สิบกว่าปีนี้ ผมตั้งใจแล้วว่าจะไม่เล่าเรื่องที่กำลังจะเล่าต่อไปนี้ เพราะเป็นเรื่องน้ำท่วมปาก
แต่ในที่สุดก็ถูกกดดันให้เล่าจนได้
เมื่อวานนี้ผมวิจารณ์หนังเรื่อง Alien: Romulus คนอ่านบอกว่านี่เป็นการให้คะแนนต่ำที่สุดในประเทศไทย ผมไม่ได้รู้สึกสักนิดว่าตนเองหลุดโลก หรือ "ดูหนังไม่เป็น" เพราะอย่างที่บอก เราวิจารณ์ด้วยคนละมาตรกัน ไม่มีผิดหรือถูก
การวิจารณ์หนังในเชิงบวกนั้นทำได้ง่าย แค่บอกว่าหนังสนุก หนังตื่นเต้น แสดงดี โปรดักชั่นสวย คุ้มค่าตั๋ว ก็จบ ถ้าคนอ่านรีวิวไปดูแล้วชอบเหมือนกัน ก็จะบอกว่ารีวิวดี
แต่การวิจารณ์แบบชำแหละโครงสร้างของเรื่อง ชี้ว่าท่อนนี้จุดนั้นทำหน้าที่อะไร เป็นแก่นเรื่องหรือเป็นเครื่องประดับเรื่อง สาระหลักของเรื่องคืออะไร สะท้อนอะไร ที่มาของมันคืออะไร ทำไมมันไปไม่ถึงจุดหมาย ฯลฯ อย่างนี้ไม่ใช่นักวิจารณ์ทุกคนทำได้ เพราะไม่ง่าย ต้องมีประสบการณ์การอ่านการเขียนและการดูหนังมามากพอ
ผมวิจารณ์ด้วยโหมดหลังนี้ ซึ่งเป็นมาตรวัดการตัดสินรางวัลวรรณกรรมใหญ่ๆ ของโลก ในการตัดสินรางวัลวรรณกรรม ผู้ตัดสินต้องชำแหละทั้งเรื่องออกมาวัดคุณค่า
เอาละ ทีนี้ก็เข้าเรื่องที่จะคุยกันจริงๆ
เมื่อวานนี้มีคอมเมนต์สองแบบที่ผมคิดว่าควรพูดถึง
ข้อหนึ่งคือ "คุณวิจารณ์ลบขนาดนี้ คุณทำเองได้หรือ"
นี่เป็นตรรกะวิบัตินะครับ เพราะถ้าใช้ตรรกะนี้ ทุกคนในโลกที่วิจารณ์หนัง ก็ต้องเป็นนักเขียนบทชั้นยอด กำกับหนังรางวัลมาแล้วหลายเรื่อง ในโลกที่มีประชากรแปดพันล้านคน คงหาได้ไม่กี่คน
มันเหมือนบอกว่ากินข้าวมันไก่ร้านนายฮงไม่อร่อย แล้วถูกสวนว่า "แล้วคุณทำข้าวมันไก่ได้ดีกว่าเขาหรือ?"
ข้อสอง สิบหกปีนี้ เมื่อผมวิจารณ์หนังสักเรื่องเชิงลบ จะมีคอมเมนต์หนึ่งแทรกเข้ามาเสมอว่า "งั้นหนัง ปืนใหญ่จอมสลัด ที่คุณเขียนบทก็ดีเลิศในปฐพีล่ะซี"
คำกล่าวนี้ไม่เพียงเป็นตรรกะวิบัติ ยังสรุปเอาเองโดยไม่รู้ข้อเท็จจริง เพื่อความสะใจที่ได้ศอกใส่คนวิจารณ์
นี่เป็นเรื่องที่ผมกลืนไม่เข้าคายไม่ออกมาสิบหกปีแล้ว และตั้งใจจะไม่พูดเรื่องนี้ แม้ว่าจะต้องรับคำด่าเรื่องบทอยู่คนเดียว เพราะพูดเรื่องนี้แล้วก็หนีไม่พ้นต้องพาดพิงคนอื่น ซึ่งไม่อยากทำ
แต่ไหนๆ ก็ไหนๆ ขอตัดรำคาญในวันนี้ก็แล้วกัน ขอ 'set the record straight' (ให้ข้อมูลจริงที่คนเข้าใจผิดกัน) ตรงนี้
หนังเรื่อง ปืนใหญ่จอมสลัด ผมแต่งเรื่องและเขียนบทร่างแรก หลังจากนั้นก็ไม่เห็นมันอีกเลยจนหนังเสร็จ
ในวันเปิดฉายหนังรอบสื่อมวลชน ผมเดินสวนกับนักเขียนบทมือดีคนหนึ่งของเมืองไทย เขาบอกผมว่าเขาเป็นคนสุดท้ายที่เกลาบทเรื่องนี้ ก่อนหน้าเขามีคนทำงานนี้มาแล้วสิบกว่าคน หน้าที่เขาคือจับทุกอย่างในตะกร้ามารวมกัน
นี่ไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรในวงการหนัง เพราะการสร้างหนังในสเกลใหญ่อย่างนี้ บทหนังต้องผ่านความเห็นชอบของทุกคนก่อน เพื่อให้แน่ใจว่าขายได้ บทหนังฮอลลีวูดจำนวนมากถูกรื้อหลายสิบรอบ โดยนักเขียนบทหลายคน ผมไม่มีปัญหาในเรื่องนี้ ตรงกันข้ามมันเป็นประสบการณ์ที่น่าสนใจ แต่ในฐานะปุถุชน ผมก็อดหงุดหงิดไม่ได้ที่ผมรับแรงลบอยู่คนเดียว
สำหรับบทที่ผมอยากเขียน ผมก็ได้เขียนไว้แล้วในฉบับนวนิยายคือ บุหงาปารี
แต่ประเด็นคือ ต่อให้ผมเป็นคนเดียวที่เขียนบท และเขียนบทได้เลวร้ายจริงๆ มันก็ไม่ควรถูกใช้เป็นข้ออ้างเพื่อศอกผมเวลาวิจารณ์หนังคนอื่นในเชิงลบ
บางคนอาจไม่รู้ว่าในโลกศิลปะ มีงานเขียนชนิดหนึ่งที่เรียกว่าวิจารณ์ซ้อนวิจารณ์
ถ้าเราไม่ชอบบทวิจารณ์ไหน ก็สามารถวิจารณ์แย้งได้เสมอ ชี้ไปเลยว่าที่เขาวิจารณ์ผิดตรงไหน แต่ใช้หลักวิชาแย้ง ไม่ใช่อารมณ์ อย่างนี้ทุกคนก็จะได้เรียนรู้
แต่อย่างที่บอก วิจารณ์แบบชำแหละนั้นยาก
- 2
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
