13 ก.ค. 2023 เวลา 02:23 • ประวัติศาสตร์
เยรูซาเลม

ประวัติศาสตร์พูดได้

ตอน ปฐมบทพลีชีพ
ช่วงเวลา 30 – 70 AD สถานที่ นครเยรูซาเลม
“จงรอคอยอยู่ในกรุงเยรูซาเลมนี้ เรากำลังจะส่งฤทธิ์อำนาจจากเบื้องบนลงมาให้พวกท่าน” *(1) พระเยซูตรัสกำชับสาวกทั้งสิบสองก่อนการเสด็จขึ้นสู่สวรรค์
พวกสาวกเริ่มฮึกเหิมน้อยลงหลังจากที่รอคอยสิ่งที่พระเยซูสัญญามาเกือบ 7 สัปดาห์แล้ว ทุกอย่างยังเงียบงัน พวกเขารวมตัวกันเป็นประจำที่ห้องชั้นบนของเพื่อนสาวกคนหนึ่งที่พอจะมีที่ทาง 120 กว่าคนในห้องนั้นแม้ค่อนข้างเบียดเสียด แต่ก็อุ่นใจกว่า เพราะช่วงนี้ทั้งพวกฟาริสี และ ลูกสมุนสภาแซนเฮดริน ยังตามกวาดล้างพวกสาวก มีการส่งข่าวจาก “สาวกเงียบ” อยู่เนืองๆ ว่าสภาพข้างนอกเป็นอย่างไร ตรงไหนห้ามไป
ทุกคนในห้องขั้นบนล้วนมีประสบการณ์ร่วม ด้วยทุกคนได้พบหน้าพระเยซูหลังการฟื้นคืนพระชนม์ ร่วมรับประทานอาหาร และรับภารกิจบนโลกนี้ต่อจากพระองค์
“วันนี้เป็นวัน เพ็นเทคอสต์ *(2) พวกเรามาพร้อมใจกันอ่านโทราห์ *(3) กันเถิด” เปโตรยืนขึ้นกล่าวกับเพื่อนๆ
ทันใดนั้น มีลมพัดกระโชก พระวิญญาณบริสุทธิ์ที่ดูเหมือนเปลวไฟรูปร่างคล้ายลิ้นกระจายออกและมาอยู่เหนือพวกสาวกแต่ละคน เขาเริ่มพูดภาษาต่างๆที่เขาไม่เคยพูดมาก่อน
พระวิญญาณบริสุทธิ์ลงมาเหนือสาวก
ณ เวลานั้นมีผู้คนหลั่งไหลเข้ามาในเยรูซาเลมจากทุกทิศทุกทางเพื่อมาเฉลิมฉลองเทศกาลเพ็นเทคอสต์ ขอบคุณพระเจ้าในต้นฤดูเก็บเกี่ยว คนเหล่านี้โดยมากเป็นพวกยิวที่อพยพไปอยู่นอกปาเลสไตน์ตั้งแต่หลายร้อยปีก่อนคริสตกาล เป็นชาวปารเธีย ชาวมีเดีย ชาวเอลาม คนที่อยู่แถบเมโสโปเตเมีย ยูเดีย คัปปาโดเชีย ปอนทัส ฟรีเจีย ปัมฟีเลีย อียิปต์ แถวไซรีนลิเบีย ชาวโรม ชาวเกาะครีต *(4) เมื่อได้ยินเสียงพวกสาวกอธิษฐานเสียงดัง คนเหล่านั้นก็มาเฝ้าดูด้วยความงุนงงสงสัยเพราะแต่ละคนต่างได้ยินพวกสาวกพูดภาษาของตน
