อะไรคือจิตหนึ่ง จิตเดิมแท้ จิตว่าง | The Zen Moment
ในทางเซนมีศัพท์หลายคำเกี่ยวกับจิต เช่น จิตหนึ่ง (One Mind), จิตเดิมแท้ (Essence of Mind), จิตที่ยังไม่เกิด (The Unborn)
พูดง่าย ๆ คือ สิ่งที่เรียกว่า จิตหนึ่ง หรือ จิตเดิมแท้ นั้น หาใช่จิตไม่ หากใช้คำของท่านพุทธทาสภิกขุก็คือ "เป็นเพียงธรรมชาติเดิมแท้ของสิ่งทั้งปวงที่มีมาก่อนมีสิ่งทั้งปวง และยังคงมีอยู่ตลอดเวลาพร้อมสิ่งทั้งปวง ซึ่งเป็นมายาของจิตหนึ่งเท่านั้น และจิตหนึ่งนั้นมีความหมายเท่ากับความว่างจากสิ่งทั้งปวงอีกต่อหนึ่ง"
ท่านพุทธทาสภิกขุอธิบายคำว่า จิตหนึ่ง ว่าคือสิ่งหนึ่งที่มีมาก่อนจิตที่เรารู้จัก หรือก่อนเกิดมีสิ่งทั้งปวง ก่อนเกิดมีนิพพานและสังสารวัฏ ไม่มีทวิลักษณ์ ไม่มีดีกับชั่ว ไม่มีพุทธะหรือสามัญสัตว์ เพราะพุทธะและสามัญสัตว์เป็นสิ่งเดียวกัน
ส่วนจิตที่ยังไม่เกิด (The Unborn) ญี่ปุ่นใช้คำว่า 不生 (ฟุโช) หมายถึงจิตที่ยังไม่สามารถยึดเกาะตัวมันเอง มันคือธรรมชาติที่แท้ของความจริง ซึ่งไม่มีจุดกำเนิดหรือจุดจบ ไม่มีการเกิดหรือการตาย มีแต่สิ่งที่มีอยู่เช่นนั้น ซึ่งมาจากสุญตา
โดยรวมไม่ว่าจะเป็นจิตหนึ่ง จิตเดิมแท้ หรือจิตที่ยังไม่เกิดก็พูดถึงเรื่องเดียวกันคือธรรมชาติเดิม
พุทธทาสภิกขุเปรียบเทียบจิตหนึ่งกับสายน้ำ น้ำในตัวมันเองไม่มีคลื่น จนเมื่อลมพัด คลื่นจึงปรากฏขึ้นมา แต่คลื่นไม่ใช่น้ำ คลื่นเป็นเพียงมายาที่เกิดจากน้ำ เพราะตัวน้ำแท้ ๆ นั้นไร้คลื่น
พุทธทาสภิกขุอธิบายว่า เมื่อจิตถูกพอกหนาหรือปรุงแต่งด้วยอวิชชากิเลสทั้งหลาย จิตหนึ่ง หรือจิตเดิมแท้ จึงไม่ปรากฏแก่เขา การตกไปอยู่ในฝ่ายรูปธรรมหรือยึดรูปธรรมเป็นหลัก ทางของพุทธะก็เป็นอันตรายเท่ากับทางของมาร! แต่หากเข้าถึงความจริงแท้แล้ว พุทธะก็ไม่มี มารก็ไม่มี มีแต่จิตหนึ่ง หรือความว่างทั้งจากพุทธะและมาร
ครั้งหนึ่งศิษย์เซนคนหนึ่งถามอาจารย์ว่า "อะไรคือจิต?" อาจารย์ตอบว่า "จิตก็คือพุทธะ พุทธะก็คือจิต" และเมื่อมีคนถามท่านซ้ำอีก ท่านก็ตอบว่า "ไม่มีจิต ไม่มีพุทธะ"
ความหมายคือ จิตหนึ่งก็คือจิตว่าง เป็นสภาวะก่อนการคิด
หลักการของเซนก็คือการปล่อยวางจากมายา หรือความคิดปรุงแต่งและอุปาทานจากทวินิยม (dualism) ทั้งหลาย (ดี-ชั่ว, สุข-ทุกข์, บุญ-บาป, ขาว-ดำ ฯลฯ) เมื่อว่างจากความคิดปรุงแต่ง จิตก็เข้าสู่ความว่าง ก็คือสภาวะของจิตเดิมแท้หรือจิตหนึ่ง เซนจึงเน้นในเรื่องละวางทวินิยม โกอานจำนวนมากเป็นการชี้ให้ศิษย์ไม่ยึดติดกับทวินิยม
จาก มังกรเซน (หนังสือเซนที่ต้องค่อยๆ ละเลียด) และ Mini Zen (เซนฉบับการ์ตูน)
มังกรเซน Shopee คลิก https://shope.ee/2VUCymbmSh?share_channel_code=6
- 7
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
