MOCA Bangkok : Salvador Dali ศิลปินผู้ปลุกเสกความเหนือจริงแห่งจิตใจใส่งานศิลปะ
หากคุณมีโอกาสไปเดินชมงานศิลปะที่ MOCA และแวะไปที่ชั้นที่ 5 ของอาคารจัดแสดง .. จะเห็นประติมากรรมลอยตัวรูปผู้ชายผมยาว ผิวชาว มีสิ่งที่รูปร่างเหมือนชฎาอยู่บนหัว นั่งอยู่บนเก้าอี้ .. เบื้องหน้ามีขาตั้งวาดรูป พร้อมอุปกรณ์ และมีเก้าอี้เปล่าตั้งอยู่ถัดไป และอยู่หน้ากระจกบานใหญ่
เราเห็นคนที่มาเยือน MOCA หลายๆคน ถือโอกาสไปนั่งบนเก้าอี้ ทำท่าเหมือนให้ศิลปินคนนี้วาดภาพเหมือนให้
.. คำถามที่ผุดขึ้นมาในใจเมื่อเห็นสิ่งนี้คือ
.. ศิลปินหนวดงาม (หบ่อมาก) คนนี้ คือใคร?
เมื่อเดินเข้าไปใกล้ และได้อ่านผู้ที่สร้างสรรค์พร๊อพที่ชาญฉลาดและดึงดูดผู้คนได้อย่างน่าชื่นชมนี้ขึ้นมา คือ คุณวัชระ ประยูรคำ
.. และหุ่นจำลองของศิลปิน คือ ซัลวาดอร์ ดาลี (Salva-dor Dali) ศิลปินผู้มากับหนวดยาวเรียวจัดทรงโค้งขึ้นด้านบนอย่างเป็นเอกลักษณ์
ประติมากรรมรูปเหมือน Salvador Deli
ซัลวาดอร์ ดาลี ขณะกำลังวาดภาพ ผลงานของ วัชระ ประยูรคำ .. เป็นประติมากรรมที่ถูกสร้างสรรค์ขึ้นมา เพื่อให้ผู้ที่แวะเวียนเข้าเยี่ยมชมงานในหอศิลป์ ได้ใช้เป็นจุดถ่ายภาพที่ระลึก .. หากไปลองยืนตามที่เค้าบอก ได้รูปออกมาดังภาพด้านบน
- ซัลวาดอร์ เดลลี่ .. เป็นศิลปินชาวสเปน ผู้โด่งดีงจากการสร้างสรรค์ผลงาน Surralism มากมาย รวมถึง ภาพยนตร์ ภาพวาด บทประพันธ์ และแฟชั่น
- นักวาดที่รูปซึ้งมาก สามารถวาดภาพจากจิตใต้สำนึก ความรู้สึก เพื่อสะท้อนสังคม เรื่องของธรรมชาติ .. แล้วให้แง่คิดกับสังคม ในแง่ของการกระทบกระเทือนบางอย่าง เช่น ภาพสงครามกับสันติภาพ
- ประติมากรรมรูปเหมือน - ซัลวาดอร์ เดลลี่ .. ผสมผสานความหมาย และแนวทางคลาสสิกเข้าไว้ด้วยกัน
- จุดเด่น คือ ผู้สร้างสรรค์ ตั้งใจให้ผู้ชมเป็นส่วนหนึ่งของงาน จึงได้จัดเก้าอี้ไว้ให้นั่ง เหมือนถูกวาดโดยศิลปินจากประติมากรรม
- เป็นส่วนหนึ่งที่ให้ผู้ชมได้ปรับจิตวิญญาณ และแรงบันดาลใจ
ซัลวาดอร์ ดาลี (Salva-dor Dali) .. คือศิลปินผู้มีเอกลักษณ์ความเหนือจริงตั้งแต่หัวจดเท้า ตั้งแต่งานศิลปะถึงชีวิตจริง ซึ่งเขาคนนี้มีความพร้อมในการสร้างสรรค์รูปงานศิลปะเหนือจริง (Surrealism) ที่โด่งดังและแทบจะเป็นภาพติดตาเวลานึกถึงงานศิลปะเหนือจริง
ด้วยความที่ ดาลี มีอิทธิพลในกระแสวัฒนธรรมมวลชน (Pop Culture) จากการทำงานหลากหลายทั้งงานออกแบบ งานเขียน งานศิลปะประเภทจิตรกรรม ประติมากรรม ภาพถ่าย และภาพยนตร์ ประกอบกับภาพลักษณ์อันดูแปลกตาไม่ต่างจากงานสร้างสรรค์ จึงทำให้ชื่อของเขาดังกระหึ่มขึ้นในหลายวงการ และนั่นทำให้ดาลีเป็นอีกหนึ่งศิลปินที่ได้รับความนิยมต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน
เมื่อโลกจริงได้รู้จัก ศิลปะเหนือจริง
