Blockdit Logo
Blockdit Logo (Mobile)
สำรวจ
ลงทุน
คำถาม
เข้าสู่ระบบ
มีบัญชีอยู่แล้ว?
เข้าสู่ระบบ
หรือ
ลงทะเบียน
HarryPotterฉบับหัวขบถ
•
ติดตาม
7 พ.ย. 2023 เวลา 12:14 • หนังสือ
Ch28: รูเบอัส แฮกริด
ยักษ์ใหญ่ใจดีที่ยังไงก็อันตรายอยู่ดี
ในชีวิตจริงเราไม่สามารถเป็น 'แมร์รี่ ชู' ได้
ผมเคยสงสัยเสมอว่าผมไม่สามารถปฏเสธข้อเท็จจริงที่ว่า "แฮกริดไม่ใช่คนที่มีเจตนาร้ายต่อผู้อื่น" ได้จริงๆ หรือ เพราะเพียงแต่การที่แฮกริดดูเป็นคนซื่อๆ ไม่คิดร้ายกับใครในสายตาแฮร์รี่ก็ไม่ได้แปลว่าเขาจะเป็นแบบนั้นจริงๆ เพราะอย่างน้อยที่สุดเท่าที่ผมเห็น แฮกริดดูเหมือนจะเป็นประเภทของคนที่ดีแต่กับพรรคพวกตัวเองเท่านั้น เช่นเมื่อแฮร์รี่แสดงความเห็นว่าสเนปเหมือนจะเกลียดเขา แฮกริดก็รีบหลบตาทันทีแล้วบอกว่าทำไมเขาต้องเกลียดเธอด้วย?
นั่นเป็นสิ่งที่บ่งชี้เล็กๆ ว่าแฮกริดก็เหมือนคนอื่นที่รู้เห็นเกี่ยวกับการรังแกอย่างไม่หยุดยั้งของพวกตัวกวนต่อสเนป แต่ไม่ทำอะไรและเลือกที่จะปกปิด เอาล่ะเราอาจจะแก้ต่างให้ว่าใครจะอยากบอกเด็กกำพร้าว่าพ่อมึงสารเลว แต่แฮกริดพูดกับแฮร์รี่รึเปล่าว่าเจมส์เป็นคนที่ยอดเยี่ยมยังไง แฮกริดดีกับซิเรียสขนาดและแสดงความผิดหวังเมื่อได้ยินกว่าซิเรียสทรยศพวกพอตเตอร์ขนาดบอกว่าจะจับซิเรียสฉีกเป็นชิ้นๆ เขาพูดด้วยรึเปล่าว่ามัลฟอย "ทุกคน" เน่าถึงแกน ดูเหมือนคนดีสำหรับแฮกริดคือคนที่ยืนฝั่งเดียวกับเขาเท่านั้น
แต่กระนั้นแฮกริดก็เป็นคนดี๊คนดีแบบไม่ต้องหาเหตุผลอะไรทั้งสิ้น เมื่อไหร่ที่มีข้อกล่าวหาที่ไม่ดีนั่นคือการใส่ร้าย ผมเจอคอมเม้นต์แบบนี้บ่อยนะในยูทูปตอนที่ผมตั้งข้อสังเกตว่าแฮกริดไม่ใช่ครูที่ดีเพราะเขาไม่มีความรู้ความสามารถพอที่จะสอน มันจะมีคนมาตอบเม้นท์ว่า "แฮกริดเป็นคนดี เขาถูกโวลเดอร์ไส่ร้าย" คือกู (ผม) งงมากการที่แฮกริดไม่มีความสามารถพอที่จะเป็นครูมันเกี่ยวอะไรกับการเป็นคนดีที่ถูกใส่ร้ายวะ?
