนเมียนมารู้ว่าเราเป็นคนไทยเขาก็คงคิดว่าเราใช้ภาษาไทย (ภาษาเดียว)
อย่างไรก็ดี มีประเด็นที่ควรคำนึงว่าคนหนึ่งคนอาจไม่ได้พูดภาษาเดียว บางคนพูดได้ 2 ภาษา (bilingual) บางคนพูดได้ 3 ภาษา (trilingual) บางคนพูดได้หลายภาษา (multilingual) ดังนั้น ในทุกประเทศจึงถือว่าใช้พหุภาษา
การพูดได้หลายภาษาเป็นเรื่องธรรมชาติ ในบางบริบทหรือสถานการณ์ ผู้คนจะพูดภาษาที่แตกต่างกันออกไป ยิ่งในสังคมหรือประเทศที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม การพูดหรือใช้ภาษาก็จะหลากหลายตามไปด้วย เพราะผู้คนจะมีโอกาสเรียนรู้และพูดได้ทุกภาษา (แต่จะมากน้อยต่างกัน)
การพูดได้หลายภาษาเกี่ยวข้องกับหลายปัจจัย นับตั้งแต่การอพยพเคลื่อนย้ายของผู้คน ตลอดจนการกำเนิดของยุคโลกาภิวัตน์หรือโลกไร้พรมแดน การอพยพไปเป็นคนส่วนน้อยในประเทศขนาดใหญ่ ซึ่งมีภาษาทางการและมีผู้พูดภาษานั้นจำนวนมาก ส่งผลให้ผู้อพยพต้องปรับตัว เรียนรู้ และพูดภาษาในประเทศใหม่เพื่อดำรงชีวิตต่อไป แต่ในขณะเดียวกัน ภาษาดั้งเดิมหรือภาษาแม่ก็อาจจะยังคงดำรงอยู่ในแวดวงขนาดเล็ก เช่น การพูดคุย การสอน (ภาษาแม่) กันเฉพาะในครอบครัว หรือในกลุ่มคนที่พูดภาษาเดียวกัน
การดำรงอยู่ที่ว่านี้ เป็นการดำรงอยู่ในฐานะความรู้ ความทรงจำ ความสัมพันธ์กับวัฒนธรรมของภาษาแม่ เพราะภาษาแม่เป็นส่วนหนึ่งในการสร้างตัวตน รวมถึงสร้างความตระหนักรู้ในตนเอง และสำนึกว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มสังคมบ้านเกิด (ภาษาแม่)
การพูดภาษาบ้านเกิดหรือภาษาแม่ในประเทศใหม่ (บางประเทศ) อาจมีความท้าท้ายอย่างมากเพราะมีความสัมพันธ์เชิงอำนาจที่เข้มข้น ซึ่งอาจจะถูกคุกคาม ถูกกีดกัน ถูกลดความสำคัญ กระทั่งถึงขั้นถูกกดขี่ นอกจากนี้ การพูดภาษาบ้านเกิดในประเทศของตนเอง (บางประเทศ) ก็อาจจะมีความท้าท้ายเช่นกัน หากประเทศนั้นเคยหรือตกอยู่ภายใต้การปกครองของประเทศมหาอำนาจอื่น ๆ รวมถึงความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการสื่อสารก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ผลักดันให้ผู้คนพูดได้หลายภาษา เพราะสามารถสื่อสารถึงกันได้สะดวกมากขึ้น
ตามที่กล่าวมานี้ ในระดับภูมิภาค ท้องถิ่น ชุมชน กลุ่มคน ก็เช่นเดียวกัน
โฆษณา