ถ้าจะกล่าวถึง ดาลี ก็มักจะพ่วงด้วยคำว่า ศิลปะแนวเหนือจริง อันเป็นรูปแบบทางศิลปะที่เป็นเอกลักษณ์อยู่ในแทบทุกชิ้นที่ได้รับความนิยมของดาลี งานศิลปะแนวเหนือจริงนี้เริ่มต้นมาจาก กีโยม อาปอลีแนร์ (Guillaume Apollinaire) กวีผู้บุกเบิกใช้คำว่า Surrealism ในงานสร้างสรรค์
… โดยต่อมาเขาเขียนในหนังสือ Manifeste du surréalisme ออกเผยแพร่ในปี ค.ศ.1924 ว่าด้วยหลักแห่งแนวความคิดเหนือจริงและได้รับความนิยมในหมู่ศิลปินจนแทบเรียกได้ว่าเป็นตำราสำคัญของความรู้เกี่ยวกับศิลปะเหนือจริง
สำหรับการให้ความหมายของคำว่า ศิลปะเหนือจริง อิทธิพลหลักของรูปแบบศิลปะเหนือจริง มักจะอ้างอิงทั้งงานเขียนของ กีโยม อาปอลีแนร์ และทฤษฎีจิตวิเคราะห์ของ ซิกมันต์ ฟรอยด์ (Sigmund Freud) ควบคู่กัน ซึ่งสามารถอธิบายอย่างย่อได้ว่าเป็นการใช้ศิลปะในฐานะการสื่อสารกับจิตไร้สำนึก (Unconscious mind)
.. โดยเป็นสภาวะทางห้วงความคิดที่ไม่ถูกกรองด้วยสติและความตระหนักหรือสามัญสำนึก
ทำให้ศิลปะกับจิตนั้นสามารถสื่อสารสร้างสรรค์ได้อย่างอิสระ เสมือนการปลดปล่อยให้จิตได้ทำงานโดยการถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิดส่วนลึกภายในออกมา
จึงทำให้งานศิลปะดังกล่าวไม่อิงอยู่กับภาพของความสมจริงหรือตรรกะระเบียบคิดที่อยู่ในกรอบความปกติของสังคม งานศิลปะเหนือจริง จึงสามารถจำลองภูมิทัศน์ เรื่องราว ความเชื่อมโยงหรือไม่เชื่อมโยง เนื้อหา การท้าทายศีลธรรม และปมทางจิตใจออกมาได้อย่างอิสระ ซึ่งองค์ประกอบและหลักคิดเหล่านี้มักปรากฏในชิ้นงานของ ดาลี อยู่เสมอ
โลกเหนือจริงที่หล่อหลอมเป็น ดาลี
ในวันที่ 11 พฤษภาคม ค.ศ.1904 เป็นวันที่ดาลีถือกำเนิดในครอบครัวที่ถือว่ามีฐานะดีในเมืองฟิเกรัส (Figueres) ชายแดนสเปนติดกับฝรั่งเศส ดาลีเติบโตมากับความเชื่อที่ เหนือจริง ของครอบครัวที่ต่างเชื่อว่าดาลีเป็นทารกผู้เกิดมาทดแทนพี่ชายของเขาที่เสียชีวิตขณะอายุได้ 9 เดือน แม้แต่ชื่อของเขาบางท่อนยังมาจากชื่อของพี่ชายที่เสียชีวิตไปก่อนหน้านี้
ความเชื่อเรื่องจิตวิญญาณที่มาทดแทนกันของครอบครัว ดาลี นั้นเรียกว่าจริงจังถึงขั้นที่เชื่อว่า ดาลีเป็นเสมือนพี่ชายกลับชาติมาเกิดในร่างของเขา วัยเด็กดาลีมีจิตวิญญาณสองจิตอยู่ในร่างกายเดียวมาตั้งแต่เกิด และด้วยพื้นฐานความเชื่อของครอบครัวทำให้ดาลีสนใจเรื่องลี้ลับมาตั้งแต่วัยเยาว์ รวมถึงในวัยเด็กเขามักตั้งคำถามกับร่างและจิตของตนที่มีพี่ชายสิงสถิตอยู่ด้วย
ในวัยเด็ก ดาลี มีความคำนึงถึงจิตพี่ชายว่าหากเน่าเสียในร่างของตนจะมีผลต่อร่างกายของตนจนมีมดแมลงไต่ขึ้นไปด้วย ทำให้ดาลีในวัยเด็กมักมีความคิดและบุคลิกที่แสดงถึงความสับสนแปลกแยกจนมีครั้งหนึ่งเขาถูกกลั่นแกล้งโดยการปาตั๊กแตนใส่ ทำให้หลังจากนั้นดาลีกลัวแมลงอย่างฝังใจ และเรื่องราววัยเด็กนี้น่าจะเป็นฐานรากจุดหนึ่งที่สร้างตัวตนของเขาขึ้นมาทั้งในความคิดและผลงานศิลปะที่เหนือจริงซึ่งมีกลิ่นอายความลี้ลับอยู่เสมอ
