Blockdit Logo (Mobile)
PHARM DRiP
•
2 ก.ค. เวลา 12:03 • สุขภาพ

#EP08 ไปเจอ Podcast สั้นๆ อันนึงน่าสนใจมาก

ER-Rx podcast “The misleading “sulfa” allergy”
เข้าไปตามอ่านรายละเอียดเลยมาลองแชร์กันซักหน่อย
ปรากฏการณ์ขึ้น Alert แดงเถือกกับผู้ป่วย Sulfa allergy แต่ละทีนี่มีให้คิดหนักกันบ้างแหละ
และสำหรับ Sulfa allergy ไม่ว่าแพทย์จะออเดอร์ Tamsolusin ก็ขึ้นแดงมาเลย Celecoxib ก็ไม่รอด และตัวที่ดูจะมีปัญหาแบบสุดๆ ก็น่าจะเป็นเจ้า Furosemide
แล้วเราจะทำยังไง
จริงๆ ต้องกุมหัวตั้งแต่หากพบผู้ป่วยลงประวัติไว้ว่า “Sulfur allergy” ด้วยซ้ำ
สรุปแล้วตัวไหนนะ
อันดับแรก Sulfur Sulphur Sulfite Sulfate Allergy กับ Sulfa Allergy มันคนละอย่างกัน!
ไม่เคยคิดว่าจะมีคนไข้ระบุแพ้แบบนี้ แต่มันมีจริงๆ
Sulfur เป็นธาตุชนิดหนึ่งในธรรมชาติ พบได้หลากหลายรูปแบบ
ไม่ว่าจะอยู่ในรูป Sulfites (Preservative in food and drugs)
Sulfate (สารประกอบที่พบในยา สบู่ หรือเครื่องสำอางค์ เช่น Ferrous sulfate)
ซึ่งบางครั้ง Sulfate ก็อาจเกิดอาการระคายเคืองเล็กน้อยได้ หรือ Sulfite ที่อาจมีกระตุ้นอาการทางเดินหายใจในคนไข้หอบ และน้อยครั้งมากจริงๆ จะเกิดอาการแพ้แบบ Anaphylactic
และที่สำคัญคือ ไม่พบความสัมพันธ์การแพ้ข้ามกับพวก Sulfonamides
อาจจะต้องระมัดระวังการให้ข้อมูลแพ้ยากับคนไข้ให้ดีๆ และให้มั่นใจว่าเป็นตัวไหน
ผู้ป่วยบางคนที่เข้าใจผิดว่าตนเองแพ้ Sulfur ก็อาจจะพยายามไปเลี่ยงสารดังกล่าวไปแบบไม่จำเป็นได้
ต่อมา....กลับมาที่ประเด็น Sulfa allergy
ต้องพูดว่า Sulfa drug เป็นชื่อเรียกย่อสั้นๆ ของยาที่มีโครงสร้าง Sulfonamide (Sulfone group + Amine group)
แบ่งเป็นสองประเภท คือ
💊 Sulfonamide antibiotic
💊 Sulfonamide non antibiotic
การแพ้ยา Sulfonamide antibiotic เป็นอะไรที่พบได้บ่อยมากรองลงมาจากการแพ้ยา Penicillin เลย
แต่เมื่อมาลองดูตัวเลขจริงๆ ประมาณ 3% พบว่าเกิดอาการข้างเคียงจากยา
และมีประมาณ 3% จากคนกลุ่มนั้นเท่านั้นที่ถือว่าเป็นการแพ้ยาจริงๆ
พูดไปก็เหมือนไม่มาก แต่กลายเป็นว่าอาการแพ้ยาดังกล่าวมีโอกาสที่จะเกิดอาการแพ้รุงแรงที่ทำให้เสียชีวิตได้ ไม่ว่าจะเป็น SJS หรือ TEN
โอกาสแพ้ดูเหมือนจะไม่มาก แต่แพ้แล้วโอกาสเกิดอาการรุนแรงกลับทำให้เรามองข้าม Sulfa allergy ไม่ได้จริงๆ
จึงไม่แปลกที่ทุกครั้งที่เราพบ Alert เด้งขึ้นมา การเลี่ยงใช้ก็ถือว่า Safe ที่สุดกับผู้ป่วย
แต่ที่จริงแล้วการแพ้ยากลุ่ม Sulfonamide antibiotic โครงสร้างของยาที่ทำให้เกิดอาการแพ้เกิดจากสองส่วนเป็นหลัก
