ตำนานการสร้างพระบรมธาตุทุ่งยั้ง กล่าวกันว่า สมเด็จพระมหาธรรมราชาลิไท เจ้าเมืองสุโขทัย ทรงอันเชิญพระบรมสารีริกธาตุมาบรรจุไว้ในถ้ำใต้ดิน
แล้วก่อพระธาตุเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ครอบไว้
ต่อมาในปี พ.ศ. 2451
เกิดแผ่นดินไหวจนยอดพระบรมธาตุฯ ร่วงหล่น หลวงพ่อแก้วร่วมกับชาวลับแลช่วยกันบูรณะขึ้นใหม่ เป็นเจดีย์แบบลังกาทรงกลม ดั่งเช่นปัจจุบัน