ต้องใช้เวลาพักหนึ่งจึงตระหนักว่านี่คือหลักการตัวละคร 'แมร์รี่ ชู'
'แมร์รี่ ชู' คือใคร? เธอคือตัวละครที่ทำอะไรก็ดีและเป็นที่รักไปหมดโดยที่คนอ่านไม่ต้องหาเหตุเหี้ยใดๆ ทั้งสิ้น
อันที่จริงทุกท่านที่อ่านบทความของผมมาขนาดนี้ก็น่าจะเริ่มเข้าใจจักรวาลแฮร์รี่ พอตเตอร์แล้วว่ามันเป็นการนำเสนอแบบแมร์รี่ ชูโดยแฮร์รี่เป็นตัวแทนของคนอ่านที่ถูกวางให้คนอ่านเห็นด้วยและเข้าข้างเสมอ คนไหนดีกับแฮร์รี่คือเป็นคนดีและคนที่ไม่ชอบแฮร์รี่ก็คือคนไม่ดี ไม่จำเป็นต้องหาเหตุผลอะไรเลย เช่นเจมส์กับลิลี่เป็นคนดีเพราะเขาเป็นพ่อแม่ที่ตายเพื่อแฮร์รี่และแฮร์รี่ชอบพวกเขา มักกอนนากัลดีเพราะช่วยแหกกฎให้แฮร์รี่เข้าทีมควิดดิช ดัมเบิลดอร์เป็นคนดีเพราะให้ท้ายแฮร์รี่จนชนะถ้วยบ้านดีเด่น
ขณะ ครอบครัวเดอร์สลี่ย์เป็นคนไม่ดีเพราะปฏิบัติกับแฮร์รี่กับแฮร์รี่ไม่ดี ถ้าเราถามว่าไม่ดียังไงคนอ่านจะบอกได้เป็นฉากๆ ว่าเดอร์สลี่ย์ทำอะไรบ้างแต่ไม่เคยตั้งคำถามว่าอะไรคือสาเหตุที่มันไปถึงจุดนั้น เช่นกัน เราเคยตำหนิสเนปที่ปฏิบัติตัวไม่ดีต่อแฮร์รี่ แต่หากว่ากันตามเนื้อผ้าแฮร์รี่ก็ใช่จะประเสริฐแต่ติดจะทะลึงและเนรคุณด้วยซ้ำ หมอจะสงวนคำขอบคุณไว้สำหรับคนที่ชอบและแถมไม่เคย apologize ใคร ถ้าไม่เชื่อผมท้ากลับไปอ่านนิยายเลย
ตั้งแต่เล่มแรกที่รู้ว่าสเนปคอยปกป้องดูแล แต่เราไม่เคยพบว่าแฮร์รี่วิ่งไปขอพบสเนปเพื่อขอบคุณหรือโทษทั้งที่มีเวลาตั้งหลายเดือนหลายปี ขนาดดัมเบิลดอร์บอกสเนปคือเหตุผลที่ทำให้มันและเพื่อนรอดชีวิตในเล่ม 5 มันยังยืนกรานให้สเนปเป็นคนรับผิดชอบการตายของซิเรียส เล่ม 6 มันรอดจากการโดนไล่ออกเพราะสเนปด้วยซ้ำ แต่ไอ้เด็กคนนี้ไม่มีแม้แต่คำขอบคุณ ซึ่งถ้าเป็นนิยายปกติ แฮร์รี่ไม่ได้มีพฤติกรรมของคนดีเลย แต่เป็นตัวละครก้าวร้าว หลงตัวเอง หรือ เด็กเปรตที่ชอบก่อความเดือดร้อน
ซึ่งถ้ามองด้วยมุมกลางจะเห็นสเนปก็ใช่จะรังแกแฮร์รี่ฝ่ายเดียว แต่แฮร์รี่ก็ทั้งทะลึ้ง โกหกปลิ้นปล้อน และโต้ตอบสเนปทุกครั้งที่มีโอกาส เพียงแต่แฮร์รี่จะเสียเปรียบนิดหน่อยตรงนี้สเนปสามารถหักคะแนนและกักบริเวณได้ ขณะเดียวกันสเนปก็จะเสียเปรียบเพราะเลือกที่จะไม่ใช้ความรุนแรงทางกายและไม่มีวันไล่แฮร์รี่ออกจากโรงเรียน ฉะนั้นว่ากันตามเนื้อผ้าแฮร์รี่ไม่ได้เสียเปรียบขนาดนั้น เพราะอย่างน้อยแฮร์รี่ก็สามารถทำร้ายร่างกายสเนปได้ถ้าเขาต้องการ
