คุณถือหุ้นเท่าใด? ใน "ธุรกิจครอบครัว”
หุ้น คือ ทรัพย์สินที่มา (Source) จากเงินลงทุนของผู้ถือหุ้น เพื่อใช้เป็น “ทุนของบริษัท” (Company Capital) แบ่งเป็น “หน่วยเท่ากัน” (หุ้น) ตามกฎหมาย ทั้งนี้ บริษัทต่างๆ อาจกำหนดให้มี “มูลค่าหุ้นที่ตราไว้เมื่อจัดตั้งบริษัท” คือ Par Value ไม่เท่ากัน เช่น 5 บาท (จำนวนต่ำสุดตามกฎหมายบริษัท) 10 บาท 100 บาท หรือ 1,000 บาท (ไม่มีกฎหมายกำหนดจำนวนเงินสูงสุด)
“ค่าหุ้น” ที่บริษัทเรียก “เงินลงทุน” จากผู้ถือหุ้นอาจไม่เท่ากันในแต่ละคราวหลังจากจัดตั้งบริษัทแล้ว คือ “หุ้นที่มีส่วนล้ำมูลค่าหุ้น” (Share Premium) เช่น Par Value 100 บาท ตั้งแต่เริ่มจัดตั้งบริษัท ต่อมาอีกหลายปี บริษัทออก “หุ้นเพิ่มทุน” กำหนดให้ “หุ้นใหม่” มี Share Premium 900 บาทต่อหุ้น เพื่อ “ปรับฐาน” มูลค่าหุ้นใหม่ให้มี Share Value เทียบเคียงกับมูลค่าหุ้นเดิม ตั้งแต่จัดตั้งบริษัท
ดังนั้น ผู้ถือหุ้นที่ลงทุนในหุ้นใหม่ที่เพิ่มทุน จึงต้องชำระเงินลงทุนให้แก่บริษัท 1,000 บาทต่อหุ้น (100+900) ประกอบด้วย Par Value 100 บาทและ Share Premium 900 บาท เหตุการณ์นี้มักจะเกิดขึ้นกับ “ผู้ถือหุ้นใหม่” ที่ร่วมทุนในบริษัทและมักพบได้ในบริษัทร่วมทุน Joint Venture Co เพื่อ “ปรับมูลค่าหุ้น” ระหว่าง “ผู้ถือหุ้นเดิม” และ “ผู้ถือหุ้นใหม่” ให้เท่าเทียมกัน (Equity Equalization)
หุ้นบริษัทในแต่ละช่วงเวลาของการเพิ่มทุนพบว่าบริษัทร่วมทุนหลายแห่งใช้ “หุ้น” ที่แตกต่างกันตามกฎหมายบริษัท เช่น หุ้นสามัญ (Common Share) และ หุ้นบุริมสิทธิ (Preferred Share) เพื่อกำหนด “ความต่างของเงินลงทุน” ในแต่ละหุ้นเหล่านั้น
ธุรกิจครอบครัวสามารถใช้ “หุ้น” เพื่อออกแบบและแยกแยะ รายละเอียดต่าง ๆ ในบริษัทให้ถูกต้องตามกฎหมายได้ คือ
(1) ความเป็นเจ้าของในบริษัท (Ownership)
(2) อำนาจบริหารงานในบริษัท (Management Power)
(3) เงินปันผลรับจากบริษัท (Dividend Right)
(4) การบริหารสภาพคล่องจากหุ้นบริษัท (Liquidity Management)
(5) ความมีส่วนร่วมในทรัพย์สินบริษัท (Asset Participation)
หุ้นบริษัทในธุรกิจครอบครัวที่นิยมใช้กันมากในโลกนี้รวมถึงประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นบริษัทในหรือนอกตลาดหลักทรัพย์ คือ การเสนอขายหลักทรัพย์ต่อกรรมการหรือพนักงาน (ESOP: Employee Stock Options) สิ่งที่แตกต่างคือ กฎหมาย หลักการบัญชี และภาษีที่เกี่ยวข้อง
