ผ้าซิ่นตีนจกนาหมื่น
(ผ้าซิ่นตีนจกรูปแบบที่พบบริเวณบ้านนาหวาย-ค้างอ้อย อ.นาหมื่น จ.น่าน)
ลักษณะพิเศษของผ้าซิ่นตีนจกนาหมื่นผืนนี้ คือ ใช้เส้นฝ้ายแท้สีสันสดใส นิยมสีส้ม สีเขียวอ่อน สีเหลือง สีแดง ทอเป็นลวดลายเต็มผืนผ้า ลักษณะสีที่ใช้นี้จะคล้ายคลึงกับซิ่นตีนจกที่พบในแถบ จ.แพร่ โดยเฉพาะซิ่นตีนจกเมืองลอง (อ.ลอง จ.แพร่) ซึ่งเป็นพื้นที่ใกล้เคียงกัน
ผ้าซิ่นตีนจกนาหมื่นโบราณผืนนี้มีอายุโดยประมาณ 80-100 ปี ซึ่งทอตามโครงสร้างซิ่นตีนจกไทยวนแบบจารีต คือ
- ส่วนบนสุดเป็นหัวซิ่น เย็นด้วยผ้าฝ้ายพื้นสีแดงไม่มีลวดลาย
- ส่วนกลางซิ่น ทอเป็นลายมุกต่อเนื่องกันไปตามหน้าผ้า (ขวางลำตัว) มีลักษณะเป็นลายรูปสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด เรียก "ลายหน่วย" หรือ "ลายมุกก้นหอย" เกิดจากวิธีการทอตกแต่ลวดลายโดยเพิ่มเส้นพุ่งพิเศษแบบต่อเนื่อง หรือที่ช่างทอชาวเมืองน่านเรียกว่า "มุก" หรือ "ยกมุก" (มุกเส้นพุ่งพิเศษ)
ตัวซิ่น
- ส่วนล่างสุดเป็นเชิงผ้าซิ่น เรียก "ตีน" หรือ "ตีนเกาะ" (ตีนจก) ทอด้วยการเพิ่มเส้นพุ่งพิเศษแบบไม่ต่อเนื่อง ซึ่งเป็นการเพิ่มเส้นพุ่งพิเศษหลากหลายสีสันเข้าไปเป็นช่วงๆ ตามตำแหน่งลวดลายที่เราต้องการ ชาวนาหมื่นในอดีตเรียกวิธีการทอนี้ว่า "เกาะ" หรือ "เก็บ" ซึ่งหมายถึงการเกาะ/เก็บดอก หรือเกาะ/เก็บให้เป็นลวดลาย วิธีทอเช่นนี้มีขั้นตอนที่คล้ายคลึงกับวิธีจกของชาวไทยวน เชียงใหม่
ลวดลายตีนซิ่นที่มองเห็นเป็นลายหกเหลี่ยมนี้ เรียกทั่วไปว่า "ลายโคม" (บางพื้นที่อาจจะเป็นลายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน) และช่างทอได้ทอลายนกหรือลายหงส์แทรกเข้าไปในใจกลางของลายโคมนี้ จึงเรียกรวมว่า "ลายนกในโคม" ซึ่งจะแตกต่างจากลาย "โคมลายนก" ที่จะมีนกล้อมรอบเป็นรูปโคม
ลักษณะสำคัญอีกประการหนึ่งคือ ส่วนของตัวซิ่น จะทอลวดลายตามหน้าผ้า ซึ่งจะใช้ผ้า 3 ผืนนำมาเย็บประกอบเข้าด้วยกันให้เกิดเป็นวงซิ่น เรียก "ซิ่น 3 ดูก" (ดูก หมายถึง ตะเข็บ) อันเป็นลักษณะพิเศษที่พบมากในซิ่นตีนจกเชียงแสนโบราณเมืองน่าน หนึ่งในนางพญาผ้าซิ่นอีกด้วย
ผ้าซิ่นผืนนี้เก็บรักษาในพิพิธภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคเหนือ ซึ่งกำลังจะถูกนำไปเก็บรักษาและจัดแสดงโดยพิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ต่อไป
ปล. บ้านนาหวาย ต. บ่อแก้ว/ บ้านค้างอ้อย ต.นาทะนุง อ.นาหมื่น จ.น่าน
ข้อมูล รูปภาพ แลถถ่ายภาพ: อรรถพงษ์ ประดิษฐพงษ์
สามารถแชร์ข้อมูลและรูปภาพได้
แต่ขอสงวนสิทธิ์ในการคัดลอกข้อมูล และรูปภาพเพื่อไปใช้ในงานส่วนตัว ก่อนการได้รับอนุญาตทุกกรณีครับ
.
อ้างถึงสิทธิในลิขสิทธิ์เกิดขึ้นทันที นับแต่ผู้สร้างสรรค์ได้สร้างสรรค์ผลงานออกมาโดยไม่ต้องจดทะเบียน หรือผ่านพิธีการใดๆ
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