เราสามารถเห็นแมลงในภาพวาดของเขาอย่าง Arlequin: Anamorphosis Suite (1972) หรือจากความกังวลของจิตชายที่จะเน่าเปื่อยในร่างจนปะทุก็มีฉากหนึ่งในภาพยนตร์ Un Chien Andalou (1929) ที่เขาร่วมสร้างกับ หลุยส์ บุนเยล (Luis Buñuel) ก็ปรากฏภาพมดไต่บนมือของมนุษย์ยั้วเยี้ย
Photo : Internet
ในผลงาน The Metamorphosis of Nacisus (1937) ดาลี ดัดแปลงบทกวีโรมันว่าด้วย นาร์ซิสซัส ผู้ปฏิเสธความรักของนางไม้จนถูกสาปให้หลงรักเงาของตนเอง เงาที่ไม่สามารถตอบรับความรักที่ให้ไปได้จนนาร์ซิสซัสตัดสินใจฆ่าตัวตายและเลือดของเขาไหลซึมลงดินจนมีดอกไม้ผุดขึ้น ดอกไม้นั้นชื่อว่า ดอกนาร์ซิสซัส ในผลงานชิ้นนี้น่าสนใจเพิ่มขึ้นเมื่อดาลีแต่งบทกวีคู่กับภาพวาดโดยมีวรรคสุดท้ายว่า
เมื่อศีรษะแบะแยกออกจากกัน
เมื่อศีรษะแบะแยกออกจากกัน
เมื่อศีรษะระเบิดกระจาย
ดอกไม้จะผลิบาน
นาร์ซิสซัสคนใหม่
กาล่า
นาร์ซิสซัสของฉัน
ในงานเขียนของ โรเบิร์ต แรดฟอร์ด (Robert Radford) ได้เชื่อมโยงกับสิ่งที่ ซิกมันต์ ฟรอยด์ มีคำอธิบายเชิงจิตวิเคราะห์ว่าลำดับของการฝักใฝ่กามารมณ์ของมนุษย์ทุกคนจะเริ่มที่ร่างกายของตนเองก่อน ฟรอยด์เรียกขั้นแรกนี้ว่า ขั้นนาร์ซิสซัส .. และคิดว่าปัญหาทางจิตวิทยาสามารถเกิดขึ้นได้ถ้าหากบุคคลนั้น ๆ ไม่สามารถพัฒนาหลุดออกจากขั้นนี้
แรดฟอร์ดเขียนถึงการที่ ดาลี กล่าวว่า กาล่า กลายเป็น นาร์ซิสซัสของฉัน อาจหมายถึงดาลีที่อยู่ในฐานะประพันธกร และกาล่าในบทกวีได้รวมกันเป็นร่างเดียวคล้ายกับการหลอมรวมจิตวิญญาณสองดวงเป็นหนึ่งเดียวกัน และนั่นคือร่างนาร์ซิสซัสของดาลี โลกศิลปะของดาลีจึงเสมือนจิตที่ไหลวนผสมผสานสร้างความหมายหรือความเข้าใจอย่างอิสระในสภาวะกึ่งจริงกึ่งฝันและเส้นแบ่งเขตนั้นๆเลือนรางจนเป็นการสร้างงานที่เหนือจริง
Photo : Internet
ดาลีกล่าวถึงภาพที่โด่งดังของเขาอย่าง Sleep (1937) ซึ่งการหลับเป็นสัญลักษณ์ที่มีความสำคัญต่อศิลปินเหนือจริงในเชิงที่การนอนหลับเป็นการย้ายพื้นที่จิตไปสู่โลกจินตนาการ ความฝันและจิตไร้สำนึก
.. โดยในภาพนี้ดาลีได้แสดงให้เห็นว่า ความฝัน เป็นสิ่งที่เข้มแข็งพอที่จะหลับถึง และเปราะบางพอที่จะพังถล่มลงมาเช่นกัน
การค้นหาและปลดปล่อยเบื้องลึกในตัวตนด้วยวิธีสร้างงานเหนือจริงจึงยังคงน่าสนใจและนำไปสู่คำถามสำคัญที่ชวนให้คำนึงถึงการจำลองอิสรภาพทางความคิดดังที่งานประเภทเหนือจริงนี้คำนึงถึงการปลดปล่อยจิตไร้สำนึกและปล่อยให้จิตที่เป็นอิสระปรากฏในผลงาน
หากเสรีภาพคือภาพฝันอันกว้างไกลการสำรวจจิตใจภายในเพื่อปลดปล่อยกรอบคิดจากระเบียบที่คุ้นเคยหรือสิ่งที่สังคมถือว่าเป็นความปกติ ก็อาจเป็นอีกหนึ่งวิธีของการมองเห็นพรมแดนที่เรียกว่าเสรีภาพก็เป็นไปได้ ความเหนือจริงนี้จึงสามารถมองได้ว่าไม่ใช่จินตนาการเพ้อฝัน แต่เป็นการหลุดจากกรอบความคุ้นชินสู่การค้นหาความจริงภายใน
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