ชื่อเมืองต่างๆ ในยุคโบราณ
“อ้าว นั้นมันพวกคนกาลีลี คนฮีบรู แล้วทำไมพวกมันพูดภาษาท้องถิ่นของเราได้ นี่หมายความว่าไง “ คนที่พูดมาจากไซรีน ซึ่งเป็นเมืองของคนกรีกในลิเบีย
“มันเมาแต่เช้านะสิ” คนหนึ่งในพวกปอนทัสตอบเป็นภาษากรีก
เปโตรวิ่งลงมาด้านล่างประกาศกับฝูงชน“ไม่ได้เมา ไม่ได้เมา นี่เพิ่งเก้าโมงเช้า ! “
เปโตรและเพื่อนสาวก พากันเดินอาดๆไปที่พระวิหาร ตอนนี้ไม่กลัวแล้วพวกปุโรหิต พวกขาใหญ่สภาแซนเฮดริน พระวิญญาณบริสุทธิ์ของพระเจ้าเสด็จลงมา เปลี่ยนพวกสาวกจากหน้ามือเป็นหลังมือ พวกฝูงชนต่างชาติก็กรูตามไป เรื่องแปลกๆแบบนี้ก็ต้องไทยมุงเสียหน่อย
ในวันนั้นเอง อดีตชาวประมงผู้ไร้การศึกษาอย่างเปโตร (ปีเตอร์) ก็ประกาศเรื่องราวของพระเยซูอย่างกล้าหาญ มีคนร่วมสามพันกว่าคนกลับใจ และมาเข้าร่วมสิ่งที่เรียกว่า “Jesus Movement” หนึ่งในนั้นมีชายหนุ่มระดับปัญญาชนชื่อ สเทเฟน Stephen ที่เป็น Hellenist Jews *(5) ด้วย
นัยน์ตาสเทเฟนเป็นประกายเมื่อได้ยินข่าวใหญ่ที่เกิดขึ้นในเยรูซาเลมจากปากของเปโตร ข่าวนี้ระดับแม่เลยเมื่อเทียบกับข่าวเล่าลือหนาหูของพระเยซูตั้งแต่ปีก่อน เขาว่าชายนี้มีฤทธิ์อำนาจ ทำให้คนตายฟื้นได้ คนง่อยกลับมาเดิน ตาบอดกลับมาเห็น มีข่าวแพร่ออกมาเป็นระยะๆว่า พวกอดีตโรคเรื้อนหลายคนไปรายงานตัวกับปุโรหิตว่าหายแล้ว จะได้ออกจากถ้ำกักกันไปเริ่มทำมาหากินกันเสียที นี่ใช่ไหม องค์พระเมสิยาห์ พระผู้ช่วยให้รอด ตามคำพยากรณ์ที่สเทเฟนอ่านมา
“ยินดีด้วยนะ สเทเฟน ความสัตย์ซื่อของเจ้าเป็นที่ยอมรับกันจริงๆ ต่อไป เจ้ากับ ฟิลิป จะคอยช่วยดูแลการแจกจ่ายอาหารให้พวกแม่ม่ายในธรรมศาลาให้มันเท่าเทียม จะได้หมดเรื่องครหาเสียทีว่าพวกเราเลือกที่รักมักที่ชัง ” หนึ่งในสาวก 12 คนตบไหล่เขาเบาๆ
ไม่กี่ปีมานี่สเทเฟนเปี่ยมไปด้วยความเชื่อและแกร่งขึ้นมาก พวก Nazarene*(6) ต่างก็ให้การยอมรับ