ประเทศไทยมี โครงการร่วมลงทุนระหว่างนายจ้างและลูกจ้าง (EJIP: Employee Joint Investment Program) ที่ “นายจ้าง” ออกเงินสมทบให้ลูกจ้างร่วมลงทุนกับเงินเดือนของลูกจ้างด้วยทุกเดือน “แบบเฉลี่ยต้นทุน” (DCA: Dollar Cost Average) ทั้งนี้ เพื่อให้ลูกจ้างมีส่วนร่วมเป็นเจ้าของในบริษัทนายจ้างด้วย
กรณีธุรกิจครอบครัวต่างประเทศมีความหลากหลายในหุ้นบริษัท ที่ส่งเสริมให้สมาชิกครอบครัว และลูกจ้าง หรือ ผู้บริหาร ถือหุ้นบริษัทด้วยกันให้มี “ผลประโยชน์ร่วมกัน” (Common Interest) เช่น หุ้นสามัญ (Common Share) หุ้นบุริมสิทธิ (Preferred Share) หุ้นเงา (Phantom (Shadow) Share) หุ้นทองคำ (Golden Share) หุ้นผู้ก่อตั้ง (Founder Share)
ความแตกต่างหลากหลายของหุ้นบริษัทในธุรกิจครอบครัวต่างประเทศ พบได้ใน Cargill Family (US) ที่ไม่ได้นำหุ้นบริษัทธุรกิจครอบครัวเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ (Privately Owned Family Business) แต่ใช้ “ความหลากหลายของหุ้น” เพื่อกำหนดบทบาท สิทธิ (ออกเสียง/ไม่มีเสียง) หน้าที่ ผลประโยชน์ของผู้ถือหุ้น (สิทธิรับเงินปันผล/ไม่มีสิทธิรับเงินปันผล) แต่ละแบบ แต่ละกลุ่มที่เป็นทั้ง Family Members และ Non-Family Members
นอกจากนั้น ยังใช้ความหลากหลายของหุ้นดังกล่าว เชื่อมโยงกับ Family Trust หากเป็นสมาชิกครอบครัว เพื่อแยกแยะผู้ถือหุ้นและการโอนหุ้นออกจาก “คนนอก” ที่ไม่ได้เป็นสมาชิกครอบครัว
กรณี “หุ้นบริษัทไทย” มีข้อจำกัดด้านกฎหมายบริษัท คือ หุ้นทุกหุ้นต้องมีสิทธิออกเสียง และสิทธิรับเงินปันผล แต่กฎหมายไม่ได้กำหนดจำนวนสิทธิ และสิทธิไม่จำเป็นต้องเท่ากัน ดังนั้น บริษัทจะกำหนดให้หุ้นบริษัท No Vote & No Dividend ไม่ได้ แต่สามารถกำหนด Low Vote & Low Dividend ได้ผ่านหุ้นบุริมสิทธิ และส่วนล้ำมูลค่าหุ้น
ในทางกลับกัน หุ้นบุริมสิทธิอาจมีจำนวนหุ้นน้อย (%) แต่มี “สิทธิออกเสียง” และ “สิทธิรับเงินปันผล” สูง (High Vote & High Dividend) เพื่อการควบคุมกิจการของบริษัทผ่าน “หุ้นน้อย” และเพื่อการ “วางแผนภาษีมรดก” ในระยะยาวที่จำกัดมูลค่าหุ้นไม่ให้สูงเกินไป
ข้อควรระวังคือ “ส่วนล้ำมูลค่าหุ้น” ที่อธิบายไม่ได้ถึง “มูลค่ารองรับ” (Underlying Economic Value) ใน Share Premium นั้น ในอดีตมีคดีภาษี 2 รายที่บริษัทขาดทุนหลายร้อยล้านบาท แต่ใช้ส่วนล้ำมูลค่าหุ้นที่สูงมาก สุดท้ายกลายเป็นรายได้ต้องเสียภาษี เพราะมุมมองภาษี กรณี Share Premium ไม่ใช่ “เงินทุน” เสมอไปแต่อาจเป็น “เงินได้ที่ต้องเสียภาษี” (Taxable Income)
บทความห้องเรียนผู้ประกอบการ
โดย ชินภัทร วิสุทธิแพทย์
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
