10 มี.ค. 2024 เวลา 09:32 • ศิลปะ & ออกแบบ

ลาก่อนครับ อาจารย์…

ถ้าเราบอกว่าซึบาสะ คือการ์ตูนที่ทำให้เกิด ลีโอเนล เมสซี่
ดราก้อนบอล ก็คือการตูนที่ให้กำเนิดนักวาดมากมาย
บนโลกใบนี้ ศิลปินรุ่นใหม่ที่มีชื่อเสียงในโลกหลายคน
ก็มีจุดเริ่มต้น จากการหัดวาดตัวการ์ตูนจากเรื่องนี้
…และผู้เขียนเองก็เป็นหนึ่งในจำนวนนั้น….
…คงไม่มีผมวันนี้แน่ ถ้าไม่หัดวาดตัวการ์ตูนของชายคนนี้…
…โทริยามะ อากิระ….
ลายเส้นของอาจารย์ มันค่อนข้างเหมาะกับการหัดวาด
มากกว่าการ์ตูนเรื่องไหนๆ ที่โด่งดังบนโลกใบนี้
คือ มันค่อนข้างเป็นลายเส้นที่ง่าย แต่ก็ไม่มักง่ายเกินไป
เหมือนการ์ตูนรุ่นหลังๆ ที่ดังๆ
1
…ขออภัยแฟนๆ นารูโตะ และ วันพีช ด้วย ผมมองแบบนั้นจริงๆ
เส้นมันออกจะมักง่าย ขาดความละเอียดไปสักนิด ….
งานการ์ตูนในยุคเดียวกันกับดราก้อนบอล
หรือด็อกเตอร์สลัมป์ฯนั้น ค่อนข้างจะวาดยาก
แม้จะสวยกว่า แต่ก็ไม่เหมาะที่จะใช้หัดวาดนัก
ซิตี้ฮันเตอร์ อาจเป็นการ์ตูนที่วาดสวยที่สุดตลอดกาล
แต่นั่น ก็ไม่ใช่อะไรที่เหมาะกับมือใหม่เลยแม้แต่น้อย
เช่นเดียวกับ การ์ตูนดังอย่าง หมัดเทพเจ้าดาวเหนือ
หรือเซนต์เซย่า ที่รายละเอียดเยอะ เส้นถี่ยิบ วาดยากมาก
ประกอบกับดราก้อนบอลเอง เป็นการ์ตูนที่สนุก
โด่งดังมาก เข้าถึงคนได้ทุกวัย
มันจึงกลายเป็นว่า ใครที่อยากหัดวาดการ์ตูน หรือสอนคนอื่น
ก็จะใช้ตัวการ์ตูนของอาจารย์นี่แหละ เป็นต้นแบบ
ทั้งจากด็อกเตอร์สลัมป์ฯ และ ดราก้อนบอล
…กลายเป็นว่า แทบเป็นไปไม่ได้ ที่คนหัดวาดรูป โดยเฉพาะ
เด็กผู้ชายในยุค 90 จะไม่หัดวาดเรื่องดรากัอนบอล….
…และเป็นหนึ่งในลายเส้นติดมือใครหลายคน มาจนวันนี้….
1
ชีวิตของอาจารย์เองก็น่าสนใจ
มันไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ เขียนปุ๊ปดังปั๊ป
อะไรแบบนั้น ฝ่าฟันมามากมายกว่าจะประสบผลสำเร็จ
ลองคิดภาพว่า เมื่อ 40 ปีก่อน ชายชาวญี่ปุ่นอายุ
เหยียบๆ 30 แต่ยังต้องขอเงินแม่ซื้อบุหรี่ดูสิ ว่าเป็นยังไง
อาจารย์อยู่ในสภาพจนกรอบ ก่อนประสบความสำเร็จ
ในช่วงกลางของอายุแล้ว
เขาเคยเล่าว่า ช่วงยังไม่มีชื่อเสียง งานของเขาถูก บ.ก.
