นักวิทย์ไขปริศนาโมนาลิซาด้วยแสงซินโครตรอน
นักวิทย์ไขปริศนาโมนาลิซา
ด้วยแสงซินโครตรอน
(เรียบเรียงโดย สัมโมทิก สวิชญาน)
สารเคมีที่มีชื่อว่า “ตะกั่ว (II) ออกไซด์” (PbO) ถูกใช้ในการเขียนภาพสีน้ำมัน อย่างน้อยตั้งแต่ยุคศตวรรษที่ 17 แต่เมื่อเดือนตุลาคม ค.ศ. 2023 ที่ผ่านมา นักวิทยาศาสตร์พบหลักฐานใหม่ว่า อันที่จริงศิลปินใช้กันมาอย่างน้อยก็ตั้งแต่ยุคศตวรรษที่ 15–16 แล้ว เพราะไปพบในภาพเขียนของเลโอนาร์โด ดาวินชี
เจอหลักฐานที่ว่าได้อย่างไร?
นักวิทยาศาสตร์นำตัวอย่างเศษชั้นสีชิ้นเล็กมากๆ (microsample) ตรงมุมขวาบนของภาพโมนาลิซาไปวิเคราะห์ด้วยวิธีการหลายอย่างร่วมกัน ไม่ว่าจะเป็นการส่องด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราด (scanning electron microscope) การดูว่าเศษชั้นสีมีปฏิสัมพันธ์กับแสงอินฟราเรดอย่างไร (infrared spectroscopy) และกับรังสีเอกซ์อย่างไร (X-ray diffraction) โดยรังสีเอกซ์ที่ใช้ เป็นรังสีเอกซ์พลังงานสูง ซึ่งผลิตจากเครื่องซินโครตรอน (synchrotron)
เครื่องซินโครตรอน (synchrotron) ที่มา : wikipedia.org
เครื่องซินโครตรอนที่ใช้ ตั้งอยู่ที่ European Synchrotron Radiation Facility ในเมืองเกรอนอบล์ (Grenoble) ประเทศฝรั่งเศส ประเทศไทยเองก็มีอยู่เครื่องหนึ่งเช่นกัน ตั้งอยู่ที่สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน) จังหวัดนครราชสีมา
สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน) ที่มา : siri.or.th
สิ่งหนึ่งที่นักวิทยาศาสตร์ค้นพบจากการวิเคราะห์คือ ชั้นสีที่อยู่ล่างสุด มีโมเลกุลของสารชื่อ plumbonacrite (Pb₅(CO₃)₃O(OH)₂) ซึ่งเสถียรเฉพาะในสภาวะที่เป็นด่าง ดังนั้นจึงอนุมานได้ว่า สารนี้เกิดมาจากปฏิกิริยาระหว่างน้ำมันผสมสี กับ PbO
plumbonacrite ที่มา : wikipedia.org
ผลวิเคราะห์ไม่ได้เจอ PbO ตรงๆ ในภาพโมนาลิซา ดังนั้นเพื่อให้แน่ใจมากขึ้นว่าอนุมานไม่น่าผิด นักวิทยาศาสตร์ก็ไปวิเคราะห์เศษชั้นสีของภาพ “อาหารค่ำมื้อสุดท้าย” (The Last Supper) ของดาวินชีด้วย แล้วก็เจอ PbO จริงๆ
ภาพอาหารค่ำมื้อสุดท้าย (The Last Supper) ที่มา : wikipedia.org
ภาพโมนาลิซา เป็นภาพที่วาดลงบนแผ่นไม้จากต้น “พอปลาร์ดำ“ (black poplar) ผลการทดลองนี้จึงทำให้นักประวัติศาสตร์ศิลปะสันนิษฐานได้อย่างมั่นใจมากขึ้นว่า ดาวินชีใช้ผง PbO ซึ่งมีสีส้ม ผสมน้ำมันวอลนัต หรือไม่ก็น้ำมันลินซีด (linseed) แล้วเอาไปอุ่นเพื่อทำเป็นสีรองพื้น ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยให้ภาพที่วาดลงไป แห้งเร็วขึ้น
ต้นพอปลาร์ดำ (black poplar) ที่มา : wikipedia.org
เทคนิคนี้เป็นเทคนิคที่จิตรกรสมัยนั้นยังไม่ใช้กัน แต่นักประวัติศาสตร์ศิลปะก็ไม่แปลกใจ เพราะดาวินชีเป็นสายชอบทดลองอยู่แล้ว ดังนั้นดาวินชีคงอยู่ในช่วงกำลังลอง และเมื่อเห็นว่าเวิร์ก ก็ส่งต่อสูตรพิเศษนี้กันไปเรื่อยๆ จากจิตรกรรมยุค “Italian Renaissance” (จิตรกรรมสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยาในอิตาลี) ข้ามแดนไปถึงยุค “Dutch Golden Age” (จิตรกรรมยุคทองของเนเธอร์แลนด์) เช่น ภาพเขียน “การเฝ้ายามกลางคืน” (The Night Watch) ของ Rembrandt ซึ่งพบ PbO รองพื้นอยู่เช่นกัน เป็นต้น
ภาพการเฝ้ายามกลางคืน (The Night Watch) ที่มา : wikipedia.org
การรู้องค์ประกอบของสีและวิธีการที่จิตรกรในยุคต่างๆ ใช้ นอกจากจะเพิ่มองค์ความรู้ในแง่ประวัติศาสตร์ศิลปะแล้ว ยังเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการวางแผนซ่อมแซมภาพเขียนได้อย่างเหมาะสมที่สุดด้วย
- 8
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