แต่ในนิยายสไตร์ที่มีการดำเนินเรื่องแบบแมร์รี่ ชู ที่ตัวละครจะไม่เคยทำอะไรผิด--ถ้าผิดก็เพราะคนอื่น และคนอ่านจะเชื่อตามโดยที่ไม่ต้องมีเหตุผล เช่น: แม้ JK Rowling จะพูดชัดเจนว่า "แฮร์รี่เอารูปสเนปไปแขวนที่ห้องอาจารย์ใหญ่ได้ ขอเหรียญตราเมอร์ลินให้ ตั้งชื่อลูกตามชื่อสเนป แต่แฮร์รี่กลับไม่เคยพบหรือพูดคุยรูปเหมือนของสเนป" อันที่จริงในหนังสือก็ชัดเจนว่าหลังรู้ความจริงทั้งหมด แฮร์รี่ไม่คิดที่จะเชิญวิญญาณสเนปมาปรับความเข้าใจใดๆ
แต่แฟนๆ ก็จะอวยว่าแฮร์รี่เป็นคนดีที่กตัญญูต่อสเนปทั้งๆ ที่สเนปไม่เคยทำดีต่อแฮร์รี่ทั้งที่หากพิจารณาอย่างรอบคอบแฮร์รี่เป็นแค่คนตกอยู่ในภาวะ Survivor Guilt (ความรู้สึกผิดของผู้รอดชีวิต) เพราะหลังจากเขาล่วงรู้ทุกอย่างว่าสเนปเป็นคนที่ดูแลปกป้องเขามาตลอดประกอบกับคำพูดของดัมเบิลดอร์ที่ตำหนิสเนปเพราะ "ไม่ยอมเสี่ยงตาย" ร้องขอชีวิตให้เจมส์ที่เป็นแค่ศัตรูและเด็กที่เขาไม่รู้จักด้วยซ้ำ แฮร์รี่ที่รู้สึกเหมือนถูกตำหนิทางอ้อม เพราะเขาก็ไม่ "เสี่ยงตาย" ช่วยสเนปเหมือนกัน
นั่นคือเหตุผลที่แฮร์รี่พยายามชดเชยให้สเนป คือทำทุกอย่างเพื่อลบความรู้สึกที่ว่า "เขาเป็นคนที่แย่กว่าสเนป" เท่านั้นเอง เขาอาจจะไม่ได้กตัญญูจริงๆ หรอก แต่ด้วยเหตุผลบางอย่างแฮร์รี่จะไม่ถูกตรวจสอบ แฟนๆ จะรู้สึกว่าใครตำหนิแฮร์รี่คือคนไม่ดี และนักอ่านที่ตำหนิแฮร์รี่คือนักอ่านที่มีอคติ นี่คือลักษณะตัวละครแมร์รี่ ชู ทำอะไรก็ดีก็ถูกไปหมดยังกะเป็นเทวดา
และเอาตรงๆ แฮกริดก็ถือว่าเป็นตัวละครแมร์รี่ ชูเช่นกัน เพราะแฮกริดคืออีกคนที่แม้จะมีปัญหาแค่ไหนเขาก็จะเป็นคนดีที่แสนสมบูรณ์แบบเสมอ เราจะถูกบอกตลอดทั้งเรื่องว่าแฮกริดไม่เป็นอันตราย แฮกริดเป็นคนดี แฮกริดใสซื้อ แม้ว่าความประทับใจแรกเกี่ยวกับแฮกริดจริงจะไม่ได้สื่อไปทางนั้นเลย
อย่างแรกแฮกริดเจตนาสาปให้ดัดลี่ย์กลายเป็นหมู (โชคดีที่เวทมนตร์เขาห่วยแตกเกินกว่าจะทำสำเร็จ) แล้วก็แฮกริดเกิดมีภาพพจน์เป็นภาพผู้พิทักษ์ที่เที่ยงธรรม มันทำให้ผมขมวดคิ้วที่คนอ่านมองเป็นแบบนั้นได้ เนื่องจากจริงอยู่ว่าแฮกริดได้สาปคนที่รังแกแฮร์รี่มาตลอดหลายปี แต่ขอโทษ แฮกริดรู้มั้ยว่าดัดลี่ย์เป็นเด็กไม่ดี ตอนที่แฮกริดปรากฎตัวดัดลี่ย์ยังไม่ทำอะไรเลย แต่เขากลับสาปดัดลี่ย์แค่เพราะเขาทะเลาะกับเวอร์น่อน ซึ่งว่าตามตรงเขาไม่รู้จักเวอร์น่อน--ไม่รู้อะไรเกี่ยวกับอีกฝ่ายเลยด้วย
เหตุผลที่แฮกริดสาปดัดลี่ย์ไม่มีอะไรเกี่ยวกับพฤติกรรมของดัดลี่ย์แม้แต่น้อย
แล้วเขามีปัญหาอะไรถึงไปสาปดัดลี่ย์?
