หมั่นเตือนตน...มนุษย์กับอคติ
ปัญหาความท้าทายที่กำลังเกิดขึ้น ที่ส่งผลกระทบทั้งในระดับปัจเจก บุคคล กลุ่มบุคคล หรือในระดับส่วนรวมที่เรียกว่าเป็นโศกนาฏกรรมของสาธารณสมบัติส่วนรวม Tragedy of the Commons ที่ทุกคนมีส่วนร่วมทำให้เกิดวิกฤตต่างๆ ทั่วโลก ทั้งที่ไม่มีใครต้องการให้เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นโลกร้อน ฝุ่นควัน PM2.5 น้ำท่วม น้ำแล้ง การขาดแคลนอาหาร สงคราม ความขัดแย้ง อุบัติเหตุทางถนน ความเหลื่อมล้ำ ความยากจน ล้วนมาจากฝีมือของมนุษย์เราด้วยกันทั้งสิ้น
เมื่อมีสิ่งที่เข้ามากระทบใจ มนุษย์ได้เลือกตอบสนองด้วยความรู้สึกทั้ง 4 อย่าง หรืออคติทั้ง 4 ประกอบด้วย 1. ฉันทาคติ = ความลําเอียงเพราะรักหรือชอบพอกัน 2. โทสาคติ = ความลําเอียงเพราะชัง 3. โมหาคติ = ความลําเอียงเพราะเขลา หรือหลงผิด และ 4. ภยาคติ = ความลําเอียงเพราะกลัว หรือเกรงใจ
อคติ (agati) หมายถึง ทางที่ไม่ควรดำเนิน ความลำเอียง คือเหตุให้คนทำบาป
“ปัญหาของมนุษย์อยู่กับอคติที่ว่า ไม่สามารถมองสิ่งใดได้อย่างลึกซึ้ง ถูกต้อง มองไม่เห็นต้นตอของปัญหา การที่ใช้ความรู้สึกมาตัดสินทำให้ทางเลือกที่มีอยู่มันน้อยลงไป เมื่อเรามีสติและสงบมากขึ้น ก็จะมองเห็นปัญหาและยอมรับความจริงได้ง่าย”
รัก โลภ โกรธ หลง อคติทั้ง 4 นี้เป็นความลำเอียงที่เกิดขึ้นในใจของมนุษย์
ความหลง หรือ โมหะ ซึ่งเป็นรากเหง้าของกิเลสทั้งสามตัวที่กล่าวมา สิ่งนี้ทำให้เห็นผิดไปจากความจริง เช่น ความรักที่มากเกินไป ไม่ได้รักด้วยเหตุและผล เมื่อโมหะเข้าครอบงำ จะทำให้เราเบียดเบียนผู้อื่นไม่ว่าจะวิธีการใดๆ ก็ตาม
ด้านความโลภจากการเกิดโมหะจะเกิดขึ้นถ้าหากเราไม่เกิดปัญญา ความอยากได้มันเป็นส่วนเกิน เราจะขวนขวายเกินพอดี แสวงหาเกินพอดี และสุดท้ายคือ
ความโกรธ เมื่อมีโมหะเข้าครอบงำ เราก็จะโกรธและเกลียดคนที่เราเห็นว่าไม่ดีอย่างเต็มที่ ถ้าเราพอเห็นส่วนดีบ้างท่ามกลางความไม่ดีนั้น เราก็จะให้อภัยผู้อื่น ความโกรธเกลียดก็จะเบาบางลงไป เราจะแก้โมหะได้ต่อเมื่อเรายอมรับว่าสิ่งต่างๆ มีหลายแง่มุม มองให้รอบด้าน ใช้สติกับสมาธิเข้าช่วย ซึ่งเป็นสิ่งที่มนุษย์เราฝึกกันได้ไม่ยากจนเกินไป
พระอาจารย์ภาณุ จิตตฑฺนโต วัดพระราม 9 กาญจนาภิเษก
ผู้นำเชิงระบบ กับจุดบอด Systems Leadership & The Blind Spot…
มนุษย์เป็นสัตว์สังคม ขับเคลื่อนด้วยอารมณ์ ความรู้สึก
ความท้าทาย ทำอย่างไรให้ตัวเรา ฉุกคิด รู้ว่าเราก็ผิดได้
Systems Thinking การเดินทางเพื่อกำจัดจุดบอดในใจของเรา…
จุดบอด หรือ blind spot ในความหมายของหลายๆ คน คือ จุดที่เรามองไม่เห็น มองข้ามไป เช่น ตอนเราขับรถ จะมีจุดบอด หรือจุดอับสายตา ทำให้เรามองไม่เห็นและอาจเกิดอุบัติเหตุได้ หากเราประมาท
จุดบอดในเชิงระบบ ไม่ใช่จุดบอดทางกายภาพ หากแต่เป็นจุดบอดในความคิดในใจของพวกเรา เพราะเรามีประสบการณ์ มีความรู้ มีความเชื่อแบบนี้ คิดแบบนี้ มีเป้าหมาย ความต้องการแบบนี้ จึงตัดสินแบบนี้ พูดแบบนี้ เขียนหรือโพสต์แบบนี้ กระทำแบบนี้…
หมั่นเตือนตน... เรื่องอคติ 4 รัก โลภ โกรธ หลง
การคิดเชิงระบบ กับจุดบอด
#อคติ
#ปัญหาเชิงระบบ
#systemsleadership
#blindspot
#จุดบอด
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