ขยำทิ้งอย่างไม่ไยดีเป็นพันๆ แผ่น กว่าจะได้ออกมาเป็น
การ์ตูนสั้นๆ สักเรื่อง
ถ้าเขาทิ้งความฝันตามกระดาษเหล่านั้นลงถังขยะ
โลกก็คงไม่มีหนึ่งในการ์ตูนที่ยิ่งใหญ่ที่สุด ในทุกวันนี้
…ในมุมหนึ่ง เขาก็เหมือนกระจกสะท้อนว่า คนเราถ้าได้ทำ
ก็ควรไปให้สุด ส่วนผลจะอย่างไร มันก็อีกเรื่องหนึ่ง….
…แน่นอน ไม่ใช่ทุกคน ที่พยายามแล้วสำเร็จ แต่อย่างน้อย
ก็ไม่ควรปิดโอกาสตัวเอง ด้วยการละความพยายาม….
ซึ่งเขาสะท้อนสิ่งนี้ผ่านตัวการ์ตูนอย่าง โกคู ที่ไม่ว่าจะล้มกี่ครัั้ง หรือลำบากแค่ไหน ก็ต้องกลับมายืนให้ได้….
จากจินตนาการ สู่น้ำหมึกมูลค่าแสนล้าน…
จากข้อมูลล่าสุด ในหลายปีหลังมานี่
เฉพาะการ์ตูนเรื่องดราก้อนบอล สามารถทำเงิน
จากทั่วโลกให้ค่ายเจ้าของลิขสิทธิ์ คือ Bandai namco
ได้เฉลี่ยปีละ 3 หมื่นล้านบาท
สี่ปีหลังรวมกัน ราว 1.5 แสนล้านบาท !
นี่คือเงินที่เข้าประเทศญี่ปุ่น เข้าบริษัทเจ้าของลิขสิทธิ์
จากการขายสินค้าทุกประเภท ทั้งตัวหนังการ์ตูนเอง
หนังสือ และสินค้าที่เกี่ยวข้อง รวมถึงลิขสิทธิ์ต่างๆ
ปีละสามหมื่นล้าน มากพอๆกับรายรับทั้งปีของสโมสร
ฟุตบอลชื่อดังในพรีเมียร์ลีกเลยทีเดียว
หรือมากกว่าวงเกาหลียอดฮิตอย่าง BLACKPINK
หลายเท่าทีเดียว
มูลค่าดราก้อนบอลมากแค่ไหน
เมื่อเทียบกับแบรนด์ธุรกิจบันเทิงชื่อดังอื่นน่ะเหรอ ?
ฤดูกาล 2022-23 ลิเวอร์พูลมีรายได้รวม 594 ล้านปอนด์
หรือประมาณ 27,000 ล้านบาท น้อยกว่าดราก้อนบอลนิดนึง
ปี 2023 วงเกาหลีสุดฮอตอย่าง BLACKPINK ของน้องลิซ่า
ที่เป็นวงผู้หญิงทีมีรายได้มากที่สุด ทำเงินได้ 164 ล้านดอลลาร์
หรือ 5,800 ล้านบาท น้อยกว่าดราก้อนบอลถึง 5 เท่า !
ผมว่าอาจมีแค่เทย์เลอร์ สวิฟท์แหละ ที่มีรายได้มากกว่านี้
…และแน่นอน การ์ตูนหรือของที่ระลึกต่างๆ ไม่ต้องลงทุนมหาศาลไปกับการจ้างดารา หรือนักฟุตบอล ค่าตัวสูงๆ
มันย่อมทำให้ ดราก้อนบอลนั้นเป็นแบรนด์ธุรกิจที่สร้างกำไร
มหาศาลยิ่งกว่าคู่เทียบ ที่ยกมาแบบทาบกันไม่ได้เลย….
…และนี่คือผลงาน ของชายที่เมื่อ 40 ปีก่อน ต้องขอเงินแม่
150 เยน เพื่อจะซื้อบุหรี่สักซอง ….
