ครั้งหนึ่ง ผมเคยใช้คำนี้ "รับประทาน" ในการไถ่ถามอาจารย์ผู้ใหญ่ท่านหนึ่งเกี่ยวกับมื้อกลางวันของท่าน และทำให้ผมได้คำตอบที่อาจจะตอบคำถามนี้ก็ได้
คำว่า "กิน" เป็นคำไทยแท้ เป็นคำมูลหรือรากศัทย์ของภาษาไทยเอง หมายถึง อาการที่เรากินอาหาร หรืออาการที่อย่างหนึ่งเข้าไปแทนอีกอย่างหนึ่งหรือมีอย่างหนึ่งไว้ครอบครอง หรือเอาเข้ามาเป็นของตัวเอง อย่างเช่นคำจำพวก "กินที่" "กินเมือง" อะไรแบบนี้
ส่วนคำว่า "ทาน" นั้นเป็นคำแขก(บาลีน่ะแหละ) มีความหมายว่า "ให้" คำว่า "ทาน" ที่หมายถึง "กิน" นั้น กร่อนมาจากคำเต็มว่า "รับประทาน" ความหมายเต็มของคำนี้ก็ยังมีความหมายว่า "รับเอาสิ่งที่ถูกให้" อยู่ดี แล้วความหมายว่ากินมาจากไหน?
คำตอบคือ "ธรรมเนียม" ของเรานั่นเอง หมายถึงว่า ในสมัยก่อนนั้น สังคมเราเป็นสังคมแบบเจ้ากับไพร่ เรื่องนี้คงรู้กันอยู่แล้ว เจ้า คือผู้ที่ครอบครองความเป็นเจ้าของของสิ่งต่างๆ (หนึ่งในนั้นก็คือ "อาหาร") ส่วนไพร่ ก็คือผู้ที่ทำหน้าที่ของผู้รับใช้ หรือผู้ให้บริการแบบทุกวันนี้
และก็อย่างที่รู้ๆ กันอยู่ ภาษาชั้นสูงของบ้านเราคือภาษาบาลี ดังนั้นเวลาเจ้าจะ "ให้" อะไรกับไพร่ จึงเลือกใช้คำว่า "ทาน" แทนคำว่า "ให้" เพื่อความสละสลวนก็เท่านั้นแหละ คำนี้เรายังใช้อยู่จนทุกวันนี้ เช่น คำว่า "พระราชทาน" (การให้ของพระราชา/โดยพระราชา) และก็เหมือนกัน เวลาที่เราจะไป "เอา" สิ่งที่เจ้าให้นั้นเราก็ไม่ใช้คำว่า "เอา" (คุณคงนึกออกว่านัยความหมายของคำว่า "เอา" ในภาษาเรานั้นกินความถึงไหนบ้าง ความสองแง่สองง่ามมีอยู่ในนั้น) ดังนั้นเราจึงเลี่ยงไปใช้คำว่า "รับ" แทน
นอกจากนี้คำ "รับ" นี้ยังแสดงนัยของความสูงต่ำได้ชัดเจนอีกด้วย เราจะรับอะไร สิ่งนั้นก็ต้องลงมาจากข้างบน หากมันอยู่ข้างล่างเราคงต้อง "เก็บ" หรืออะไรทำนองนี้ ไม่ใช่รับ ดังนั้นคำว่า "รับประทาน" จึงเกิดขึ้นมา ซึ่งหมายถึงการที่เมื่อเจ้านายกินอาหารเสร็จแล้ว จึงส่งต่อมายังไพร่หรือผู้รับใช้ของเจ้านาย เพราะธรรมเนียมคือ คนใช้ก็ต้องกินทีหลังนายอะไรแบบนั้น (เข้าทำนองตื่นก่อนนอนทีหลัง)
ทีนี้ เมื่อคำนี้ใช้กันในหมู่ผู้ใกล้ชิดชนชั้นสูง(อย่าสับสนว่าเจ้าจะใช้คำนี้ในความหมายว่ากิน เขามีคำของเขาว่า "เสวย")ดังนั้น มันจึงฟังดูเป็นคำสุภาพไป แล้วเมื่อเราใช้กันไปนานๆ มันก็ติดปากไปแล้วก็เท่านั้นเอง
ดังนั้นเมื่อผมใช้คำนี้กับอาจารย์ที่ผมเคารพท่านั้น ท่านจึงอมยิ้มและบอกผมอย่างตรงไปตรงมาว่า "ผมไม่ใช่เจ้า ผมไม่รับประทานอะไร ผมกิน" (จริงๆ ท่านไม่ได้พูดประโยคนี้หรอก ผมแต่งขึ้นมาเอง 😜) คือ ท่านแค่แสดงให้ผมเห็นว่า คำนี้มีนัยยะทางสังคมอยู่ในนั้น และไม่จำเป็นต้องใช้คำหรูหราเหล่านั้นก็ได้เพื่อแสดงถึงความสุภาพ
ผมพยายามไม่ใช้ทั้งคำว่า "รับประทาน" และ คำว่า "ทาน" (เว้นเสียแต่เลี่ยงไม่ได้) เพื่อแสดงความหมายของคำว่า "กิน" นับจากวันนั้นเป็นต้นมา
(แต่การใช้คำนี้สมัยนี้ก็ไม่ได้เลวร้ายอะไรนะ มันก็แค่ไวพจน์หนึ่งของคำว่ากินนั่นแหละ)
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
