☁️“อุคิโยะเอะ : ศักดินา : ไม่จีรัง”☁️
🌊อุคิโยะเอะ (ukiyo-e) ชื่อเรียกผลงานสร้างสรรค์ดั้งเดิมผ่านกระบวนการ “ภาพพิมพ์แกะไม้หลากสีสันแบบญี่ปุ่น” มีจุดเริ่มต้นและรุ่งเรืองจนถึงขีดสุดในยุคสมัยเอโดะ (Edo : 1603 -1868) ก่อนจะเสื่อมความนิยมลงตามบริบททางสังคมอันลื่นไหลเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา
แต่เดิมคำว่า “อุคิโยะ” มีที่มาจากคำศัพท์โบร่ำโบราณทางพุทธศาสนา ซึ่งอ้างอิงจากแนวคิด “ความไม่จีรังยั่งยืนของชีวิต” ส่วน “อุคิโยะเอะ” [浮世絵] ในบริบททางศิลปะ ณ ยุคสมัยเอโดะ มีการแปลความอย่างชดช้อยว่า “ภาพแห่งโลกอันล่องลอย”
🔹浮 (อุคิ) : ล่องลอย ร่าเริง ไม่จริงจัง
🔹世 (โยะ) : โลก ช่วงเวลา ยุคสมัย
🔹絵 (เอะ) : ภาพ ภาพวาด
🟡浮世 (อุคิโยะ) ยังไปพ้องเสียงกับคำว่า 憂世 (อุคิโยะ) อันมีความหมายถึง “โลกแห่งความเศร้า” เศร้าซึมเมื่อชีวิตพานพบและตระหนักรู้ถึงความไม่จีรัง ไม่เที่ยง ไม่แน่นอน
🎨ถึงกระนั้นก็ตาม “อุคิโยะเอะ” [浮世絵] ในบริบทของงานศิลปะ มีการตีความหมายของ “อารมณ์ล่องลอย” อันแตกต่างออกไป กระทั่งแสดงออกในเชิงต่อต้านแนวคิดดั้งเดิม “ในเมื่อชีวิตมันไม่มีอะไรแน่นอน ก็คงไม่จำเป็นต้องกังวลสิ่งใด ทำตามใจตัวเองเสีย” ใช้ชีวิตให้สนุกสนาน หรูหราฟุ่มเฟือย แสงสี วิถีคนเมือง อยู่กับปัจจุบันขณะ เหล้ายา น้ำชา โลกีย์ หญิงบริการ ละครร้องรำคาบูกิ กระทั่งงานรื่นเริงต่างๆ
🌿ใช้ชีวิตให้มีความสุขภายใต้แรงกดดันของระบบศักดินาในยุคสมัยเอโดะ อันเป็นกรอบบีบรัดจากภาครัฐซึ่งเต็มไปด้วยการจำกัดเสรีภาพของพลเมืองหลากหลายด้าน
ณ อีกมุมหนึ่ง แน่นอนว่าระบบชนชั้นอันถูกขีดเส้นแบ่งด้วยความมั่งคั่งและการครอบครองทรัพย์สินเงินทอง เกิดขึ้นทั่วทุกมุมโลก ทั้งในอดีตและปัจจุบัน ผลงาน “อุคิโยะเอะ” กลายเป็นเครื่องมือสำหรับการเสพและครอบครองความสุขสำหรับผู้ที่ไม่สามารถเข้าถึงความสุข ณ โลกแห่งความจริง ในรูปแบบที่กล่าวมาได้ (ไม่มีเงินนั่นเอง และงานภาพพิมพ์มีราคาถูกกว่างานจิตรกรรม เนื่องจากผลิตได้จำนวนมาก ใช้เวลาไม่นาน)
กล่าวได้ว่าการครอบครองและชื่นชม “อุคิโยะเอะ” เป็นเสมือนหนึ่งความพยายามในการหลบเร้นจากความซ้ำซากจำเจ เติมเต็มโลกแห่งจินตนาการที่ไม่สามารถหาได้ในความเป็นจริง แม้เพียงชั่วครั้งชั่วคราว
“อุคิโยะเอะ” มักแสดงภาพแทนชีวิตประจำวันอันสามัญธรรมดา ซึ่งสามารถเห็นได้ทั่วไปในทุกๆวันของเมืองเอโดะอันรุ่งเรือง ผู้คนขวักไขว่ เชื้อเชิญให้ผู้ชมมีความสุขกับเรื่องราวระหว่างทางอยู่เสมอ ถึงแม้ชีวิตจะตกอยู่ภายใต้กรอบทางสังคมแสนกดดันและเคร่งเครียดจากการโหมงานหนักในยุคเอโดะก็ตามที
✴️“อุคิโยะเอะ” มีลักษณะสำคัญอันคล้ายคลึงกับ “Pop Art” ศิลปะตะวันตกที่เกิดขึ้นตามมาทีหลังในอังกฤษและสหรัฐอเมริกา อยู่ 2 ประเด็นใหญ่ๆ คือ
1️⃣ ศิลปินผู้สร้างสรรค์และตัวงานศิลปะมักได้รับผลกระทบหรือมีแรงบันดาลใจจากสภาพการณ์ทางสังคม วิถีชีวิต เศรษฐกิจ บริโภคนิยม (Popular Taste)
2️⃣ เนื้อหา เรื่องราว ปลีกตัวออกจากชนชั้นสูง มาสู่ความธรรมดาสามัญ สะท้อนวิถีชีวิตของผู้คนทั่วไป สังคมเมือง รวดเร็วและฉาบฉวยเท่าทันเหตุการณ์
3️⃣ มีการใช้สีสันที่ละมุนละไม ขัดแย้งกับเนื้อหาอันสั่นไหว ไม่ราบเรียบ
🔶สิ่งที่น่าสนใจอีกประเด็นก็คือ “อุคิโยะเอะ” มีโอกาสออกเดินทางไกล และส่งอิทธิพลต่อศิลปินฟากฝั่งตะวันตก ส่งผลต่อการถือกำเนิดขึ้นของลัทธิทางศิลปะตะวันตกหลายแขนง เช่น Impressionism, Post-Impressionism คงไม่เป็นการกล่าวอย่างเกินเลยไปนักว่าประวัติศาสตร์ของ “ศิลปะภาพพิมพ์แกะไม้ญี่ปุ่น” นั้นเขย่าและสั่นคลอนโลกศิลปะทั้งใบในช่วงเวลาหนึ่งเลยทีเดียว
🎈มีคนเคยกล่าวไว้ว่า “ยิ่งเฝ้ามอง อุคิโยะเอะ ให้ลึกลงไปในผลงานมากเท่าไหร่ ยิ่งเข้าใจความเป็นไปของชีวิตในสมัยเอโดะ มากเท่านั้น” ดั่งภาพแทนแห่งโลกอันล่องลอย
ขอให้มีความสุขกับการอ่าน ในทุกๆวันนะครับ
🔘อ้างอิง🔘
📎พีระพงษ์ วงษ์ทวี. (2564). สีน้ำเงินในภาพพิมพ์อุคิโยะเอะ. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศิลปากร.
📎ชัยยศ อิษฏ์วรพันธุ์. (2552). คัทซึชิคะ โฮะคุไซ. กรุงเทพฯ: สารคดีภาพ.
📎Dana Domiková-Hahimoto, Development of Interpretation of the Word Ukiyo in Relation with Structural Changes in Japanese Society : https://www.sav.sk/journals/aas/full/aas296f.pdf
ภาพประกอบ : 100 Views Of Edo - #90. Night View of Saruwaka-machi,
Utagawa Hiroshige, 1856
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