(ข้อมูลรายได้ของดราก้อนบอล เพจ ลงทุนแมน ได้สรุปไว้ตามลิงก์ด้านล่างนี่นะครับ)
ในหลายทาง ชีวิตและผลงานของอาจารย์นั้น
สอนเราได้หลายอย่าง
กับพื้นฐานการวาดรูป การไม่ทิ้งความฝัน
หรือแม้กระทั่งการทำงานสไตล์คนฉลาดแต่ขี้เกียจ
ก็เป็นสิ่งที่ล้วนน่าสนใจ
รวมถึงการสร้างซอฟท์พาวเวอร์ ที่รัฐบาลไทยยังงมโข่งอยู่…
ในภาพใหญ่ การแสดงให้เห็นถึงพลังของอุตสาหกรรม
บันเทิงที่เรียกว่าการ์ตูน “มังงะ” นั้นก็น่าสนใจมาก
ที่ผู้มีอำนาจบ้านเราควรจะจริงจังมากกว่านี้
เพราะเชื่อเถอะว่าเด็กเราเก่งๆเยอะ แต่ตอนนี้ได้แต่ทำงาน
ให้ต่างชาติ รัฐควรจะส่งเสริมของเราเองบ้าง
ไม่ใช่บอกจะทำซอฟท์พาวเวอร์ แต่คิดเป็นแค่ขายกางเกง
สารพัดลาย แบบที่ทำอยู่…
1
…อุตสาหกรรมการ์ตูน ไม่ใช่เรื่องของเด็กๆ มันมีมูลค่ามหาศาล และต้นทุนไม่สูง มันเหมาะมากสำหรับประเทศ
ไทย ซึ่งรัฐควรส่งเสริมให้จริงจังมากกว่านี้ ไม่ใช่แค่ปาก…
1
ความจริงแล้ว ดราก้อนบอล ไม่ใช่การ์ตูนที่ญี่ปุ่นจ๋าอะไร
เพราะมันถูกสร้างขึ้นจากโจทย์ที่ต้นสังกัดให้อาจารย์โทริยามะ
ว่าอยากให้เขียนการ์ตูนเจาะตลาดคนจีน
( ในยุค 90 น่าจะหมายถึงฮ่องกง ไต้หวัน ที่กำลังเติบโตสุดขีดมากกว่าแผ่นดินใหญ่ )
มันยากนะ เพราะคนจีนนั้น ไม่ว่าตรงไหนของโลก
ก็ไม่ถูกกับชาวญี่ปุ่นนัก ประวัติศาสตร์มันขบกันอยู่
แต่อาจารย์ก็ทำได้สำเร็จ ด้วยวิธีที่ค่อนข้างฉลาดมาก
เราจะสังเกตว่า ตัวละครในดราก้อนบอลหลายตัว
ถูกใส่ความเป็นจีนเข้าไปค่อนข้างเยอะ
นอกจากตัวละครเอกอย่าง ซุน โกคู ที่เอามาจาก ซุนหงอคง
ในไซอิ๋วแล้ว อีกหลายตัวก็มีทรงจีนชัดเจน มาจนถึงปัจจุบัน
เช่น คุริริน เปิดตัวมาด้วยลุคของเณรวัดเส้าหลิน
หยำฉา เปิดตัวมาในชุดโจรป่าแบบจีนๆ ชื่อก็มาจากอาหารจีน
ผู้เฒ่าเต่า ก็มักปรากฏตัวในเสื้อผ้าแบบจีน
แถมมีคู่ปรับคือ ผู้เฒ่านกกระเรียน ตามคติ เต่า-กระเรียน
แบบจีนๆอีกต่างหาก
เรื่อยมาจนถึง ภรรยาของโกคู คือ จีจี้นั้น ก็มักใส่ชุดจีน
อยู่เสมอ แม้แต่ในช่วงมีลูกแล้ว อาจารย์ก็มักวาดให้นาง
มีลุคเหมือนจอมยุทธ์หญิงในหนังกำลังภายในมากกว่า
ที่จะเป็นแบบอื่น
จีจี้ จึงมักมาในชุดกี่เพ้า รวบมวย