ถ้ามีการบอกเล่าเรื่องซักหน่อยว่าแฮกริดได้ยินได้ฟังว่าดัดลี่ย์โหดร้ายกับแฮร์รี่แล้วโกรธจัดจนสาปดัดลี่ย์มันมีเหตุผลรองรับว่าเขาทำลงไปเพราะเขาคิดว่าเด็กคนนี้เป็นเด็กไม่ดีและสมควรได้รับ (ซึ่งก็สมควรโดนจริงๆ) แต่นี่ดัดลี่ย์ไม่เกี่ยวเลยกับปัญหาของเขา อารมณ์คู่กรณีที่ขับรถชนท้ายกันแล้วออกมาทะเลาะกันนอกรถ แต่แทนที่จะชกกับน คนหนึ่งแม่งชักปืนออกมายิงขาลูกชายวัย 11 ปีของคู่กรณีโดยบอกว่าเป็นการสั่งสอนพ่อของเด็ก ผมถามจริงๆ คุณคิดว่าผู้ชายคนนี้เป็นคนใจดีที่ไม่มีพิษภัยกับใครจริงๆ รึเปล่า?
จริงอยู่ที่สเนปมีอคติกับแฮร์รี่แต่อย่างน้อยที่สุด เขาได้หยั่งพฤติกรรมของแฮร์รี่ในคาบเรียนแรกแล้วโดยการถามแฮร์รี่แบบเจาะจง หลังจากตอบไม่ได้สามข้อรอดแฮร์รี่ตีความทันทีว่าสเนปต้องการทำให้เขาอับอายและตอบโต้ด้วยความเย่อหยิ่งว่า "ดูเหมือนเฮอร์ไมโอนี่จะรู้นะครับทำไมไม่ถามเธอล่ะ?" แถมมีหน้ามาบอกคนอ่านว่าสเนปหักคะแนนของเขาอย่างไร้เหตุผล (ก็เหตุผลคือมึงทะลึ่งไง) กระนั้นสเนปก็ยังคงไม่ทำร้ายทำร้ายแฮร์รี่ทางร่างกาย
แต่ดัดลี่ย์ยังไม่ทำอะไรแฮกริดเลย!
ไม่แม้แต่จะพูดไม่ดีใส่แฮกริด!!
แน่นอนว่ามันยากที่จะเชื่อว่า JK Rowling ทำสิ่งนี้ออกมา ผมไม่รู้ว่าเธอตั้งใจหรือรู้เท่าไม่ถึงการณ์ เพราะถ้าแฮกริดไม่ใช่ตัวละครที่คนอ่านต้องรักต้องเอาใจช่วยแบบไม่ต้องหาเหตุผลแต่เป็นนิยายธรรมดาๆ ทั่วไป ฉากนี้ของแฮกริดคือการบอกใบ้ผู้อ่านเลยว่าผู้ชายคนนี้มีแนวโน้มจะเป็นคนใช้ความรุนแรง เพราะเขาสามารถทำร้ายคุณได้แค่เพราะเขาไม่ชอบพ่อแม่คุณ--แถมทำร้ายร่างกายโดยตรงด้วย ไม่ใช่คำพูด อย่างไรก็ตาม โชคดีที่ซีนแบบนั้นไม่โผล่มาอีก อาจจะเพราะ JK Rowling พึ่งนึกออกว่าไม่ควรใส่ฉากนี้เข้าไป
กระนั้นการที่ JK Rowling ตัดซีนเหล่านั้นออกไปก็ไม่ได้ทำให้แฮกริดกลายเป็นคนที่อันตรายน้อยลง เพราะตลอด 7 เล่ม แฮกริดคงไว้ซึ่งพฤติกรรมปากพล่อย ขาดความรับผิดชอบ แฮกริดเปิดมาเล่มแรกด้วยการไปเผลอบอกวิธีผ่านด่านปุกปุยให้ควีเรลล์ แถมมาปากพล่อยบอกพวกแฮร์รี่ซ้ำอีก พอปีต่อมาก็เกือบทำให้รอนกับแฮร์รี่ตายด้วยการบอกให้ทั้งคู่ตามแมงมุมไป ก็เข้าใจหรอกว่าตอนนั้นมันไม่สะดวกที่จะพูด แต่อีแมงมุมเพื่อนแกมันไม่ได้เชื่องกับใครนะเว้ย และจริงๆ มีโอกาสจะพูดมากมายแต่ชอบมาอยากบอกตอนไม่เหลือเวลาจะบอก
