จีนกำลังกลับมาเป็นผู้เล่นสำคัญในภูมิภาคแอฟริกาอีกครั้ง
การประชุมสุดยอดความร่วมมือจีน-แอฟริกา ครั้งที่ 9 (Forum on China–Africa Cooperation: FOCAC) ที่จัดขึ้นที่ปักกิ่ง ระหว่างวันที่ 4-6 กันยายน ที่ผ่านมา มีผู้นำจากภูมิภาคแอฟริกา จำนวน 51 ประเทศเข้าร่วม ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความดึงดูดใจของจีนที่ยังคงมีต่อผู้นำแอฟริกา
ในระหว่างการประชุม FOCAC จีนได้ประกาศสนับสนุนโครงการโครงสร้างพื้นฐานใหม่จำนวน 30 โครงการในภูมิภาคแอฟริกา โดยเฉพาะในภาคการขนส่งและพลังงาน โครงการเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของ Belt and Road Initiative (BRI) ที่มุ่งเน้นการเชื่อมเศรษฐกิจของแอฟริกาเข้ากับห่วงโซ่อุปทานของจีนมากขึ้น การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานเหล่านี้ได้รับการตอบรับจากผู้นำแอฟริกา เนื่องจากช่วยขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจในท้องถิ่น
อย่างไรก็ตาม ในขณะที่จีนพยายามสร้างความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจที่เข้มแข็งในแอฟริกา การพบปะระหว่างประธานาธิบดี Xi Jinping กับผู้นำทางทหารของมาลีและซูดานที่ FOCAC ชี้ให้เห็นถึงเป้าหมายทางยุทธศาสตร์ที่ของจีน ซึ่งไม่สอดคล้องกับแนวทางของสหภาพแอฟริกาและประชาคมเศรษฐกิจแอฟริกาตะวันตกสหรัฐอเมริกา (ECOWAS) ที่ต่อต้านการยอมรับรัฐบาลที่ขึ้นสู่อำนาจด้วยการทำรัฐประหาร การกระทำดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าจีนยินดีที่จะสร้างพันธมิตรที่มีจุดยืนต่อต้านตะวันตก แม้ว่าจะขัดกับหลักการที่ผู้นำส่วนใหญ่ของแอฟริกายึดถือ
ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา จีนได้ใช้การลงทุนเป็นกลไกหลักในการเสริมสร้างความสัมพันธ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญต่อการพัฒนา แต่ในการประชุมปี 2024 จีนได้แสดงให้เห็นถึงการปรับเปลี่ยนแนวทางในการให้เงินกู้แก่แอฟริกา โดยตัวเลขการให้เงินกู้แม้จะยังสูง แต่ลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับช่วงก่อนปี 2016
การเปลี่ยนแปลงนี้เกิดขึ้นเนื่องจากความกังวลด้านการเงินภายในประเทศจีนและความไม่แน่นอนในเศรษฐกิจโลก ซึ่งสะท้อนถึงแนวทางที่รอบคอบและมุ่งเน้นการปฏิบัติที่เป็นไปได้จริงมากขึ้น
นอกจากนี้ การมุ่งเน้นในการส่งเสริมการค้ากับแอฟริกายังถือเป็นแนวทางหลักของจีน โดยเฉพาะในภาคเกษตรกรรมและทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งเป็นที่ต้องการของแอฟริกาและจีนเอง ความร่วมมือทางการค้านี้ไม่เพียงแต่ช่วยส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจของแอฟริกา แต่ยังช่วยส่งเสริมให้จีนมีความมั่นใจในการสร้างความมั่นคงทางด้านพลังงานและทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการเติบโตของเศรษฐกิจจีน
อย่างไรก็ตาม ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา การให้กู้ยืมของจีนในแอฟริกาได้กลายเป็นประเด็นที่ถูกถกเถียงในระดับนานาชาติ โดยเฉพาะจากมุมมองของตะวันตกที่มีการกล่าวหาว่าจีนกำลังวางกับดักหนี้ (debt-trap diplomacy) เพื่อควบคุมการเมืองของประเทศผู้กู้ แต่รายงานจาก Chatham House ในปี 2022 กลับชี้ว่าไม่มีหลักฐานที่เพียงพอ โดยจีนถือหนี้เพียง 12% ของหนี้ภายนอกทั้งหมดของแอฟริกา ซึ่งน้อยกว่าหนี้ที่แอฟริกามีต่อสถาบันการเงินระหว่างประเทศหรือเจ้าหนี้เอกชน