เขาขึ้นไปเทศน์สอนและก็ประกาศเรื่องพระเยซูบ่อยครั้งเลย ความตึงเครียดระหว่างชาวเมืองที่เคร่งยูดาห์ และพวก Nazarene ยังครุกรุ่นอยู่ไม่หาย จริงๆแล้วมันดูแย่ลง พวกยูดาห์กล่าวหาว่า พวก Nazarene เอาคำสอนจอมปลอมมาหลอกลวงคน ซึ่งอันนี้ถือว่าหมิ่นพระเจ้าสุดๆ แต่ไปๆมาๆ กลุ่ม Nazarene โตเอาโตเอาเป็นหลายๆพันคนเลย แถมมีพวกปุโรหิตจำนวนมากมารับเชื่อด้วย
ในเยรูซาเลมมีกันหลายก๊กหลายกลุ่ม กลุ่ม “ธรรมศาลาแห่งทาสที่ได้รับอิสรภาพ” โต้เถียงกันรุนแรงกับสเทเฟน พอเถียงสู้ไม่ได้จึงใช้วิชามารสร้างพยานเท็จแทน
“ชายคนนี้พูดลบหลู่สถานบริสุทธิ์และบทบัญญัติไม่หยุดเลย มันบอกพระเยซูแห่งนาซาเร็ธจะทำลายพระวิหาร และล้มเลิกธรรมเนียมโมเสสของเรา ! “ การปลุกปั่นยิ่งทำให้เกิดการแผ่ขยายของม๊อบ ทั้งม็อบคนทั่วไป ทั้งม็อบพวกผู้อาวุโส ม็อบธรรมาจารย์ สภาแซนเฮดรินจึงตัดสินใจตั้งโต๊ะฟังคำให้การของสเทเฟน
“พระเยซูคือพระเมสิยาห์ที่พระเจ้าสัญญาไว้ในคัมภีร์ของเรา ! “ สเทเฟนพูดดังฟังชัด
“ถึงแม้โซโลมอนจะสร้างพระวิหาร แต่ถ้าจิตใจไปบูชารูปเคารพ บูชาเงินหล่ะก็ จะมีประโยชน์อะไร ! พระเจ้าจะไม่อยู่ในวิหารหรอก !” คำพูดของสเทฟานแทงทะลุใจเลย โดยเฉพาะพวกผู้อาวุโส ธรรมาจารย์ที่มีตำแหน่งการงานและผลประโยชน์เกี่ยวพันอย่างเหนียวแน่นกับพระวิหาร
“ไอ้พวกหัวแข็ง แกใจบอดหูหนวกเหมือนบรรพบุรุษของแกนั่นแหล่ะ ต่อต้านพระวิญญาณบริสุทธิ์มากี่ยุคกี่สมัยแล้วหล่ะ แกสุดจะดื้อด้านกับโมเสส จับพวกผู้พยากรณ์ของพระเจ้าไปฆ่ามาแล้วกี่คน ไอ้คนทรยศพระเจ้า คนอย่างพวกแกนั่นแหล่ะที่ประหารพระเยซู พระมาสิยาห์ของเรา พวกแกทำอะไรลงไป ! “
แม้สเทเฟนจะโต้เถียงต่อว่าอย่างถึงพริกถึงขิง น่าประหลาดที่เขาไม่ได้มีความโกรธเกรี้ยวใดๆ ใบหน้าเขาดูเจิดจ้าราวกับทูตสวรรค์ “ดูสิ ข้าเห็นสวรรค์เปิดออก และพระเยซูยืนที่ข้างขวาขององค์พระเจ้า !”