พอภาคสามแกก็เริ่มต้นด้วยการกลายเป็นอาจารย์สนวิชาสัตว์วิเศษและถิ่นที่อยู่อาศัยและนั่นคือจุดเริ่มต้นของหายนะจริงๆ เพราะแฮกริดขาดความรู้ในการดูแลสัตว์วิเศษอย่างถูกต้อง แต่ที่เขารอดมาได้เพราะเขาเป็นลูกครึ่งยักษ์ที่มีความทนทานสูง แต่ถ้าคนอื่นไปทำแบบเดียวกันน่าจะตายห่าไปแล้วหรืออย่างดีสุด--พิการ ผมเข้าใจว่าการจะดูแลสัตว์วิเศษสิ่งที่ต้องทำเป็นอันดับแรกคือมีทัศนะเป็นบวกต่อสัตว์และมีเมตตา แต่ลำพังความรักสัตว์มันไม่พอถ้าคุณไม่รู้ดีทั้งทฤษฎีและปฏิบัติ
แล้วก็มาจนได้ เดรโกโดนฮิปโปกรีฟข่วน โอเค สมมติว่าผมไม่เข้าข้างเดรโก สมมติว่าผมเห็นด้วยว่ามันเป็นควรผิดเดรโกที่ดูถูกมัน แต่แฮกริดก็แสดงออกถึงการเป็นครูที่ขาดความรับผิดชอบอย่างไม่น่าเชื่อ คือในสถานการณ์ที่เด็กได้รับบาดเจ็บแบบนี้เขาต้องรีบแจ้งผู้ปกครองเด็กและทำการขอโทษอย่างถูกต้องและจริงใจแม้ว่าเขาจะไม่ชอบลูเซียสเพราะ "มัลฟอยทุกคนเน่าถึงแก่น" แต่นั่นไม่ใช่ข้ออ้างที่จะทำเหมือนไม่แคร์ เพราะฝ่ายโน้นเขามีลูกชายคนเดียว
ผมไม่ได้กำลังจะบอกว่าที่แฮกริดไม่แสดงความรับผิดชอบเพราะอคติซะทีเดียว ส่วนหนึ่งอาจจะเพราะนิสัยที่ขาดความรับผิดชอบอยู่แล้ว ขนาดว่าเล่มแรกเมื่อดัมเบิลดอร์บอกมักกอนนากัลว่าฝากให้แฮกริดไปพาแฮร์รี่มา มักกอนนากัลถึงกับตะลึงว่ากล้าฝากแฮกริดได้ยังไง นั่นแปลว่าแฮกริดเป็นคนที่ใช้ไม่ได้เลย แต่ดัมเบิลดอร์ไม่รู้เป็นเหี้ยอะไร ก็จ้างแฮกริดขึ้นมาเป็นครู คนที่มีปัญหาเกี่ยวกับความรับผิดชอบอะไรทำให้อาจารย์ใหญ่กล้าฝากชีวิตนักเรียนหลายร้อยคนไว้กับมันวะ
แฮกริดเปิดมาเล่มแรกก็ได้ปาดเหงื่อแล้วเพราะดันบอกแฮร์รี่ (และคนอ่าน) ว่าเขียนชื่อโวลเดอร์มอร์ไม่ถูก มีปัญหาแน่นอนเพราะถ้าอ่านไม่ค่อยได้เขียนไม่ค่อยถูกอาจจะส่งผลต่อการศึกษาตำรา โอเค สมมติว่าตัวเองเป็นนักเรียน เราไม่ได้แค่มีอาจารย์สอนสัตว์วิเศษที่เรียนไม่จบ เขียนหนังสือไม่ถูก (อ่านอาจจะไม่ถูก) ไม่สนใจที่จะศึกษาการปฏิบัติต่อสัตว์วิเศษอย่างถูกต้อง นึกไม่ออกเลยว่าบทเรียนจะเป็นไงต่อไป
แต่นั่นยังไม่พีคที่สุด เพราะยังมีพีคกว่านั้นคือแฮกริดแค่สนใจอะไรก็เอามาสอนโดยไม่ได้ทำการบ้านมาเลย ในบทเรียนสกู๊ตปะทุไฟในเล่ม 4 เป็นบทเรียนโคตรสิ้นหวัง เขาแค่เอามาให้นักเรียนดูพร้อมกับบอกว่า "ฉันไม่รู้ว่ามันกินอะไร ลองเอาตับไก่ป้อนมันก่อนล่ะกัน" อ่านแล้วอยากเอาปืนยิงแสกหน้าตรงนั้นเลย คือคุณมึงสอนนักเรียน 7 ระดับชั้นนะ แล้วมึงกล้าเอาสัตว์อันตรายที่มึงไม่มีข้อมูลมาให้นักเรียนงมช่วยกันเหรอ?