1. The aryl amine group —> เป็นส่วนที่จะถูก Metabolize ได้เป็น hydroxylamine intermediate metabolite ซึ่งจะถูก Reduced ด้วย glutathione และขับออกมา อย่างไรก็ตามหากความสามารถของ glutathione ไม่เพียงพอ ก็จะทำให้สาร metabolite ดังกล่าวมีความสามารถในการก่อภูมิแพ้ (haptenating endogenous proteins) ซึ่งมักทำให้เกิดแบบ Type IV slow onset แบบ MP Rash SJS หรือ TEN ได้
2. The 5-member ring containing a nitrogen atom —> เป็นส่วนที่ทำให้เกิดอาการแพ้แบบ Type I IgE Rapid onset เป็นแบบ Urticaria Angioedema or Anaphylaxis
ซึ่งทั้งสองโครงสร้างที่เล่าไป ส่วนมากไม่พบใน Sulfonamide non antibiotic
ดังนั้น โอกาสเกิดแพ้อย่างรุนแรงข้ามกันระหว่างสองกลุ่มนี้จึงค่อนข้างน้อย
และยังไม่มีการศึกษาที่แสดงถึงความสัมพันธ์ของการแพ้ข้ามกลุ่มกันอย่างชัดเจนอีกด้วย
ดังนั้น การพิจารณาให้ยากลุ่ม Sulfonamide non antibiotic โดยเฉพาะในกรณีฉุกเฉิน ก็อาจสามารถให้ได้อย่างปลอดภัย
หรือเพื่อความมั่นใจจริงๆ อาจดูก่อนว่า การแพ้ Sulfonamide antibiotic ที่ระบุไว้ มีอาการอย่างไร รุนแรงหรือไม่ ครอบครัวเคยมีประวัติแพ้รุนแรงหรือไม่ และเคยมีอาการแพ้เช่นเดียวกับ Sulfonamide non antibiotic มาก่อนหรือไม่
เช่น...
หากเคยแพ้ co-triamoxazole แต่มีอาการแพ้ไม่รุงแรง ไม่เคยแพ้ยา Sulfonamide non antibiotic ก็อาจพิจารณาให้พวก Furosemide ได้ อาจจะลองให้ Test dose หรือ monitoring ควบคู่กัน โอกาสแพ้ข้ามถือว่าน้อยมาก
แต่หากเคยแพ้ Sulfa antibiotic ซักอย่าง จำอาการไม่ได้แต่คาดว่าน่าจะรุนแรง และยังเคยแพ้ Thiazide อีก แบบนี้เพื่อความมั่นใจจริงๆ อาจจะต้องเลี่ยงใช้ทั้งสองกลุ่มไปเลย
อาจจะเลี่ยงการใช้ Celecoxib เป็น Etoricoxib แทน หรือ Sulfasalazine เป็น mesalazine ในผู้ป่วย Inflammatory Bowel Disease แทน
ยกเว้นมีข้อจำเป็นจริงๆ ก็แนะนำส่งต่อแพทย์ภูมิแพ้เพื่อทำการ Test หรือ desensitization ได้ (บางครั้งอาจมีความจำเป็นจริงๆ เช่น ผู้ป่วย HIV ที่ต้องทาน co-triamoxazole เพื่อป้องกัน Pneumocystis carinii (jiroveci) pneumonia (PCP))
กลับมาที่สองโครงสร้างที่พบทำให้เกิดอาการแพ้ใน Sulfonamide antibiotic
เพื่อความปลอดภัย นั่นคือ การเลี่ยงใช้ Sulfonamide antibiotic ทั้งกลุ่มจึงสมเหตุสมผล
รวมทั้งที่จริง สองโครงสร้างที่กล่าวไปข้างต้น ก็มีพบใน Sulfonamide non antibiotic บางตัวได้เช่นกัน ซึ่งเป็นตัวที่ควรให้การระมัดระวังอันดับหนึ่ง ได้แก่
Dapsone, sulfasalazine, antiretrovirals เช่น amprenavir และ fosamprenavir
เท่าที่สรุปมาคร่าวๆ ประมาณนี้
เพื่อนๆ พี่ๆ มีวิธีการจัดการอย่างไรกับผู้ป่วยแพ้ยา sulfa หรือประสบการณ์ที่เคยมาแชร์กันได้นะคะ ขอเรียนรู้ไปด้วยอีกคน😊
โฆษณา