ธรรมานุปัสสนาเป็นหมวดสุดท้ายของสติปัฏฐาน 4 ซึ่งเป็นการเห็นทั้งสองฝั่งคือวิชชาและอวิชชา เริ่มจากอนิจจานุปัสสีเป็นการเห็นตามจริงหรือยถาภูตะญานทัสนะจนแจ่มแจ้งชัดเจนหรือนิพพิทา วิราคานุปัสสีเป็นการคลายความสนใจหรือวิราคะได้ลำดับเข้าถึงธรรม นิโรธานุปัสสีเป็นการวางหรือวิมุติ ส่วนปฏินิสสัคคานุปัสสีเป็นการเห็นการทิ้งหรือการวางธรรมะทั้งหมด เพียงการ#ทําความรู้สึกทางกาย #สัมผัสเย็นร้อนอ่อนแข็ง อยู่บ่อยๆ จะเห็นจิตทำงานตามจริง