กูว่าที่เดรโกโดนฮิปโปกริฟข่วนไม่ใช่ความผิดเดรโกซะทีเดียวแล้วล่ะ มึงเล่นไม่เซฟนักเรียนแบบนี้มันต้องมีคนเจ็บคนตายซักวันแหละ
การที่แฮกริดได้เป็นครูเป็นเพราะเส้นสายของดัมเบิลดอร์อย่างชัดเจน ดูเหมือนดัมเบิลดอร์ไม่ได้สนใจคุณภาพการศึกษาของนักเรียนเอาซะเลย แล้วเราจะอ้างว่าแฮกริดไม่ควรโดนตำหนิที่เรียนไม่จบเพราะเขาถูกใส่ร้ายจนต้องออกจากโรงเรียนก็ไม่ถูก แฮกริดเป็นนักเรียนรุ่นเดียวกับโวลเดอร์มอร์ แม้เขาจะไม่มีวุฒิการศึกษาแต่เขาอาจจะเป็นอาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิได้ถ้าเขาตั้งใจฝึกฝน เขาสามารถสอนด้วยประสบการณ์ของเขาทั้งการอ่านและการปฏิบัติ
และในเล่ม 2 แฮกริดได้รับการล้างมลทินแล้ว เขาสามารถซื่อไม้กายสิทธิ์ใหม่และเข้าสอบเพื่อขอรับวุฒิได้ แต่นี่มันไม่ได้เกิดขึ้น นั่นแปลว่าแฮกริดไม่ได้มีความสามารถพอที่จะได้รับวุฒิพ่อมดแม้แต่ระดับต่ำสุดอย่าง OWLs เหรอ? หรือถ้าเมนแฮกริดอยากจะบอกว่าดัมเบิลดอร์รับสมัครแต่มันไม่มี นั่นก็เป็นทางตันสุดๆ เพราะโรงเรียนเวทมนตร์ที่ได้ชื่อว่าดีที่สุดในอังกฤษและได้ขึ้นทะเบียนกับภาครัฐบ้าอะไรไม่มีปัญญหาบุคลากรมาสอน
รึจะบอกโลกเวทมนตร์ทั้งโลกไม่มีใครมีความสามารถในการดูแลสัตว์วิเศษเลย?
สมควรแล้วที่ลูเซียสอยากจะไล่ดัมเบิลดอร์ออกจากตำแหน่งอาจารย์ใหญ่ นี่มันหายนะของประเทศชาติชัดๆ ตราบที่หมอนี่ยังมีชีวิตอยู่ก็คงจะผลิตประชากรพ่อมดแม่มดห่วยๆ ออกมาเต็มไปหมด... โอเค ผมชอบแฮกริดในฐานะตัวละครที่ทำให้เรื่องมีสีสรรนะ
แต่ในฐานะอาจารย์ ผมว่าจับมัดรวมกับดัมเบิลดอร์แล้วถ่วงน้ำไปด้วยกันเถอะ
บันทึก
โฆษณา
ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
© 2024 Blockdit
เกี่ยวกับ
ช่วยเหลือ
คำถามที่พบบ่อย
นโยบายการโฆษณาและบูสต์โพสต์
นโยบายความเป็นส่วนตัว
แนวทางการใช้แบรนด์ Blockdit
Blockdit เพื่อธุรกิจ
ไทย