แนวโน้มของเงินกู้ใหม่จากจีนต่อรัฐบาลแอฟริกาในช่วงปี 2016 ถึง 2020
การประชุม FOCAC ครั้งล่าสุดยังได้เผยให้เห็นถึงความตึงเครียดที่อาจเกิดขึ้นระหว่างความทะเยอทะยานทางภูมิรัฐศาสตร์ของจีน และมุมมองที่ของประเทศในภูมิภาคแอฟริกาที่กำลังเปลี่ยนแปลง ซึ่งความแตกต่างในมุมมองนี้อาจเป็นอุปสรรคต่อความสัมพันธ์ระหว่างจีน-แอฟริกาในอนาคต เนื่องจากประเทศในแอฟริกาเริ่มแสดงออกถึงจุดยืนและความต้องการที่แตกต่างกันในการมีส่วนร่วมในเวทีระหว่างประเทศมากขึ้น
ในขณะเดียวกัน การแข่งขันระหว่างจีนกับตะวันตกในการแย่งชิงอิทธิพลในแอฟริกาเริ่มปรากฏความชัดเจนมากขึ้น ขณะที่ประเทศตะวันตกส่วนใหญ่มักโยงการให้ความช่วยเหลือบนพื้นฐานของเงื่อนไขต่าง ๆ แต่จีนกลับเดินหน้าส่งเสริมความสัมพันธ์ผ่านโครงการทุนการศึกษาและการฝึกอบรมที่เปิดโอกาสให้เจ้าหน้าที่แอฟริกันได้ศึกษา
การบริหารประเทศและการปกครองในจีน โดยไม่มีเงื่อนไขเหมือนที่กลุ่มประเทศตะวันตกกำหนด แนวทางดังกล่าว ไม่เพียงแต่ช่วยกระชับความสัมพันธ์ระหว่างจีนและชนชั้นนำแอฟริกา แต่ยังส่งเสริมรูปแบบ การปกครองแบบพรรคเดียวซึ่งแตกต่างจากอุดมคติประชาธิปไตยของตะวันตก เมื่อจีนเน้นทั้งเรื่องการปกครองควบคู่ไปกับการลงทุนด้านโครงสร้างพื้นฐาน จีนกำลังสร้างภาพลักษณ์ของตนเองให้เป็นพันธมิตรที่น่าเชื่อถือ พร้อมสนับสนุนการพัฒนาและการให้ความช่วยเหลือในแอฟริกาโดยไม่มีเงื่อนไข
ผลที่ตามมาคือ จีนไม่เพียงแต่ได้รับการยอมรับจากผู้นำในแอฟริกาเท่านั้น แต่ยังเกิดการเปรียบเทียบแนวทางที่มีความแตกต่างอย่างชัดเจนกับกลุ่มประเทศตะวันตก ส่งผลให้การแข่งขันเพื่อแย่งชิงอิทธิพลในภูมิภาคนี้ยิ่งทวีความซับซ้อนมากขึ้น
สำหรับประเทศในแอฟริกา การเจรจาในเวทีที่จีนมีบทบาทมากขึ้นนี้ไม่ใช่แค่เรื่องของการสร้างพันธมิตรต่อต้านตะวันตก แต่เป็นการหาข้อตกลงที่เป็นประโยชน์สูงสุดในโลกที่มีหลายขั้วอำนาจมากขึ้น ซึ่งเต็มไปด้วยการเผชิญหน้าเชิงภูมิรัฐศาสตร์
ผู้นำในภูมิภาคแอฟริกาเองจึงไม่อยากถูกบีบให้ต้องเลือกข้างระหว่างจีนหรือชาติตะวันตก แต่ต้องการความสัมพันธ์ที่ยืดหยุ่นและเป็นประโยชน์กับทุกฝ่าย การที่ประเทศในแอฟริกามีตัวเลือกทางการทูตเพิ่มมากขึ้นนับตั้งแต่การก่อตั้ง FOCAC เมื่อ 24 ปีที่แล้ว นำไปสู่ยุคใหม่แห่งความสัมพันธ์ระดับโลกที่หลากหลาย ซึ่งผู้นำแอฟริกาสามารถใช้เพื่อประโยชน์ของตนได้
ในอดีต จีนเป็นมหาอำนาจที่โดดเด่นในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและการค้าในแอฟริกา แต่ขณะนี้ สหรัฐฯ สหภาพยุโรป อินเดีย รัสเซีย ตุรกี และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ต่างก็ขยับเข้าใกล้ภูมิภาคนี้มากขึ้นโดยการจัดการประชุมสุดยอดที่มุ่งเน้นความร่วมมือระหว่างประเทศ
การแข่งขันดังกล่าวทำให้ผู้นำแอฟริกาสามารถใช้ความสัมพันธ์ที่มีกับมหาอำนาจต่าง ๆ เพื่อสร้างเงื่อนไขที่ดีที่สุดสำหรับการลงทุน การพัฒนา และความช่วยเหลือ ไม่ว่าจะเป็นการเจรจาด้านพลังงาน การค้า หรือความช่วยเหลือด้านเทคโนโลยี
ยุทธศาสตร์ดังกล่าวไม่เพียงแต่ช่วยหลีกเลี่ยงการถูกผูกขาดจากประเทศใดประเทศหนึ่ง แต่ยังส่งเสริมให้เกิดการแข่งขันที่สามารถนำมาซึ่งข้อตกลงที่เป็นประโยชน์มากขึ้น
แหล่งอ้างอิง
- 2
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