คราวนี้เกือบทั้งสภาแซนเฮดรินลุกฮือ เสียงอึงอนจนไม่ได้ศัพท์ “พอ พอ มันลบหลู่พระเจ้าๆ” “ฆ่ามัน !” ใครหลายคนกรีดเสียง พวกฝูงม็อบโกรธจัด กรูกันเข้ามาฉุกกระชากสเทเฟน
“ลากมันไปนอกเมือง จัดการมันเดี๋ยวนี้ ลากมันไปเลย” หลายคนตะโกนลั่น
“ท่านเซาโล ฝากเสื้อคลุมหน่อย ข้าจะจัดการไอ้ชั่วชาติ มันลบหลู่พระเจ้า !” สมาชิกม็อบคนหนึ่งวิ่งมาหาบุรุษที่เฝ้าดูเหตุการณ์มาตลอดซีน
“ข้าก็ฝากเสื้อคลุมด้วย เมียเพิ่งเย็บให้เมื่อวาน” อีกคนก็วิ่งมาฝากบุรุษนี้ ดูเขาเป็นผู้ดีมีสกุล คงไม่ขโมยเสื้อคลุมดีๆของชาวบ้าน
เซาโลยืนดูอย่างใจเย็น พยักหน้าช้าๆ นัยน์ตาแข็งกร้าว
สเทฟานพลีชีพ
ทันทีที่ออกไปนอกเขตเมือง หินก้อนแรกที่ใหญ่กว่าปกติปะทะที่ใบหน้าสเทเฟนเต็มเหนี่ยว มันแรงจนเขาทรุดลงทันทีกลายเป็นเป้านิ่ง ฝูงม็อบกำหินขนาดประมาณผลส้มขว้างกันอย่างไม่ยั้ง มันขว้าง ขว้าง แล้วก็ขว้างอีก
เวลาผ่านไปนานเท่าไหร่ สเทเฟนไม่รู้ ลมหายใจเขาแผ่วเบาและติดขัด เขาอธิษฐานด้วยสติสุดท้ายที่เขามี “พระองค์เจ้าข้า ขออย่าทรงถือโทษพวกเขาเนื่องด้วยบาปนี้” *(7) พลันทุกอย่างก็เงียบลง
หินขว้าง
Disclaimer ความเรียงเชิงประวัติศาสตร์อ้างอิงเรื่องราวจากพระคัมภีร์ไบเบิ้ล คำพูด บทสนทนา และรูปประกอบ เป็นจินตนาการของผู้เขียนเพื่อให้นึกภาพเหตุการณ์ หากมีคำอ้างอิง quotations ที่มาจากพระคัมภีร์โดยตรงจะมีเชิงอรรถกำกับไว้ ในส่วนชื่อบุคคล/สถานที่ นั้นมาจากพระคัมภีร์ไบเบิ้ล และ/หรือ บันทึกประวัติศาสตร์นอกพระคัมภีร์
เชิงอรรถ
*(1) พระธรรมลูกา 24.49
*(2) วันเพ็นเทคอสต์ Pentecost หรืออีกชื่อหนึ่งคือ Shavuot ฉลองกันในวันที่ห้าสิบ (หรือ 7 สัปดาห์) หลังวันปัสกา Passover เพ็นเท – pente มาจากภาษากรีก แปลว่า ลำดับที่ห้าสิบ
*(3) โทราห์ Torah หนังสือห้าเล่มแรก จากพันธสัญญาเดิมของพระคัมภีร์ไบเบิ้ล
*(4) ชาวปารเธีย ชาวมีเดีย ชาวเอลาม Parthians Medes Elamites คือดินแดนอิหร่านในปัจจุบัน เมดโสโปเตเมีย Mesopotamia คืออิรัก คัปปาโดเชีย Cappadocia คือตุรกีตอนกลาง ปอนทัส Pontus คือพวกกรีกที่อยู่ในตุรกีตอนเหนือ ฟรีเจีย Phrygia พวกที่พูดภาษาอินโดยูโรเปียน ในตุรกีตอนกลางและตะวันตก ปัมฟีเลีย Pamphylia คือตุรกีตอนใต้ ชาวเกาะครีต Cretans อยู่ตอนใต้ของกรีซ
*(5) Hellenist Jews คือยิวที่มีถิ่นฐานนอกปาเลสไตน์แต่ยังอยู่ภายใต้การปกครองของจักรวรรดิโรมัน ใช้ภาษากรีก อ่านพระคัมภีร์ไบเบิ้ลส่วนพันธสัญญาเดิมที่แปลจากฮีบรูเป็นกรีก
*(6) Nazarene ชื่อที่ผู้คนเรียกกลุ่มที่ติดตามพระเยซูในช่วงนั้น ตั้งตามเมืองที่พระเยซูเติบโตมา คือ นาซาเร็ธ Nazareth
*(7) พระธรรม กิจการ 7.60
อ้างอิง
1. Bible Stories the illustrated guide Penguin Random House 2021 edition
2. Church History in Plain Language, Bruce L. Shelly Zondervan Academic 5th edition
โฆษณา