พระอัฎฐารส พระพุทธรูปสำคัญศิลปะสุโขทัย ที่มีแค่ 6 องค์ในประเทศไทย
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร เป็นวัดที่สำคัญในจังหวัดพิษณุโลก เป็นที่รู้จักในฐานะเป็นสถานที่ประดิษฐานพระพุทธชินราช พระพุทธรูปที่งดงามที่สุดองค์หนึ่งของโลก แต่นอกจากนี้ที่วัดแห่งนี้ยังเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปสำคัญองค์อื่นอีก และวันนี้ผมจะขอกล่าวถึง “พระอัฎฐารส”
พระอัฎฐารส เป็นพระพุทธรูปโบราณที่เป็นสัญลักษณ์ในสมัยอาณาจักรสุโขทัย ก่อนที่จะรวมเข้าสู่กรุงศรีอยุธยา ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระพุทธลักษณะจะเป็นพระพุทธรูปยืนขนาดใหญ่สูงตระหง่าน ปัจจุบันมีอยู่ 6 องค์ในประเทศไทย คือ ที่วัดมหาธาตุจำนวน 2 องค์ และที่วัดตะพานหินจังหวัดสุโขทัย ที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุที่วัดเจดีย์หลวง จังหวัดเชียงใหม่ และที่วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร
พระอัฎฐารส พระนามมาจากคำว่า “อัฎฐะ” ที่แปลว่า แปด รวมกับคำว่า “รส” ซึ่งเข้าใจว่าเพี้ยนมาจากคำว่า “ทศ” ที่แปลว่า สิบ รวมแล้วจึงได้ความหมายว่า “พระพุทธรูปองค์ยืนที่สูงถึงสิบแปดศอก หรือประมาณ 9 เมตร สาเหตุที่มาตรวัดเมื่อก่อนใช้คำว่า ศอก ก็มาจากการกะระยะของช่างโบราณที่ใช้ศอกมาเป็นตัวกะเกณฑ์วัดระยะต่างๆ
พระอัฎฐารส องค์ที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก เป็นหลักฐานโบราณสถานสำคัญที่แสดงถึงศิลปะสมัยสุโขทัยที่ยังคงเหลืออยู่ เป็นพระพุทธรูปยืนปางห้ามญาติด้านหลังพระวิหาร สูง 18 ศอก หันพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออก พระหัตถ์ขวา ยกขึ้นเสมอพระอุระ พระหัตถ์ซ้ายห้อยลงมาข้างพระกาย เบื้องพระปฤษฎางศ์ ก่อผนังปูนหนา มีเสาไม้คำยันไว้ 2 ต้น
สันนิษฐานว่าของเดิมทำเป็นบันไดสำหรับขึ้นไปสูงจนถึงพระศอ เชื่อว่าถูกสร้างในสมัยเดียวกับพระพุทธชินราช ราวปี พ.ศ. 1800 เดิมประดิษฐานอยู่ในวิหารใหญ่แต่ได้พังไปจนหมด เหลือเพียงเสาที่ก่อด้วยศิลาแลงขนาดใหญ่ เรียกว่า “เนินวิหารเก้าทอง” อยู่ด้านหลังวิหารพระพุทธชินราช และพระปรางค์ประธาน โดยชาวบ้านมีความเชื่อว่าหากใครได้มาเคารพสักการะองค์พระอัฎฐารสแล้วจะหมดทุกข์หมดโศกได้
พระอัฎฐารส เป็นพระที่แสดงให้เห็นถึงความเจริญก้าวหน้าและความรุ่งเรืองทางด้านพุทธศิลป์ของสุโขทัย พระมหากษัตริย์ในราชวงศ์พระร่วงมักเสด็จไปนมัสการองค์ท่าน ในวันเพ็ญ หรือ วันพระสำคัญต่างๆ
สำหรับองค์พระอัฎฐารส ที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก ที่เห็นในปัจจุบัน บางส่วนขององค์พระโดยเฉพาะบริเวณพระเศียร พระพักตร์ เป็นส่วนที่ได้รับการบูรณะซ่อมแซมขึ้นใหม่ในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม ภายหลังที่องค์พระได้ถูกทำลายจนเสียหาย แต่การบูรณะซ่อมแซมในครั้งนั้นได้ทำให้ความงดงามของพระพุทธรูปดั้งเดิม ซึ่งเป็นศิลปะสุโขทัยสูญเสียไป
สำหรับที่มาที่ไปในการสร้าง พระอัฎฐารส นั้นมีตำนานเรื่องเล่าว่ามาจากการที่รอยพระพุทธบาทที่พบเห็นอยู่หลายองค์มีขนาดใหญ่โต ผู้คนจึงเกิดจินตนาการว่ารอบพระบาทของพระพุทธเจ้ายังใหญ่โตขนาดนี้ แล้วองค์จริงของพระองค์ท่านจะสูงใหญ่ขนาดไหน ซึ่งอาณาจักรสุโขทัยช่วงนั้นพระพุทธศาสนาได้มีความเจริญอย่างสูงสุด จึงจินตนาการสร้างพระยืนขนาดใหญ่ โดยสร้างมณฑปขนาดเล็กที่เรียกว่า คันฐกุฎี ล้อมพระพุทธรูป เป็นเครื่องรองรับด้านหลังตัวองค์พระไม่ให้ล้มพังครืนลงมา
แต่ปัจจุบันมณฑปที่ล้อมรอบองค์พระได้พังหายไปหมดแล้ว ซึ่งจะแตกต่างกับพระพุทธรูปองค์ใหญ่ในแถบอินเดีย อัฟกานิสถาน ที่มักจะสร้างหรือแกะสลักภูเขาเป็นที่รองรับด้านหลัง
พระอัฎฐารส จึงนับเป็นพระพุทธรูปโบราณสำคัญที่แสดงถึงความเชื่อความศรัทธา และศิลปะสุโขทัยโบราณที่เราคนไทยทุกคนควรอนุรักษ์ไว้เป็นมรดกล้ำค่าของประเทศเราครับ
- 10
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
