จากอาชีพ สู่วิถีชีวิต “เครื่องปั้นดินเผา”
ในเมืองไทยมีแหล่งเครื่องปั้นดินเผาอยู่มากมาย หนึ่งในแหล่งที่มีชื่อเสียงมาตั้งแต่อดีตคือ เครื่องปั้นดินเผาที่ อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุรี แม้ว่าปัจจุบันโรงงานที่ผลิตเครื่องปั้นดินเผาที่ อ.ปากเกร็ดจะเหลือเพียง 5 โรง แต่นั่นไม่ได้หมายความว่า คุณภาพของเครื่องปั้นดินเผาที่นี่จะลดลง เพราะที่นี่ยังคงรักษาคุณภาพตั้งแต่การคัดเลือกใช้ดิน
เราได้มีโอกาสคุยกับ คุณกบ สุเทพ แก้วพลอย ประธานชุมชนปากเกร็ดร่วมใจ 3 ซึ่งเป็นตัวแทนของชุมชนที่ยังคงสืบทอดโรงงานทำเครื่องปั้นดินเผาในพื้นที่ อ.ปากเกร็ด และคุณเล็ก ศรีสุรางค์ ตั้งอารมณ์ เจ้าของโรงงานสาครดินเผา ที่ยังคงการผลิตและขายเครื่องปั้นดินเผาอย่างครบวงจร สืบทอดความรู้มาตั้งแต่รุ่นคุณย่า ให้ความรู้กับเราว่า
“ขั้นตอนการผลิตเครื่องปั้นดินเผามีหลายขั้นตอน เริ่มตั้งแต่แหล่งที่เราซื้อดินมาก็ต้องคัดเลือกดินดี ๆ เอาดินมากรอง มาขึ้นรูปว่าเราจะผลิตอะไรออกมา ถ้ามีลวดลายก็ต้องมีช่างแกะสลักลาย จากนั้นก็ตากให้แห้งก่อน ได้ที่แล้วจึงเอาเข้าเตาเผาได้ เผานานประมาณ 2 วัน ต้องเฝ้ากันตลอดเวลา ต้องผลัดกันนอน แล้วก็ยังต้องมาสู้เรื่องราคาจากแหล่งอื่น รวมถึงจากจีน”
ด้วยขั้นตอนการผลิตที่เยอะและยาก แบบนี้หรือไม่จึงทำให้เครื่องปั้นดินเผาที่ อ.ปากเกร็ด มีน้อยลง❓
“ก็เป็นส่วนหนึ่งด้วย อีกส่วนก็คือ ที่เมื่อก่อนมีโรงงานมากเพราะแต่ละครอบครัวมีลูกหลายคน ไม่ได้เรียนสูง จบ ป.4 พอโตก็ตั้งโรงงานกันเอง ทำดินเผาเหมือนพ่อแม่ แต่พอเดี๋ยวนี้แต่ละบ้านมีลูกน้อย ส่งลูกเรียนจบกันสูง ๆ เขาก็ไปทำงานของเขา โรงงานไม่มีคนทำต่อก็ปิดตัว
แล้วด้วยวิถีชุมชนที่เปลี่ยนไป ย่านนี้กลายเป็นย่านที่อยู่อาศัย มีคนอาศัยกันมากขึ้น การทำโรงงานเครื่องปั้นดินเผาต้องเผาในเตาที่ใช้ฟืนเป็นเชื้อเพลิง ก็เกิดควัน ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในแถบนี้ก็อาจจะมีปัญหา ทางผู้ผลิตเองก็กลัวเรื่องกฎหมายต่าง ๆ เลยมีการย้ายออกไปทำที่อื่นบ้าง บางบ้านส่งลูกเรียนจบ ลูกไม่ทำต่อก็เลิกไปบ้าง หรือเปลี่ยนรูปแบบจากภาชนะที่เราใช้ในชีวิตประจำวัน ก็ไปผลิตเป็นของที่ระลึก”
อยากบอกอะไรกับคนรุ่นใหม่บ้าง❓
“ความจริงเครื่องปั้นดินเผา เป็นภาชนะที่เราใช้มาตั้งแต่อดีต แต่ปัจจุบันมีวัสดุทดแทนเยอะ เช่น พลาสติก หรือสแตนเลส เราเข้าใจเรื่องความเปลี่ยนแปลงและความสะดวกสบาย เรายอมรับความเปลี่ยนแปลงตรงนี้
แต่บางอย่างก็ยังคงใช้เครื่องปั้นดินเผาอยู่ ถึงแม้ว่าจะใช้น้อยลง อยากให้เห็นถึงคุณค่าของเครื่องปั้นดินเผาที่คุณภาพดี ๆ และยังไม่มีสารพิษด้วย เช่น ใช้เป็นหม้อจิ้มจุ่มดินเผา ปลอดภัยกับร่างกายมาก หรือ ลุ้งที่ใส่อัฐิแล้วนำไปลอยอังคาร เมื่ออยู่ในน้ำ ลุ้งก็จะละลายไม่ก่อให้เกิดมลพิษกับแม่น้ำและท้องทะเลด้วย”
ด้วยปัจจัยหลาย ๆ อย่าง เครื่องปั้นดินเผาอาจจะไม่ได้จำเป็นต่อชีวิตประจำวันของเรามากนัก แต่ถ้าเราจะลองหันกลับมาใช้ภาชนะที่เราผลิตกันเอง ใช้วัตถุดิบในประเทศ ไม่ก่อให้เกิดมลพิษใด ๆ ทั้งกับตัวเราและโลก ในบางส่วนที่เราทำได้ก็น่าจะดี
บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการบริหารจัดการสื่อวัฒนธรรมชุมชน "12 พื้นที่วิจัย 44 ย่านวัฒนธรรมชุมชน" ภายใต้โครงการวิจัย เรื่อง "การพัฒนาเมืองแห่งทุนวัฒนธรรมที่ยั่งยืน และเครือข่ายย่านวัฒนธรรมชุมชน" โดยมหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งได้รับทุนจากหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.)
"ทุนทางวัฒนธรรมชุมชน = ทุนชาติ"
#ย่านนี้ดีจัง
#12พื้นที่วิจัย44ย่านวัฒนธรรมชุมชน
#ทุนทางวัฒนธรรม
#ย่านถนนเครื่องปั้นดินเผา อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุรี
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