กลมๆสูงๆ เหมือนอาซ้อใหญ่เสมอ
…และอีกหลายอย่าง ที่อาจารย์แอยใส่ความเป็นจีน
เข้าไปในดราก้อนบอล อย่างแยบยล…
1
แต่ถึงแบบนั้น ดราก้อนบอล ก็ทำให้คนสนใจในความเป็นญี่ปุ่น เป็นซอฟท์พาวเวอร์หนึ่งของพวกเขา ที่มีคนรู้จักไปทั่วโลก
…และในขณะเดียวกัน มันก็ประสบความสำเร็จในจีน
ตามจุดมุ่งหมายหลักในการสร้างมันขึ้นมา มันไม่เคยถูก
ทางการจีนแผ่นดินใหญ่แบนมาก่อนเลย ซึ่งต่างกับการ์ตูนอื่นๆ
ดราก้อนบอล จะมีโดนก็เรื่องเดียวคือฉากวับๆแวมๆ ของตัว
ละครหญิง ที่ทางกองเซ็นเซอร์จีน ต้องสั่งให้ปรับแก้เท่านั้น
ไม่เคยมีปัญหาอื่นมาก่อนเลย
ดังนั้น ดราก้อนบอล คือสิ่งที่สามารถสอนเราได้ว่า
ซอฟท์พาวเวอร์นั้น มันไม่จำเป็นต้องเอาเอกลักษณ์ของชาติ
ยัดเยียดใส่ลงไป จนดูโบราณ เชย และน่าเบื่อ
เพียงแค่เราผลักดันให้มันมีชื่อเสียงได้ คนก็จะสนใจที่มา
ของมันเองนั่นแหละ แล้วนั่น ก็จะกลายเป็นซอฟท์พาวเวอร์
ของชาตินั้นไป
…เลิกนะครับ ซอฟท์พาวเวอร์แบบที่ทำๆกันอยู่ ขายกางเกง
ขายแต่อาหารน่ะ ไร้สาระครับ มีวิธีอื่นอีกเยอะแยะ….
สุดท้าย ผมไปเจอว่า มีคนถามผู้รู้ ถึงการ์ตูนดรากัอนบอล
ว่าจะจบลงเลยหรือไม่ เพราะยังมีโปรเจ็คค้างอยู่
ท่าทางว่าจะไม่จบ ตามการจากไปของอาจารย์นะครับ
อาจารย์แกก็ทำงานสไตล์ญี่ปุ่นจริงๆ คือคัดเลือกทายาทไว้แล้ว
และคนนี้แหละจะมาสานต่องานให้ค่ายต้นสังกัดต่อไป
โดยเขาเคยฝากผลงานไว้แล้ว ในตอนย่อย (side story)
หลายตอน ในจักรวาลดราก้อนบอล
ส่วนจะเข้มขลังเหมือนตอนอาจารย์แกยังอยู่รึเปล่า
แฟนๆ ก็รอชมกันได้นะครับ
…อาจารย์จากไปแล้ว…
…แต่ซุน โกคู จะยังอยู่กับเราไปอีกสักพักครับ…
…ไม่แน่นะ บางทีนี่อาจเป็นการ์ตูนอมตะ แบบเดียวกับ
Comic ซุปเปอร์ฮีโร่ จากฝั่งอเมริกาก็ได้ ที่ไม่ได้จบตาม
ชีวิตของคนเขียนไป….
ขอให้อาจารย์ไปสู่สุขคตินะครับ
…ขอบคุณครับ…
…สำหรับความสนุก และบทเรียนทุกอย่างที่ทิ้งไว้ให้ ….
พักผ่อนอย่างสงบชั่วนิจนิรันดร์ครับ ….
ปล.
หนังสือเรียนเขียนการ์ตูนของอาจารย์เล่มนี้ ผมก็มีในตู้นะ
แต่ไม่มีเวลาหามาถ่ายประกอบ เพราะมาทำงานต่างจังหวัด
จึงนับว่าเป็นศิษย์ห่างๆ นั่นแหละครับ …
โฆษณา