28 พ.ย. เวลา 15:00 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี

นักวิทยาศาสตร์ไขปริศนาสนามแม่เหล็กสุดประหลาดของดาวยูเรนัส

เป็นเวลากว่า 38 ปีแล้วที่ยานวอยเอจเจอร์ 2 ได้บินผ่านไปเยือนดาวยูเรนัสในภารกิจสำรวจระบบสุริยะส่วนนอก ซึ่งในระหว่างการบินผ่านนั้นก็ได้ตรวจพบความแปลกประหลาดของสนามแม่เหล็กของดาวยูเรนัส
โดยข้อมูลจากยานวอยเอจเจอร์ 2 ได้ตรวจพบ Radiation belt ที่มีความเข้มข้นสูงซึ่งค่าที่ตรวจวัดได้นั้นเป็นอันดับสองรองจากดาวพฤหัส ซึ่งมันดูแปลกเพราะดาวยูเรนัสไม่น่าจะมีสนามแม่เหล็กที่เข้มข้นขนาดเป็นรองแค่ดาวพฤหัสรวม
2
รวมถึงยังไม่สามารถตรวจพบพลาสม่าในบรรยากาศชั้นแม็กนีโตสเฟียร์เลย ซึ่งก็ยิ่งประหลาดไปอีก เพราะถ้าเทียบกับดาวพฤหัสนอกจากการตรวจพบ Radiation belt ที่เข้มข้นแล้ว ยังมีการตรวจพบพลาสม่าในชั้นแม็กนีโตสเฟียร์ด้วยซึ่งเกิดจากอนุภาคที่พ่นปะทุจากดวงจันทร์บริเวณภายในฟองสนามแม่เหล็กของดาวพฤหัสคอยเป็นเชื้อเพลิงให้กับ Radiation belt ที่เข้มข้นนี้
เหล่าดวงจันทร์บริวารของดาวพฤหัสที่ปล่อยอนุภาคล่องลอยออกไปจากกิจกรรมภายในของดาว
ทั้งนี้การปลดปล่อยอนุภาคออกไปจากดวงจันทร์บริวารของดาวพฤหัสนั้นก็มาจากกิจกรรมภายในของดาว เช่นการปะทุของภูเขาไฟของดวงจันทร์ไอโอ
กลับมาที่ดาวยูเรนัส จากข้อมูลที่ได้จากยานวอยเอจเจอร์นั้นทำให้นักดาราศาสตร์ทำได้เพียงสรุปว่าเหล่าดวงจันทร์บริวารที่อยู่ภายใต้ฟองสนามแม่เหล็กของดาวยูเรนัสนั้นไร้ซึ่งกิจกรรมทางธรณีวิทยาที่จะปลดปล่อยอนุภาคออกมานอกชั้นบรรยากาศของดาวได้
แต่ล่าสุดหลังที่ได้มีการขุดเอาข้อมูลที่ได้จากยานวอยเอจเจอร์มาปัดฝุ่นวิเคราะห์ใหม่นั้นกลับทำให้นักวิทยาศาสตร์สามารถไขปริศนาของลักษณะสุดประหลาดของสนามแม่เหล็กดาวยูเรนัส
ซึ่งคำตอบก็คือ . . . เป็นเพราะยานวอยเอจเจอร์ 2 บังเอิญบินผ่านไปในช่วงเวลาที่กลุ่มมวลสารอนุภาคพลังงานสูงจากจากดวงอาทิตย์ที่ปะทุออกมาจากการลุกจ้าได้พุ่งเข้าปะทะอัดเข้ากับฟองสนามแม่เหล็กของดาวยูเรนัสเข้าพอดี
ซ้าย: แผนภาพอธิบายสภาพสนามแม่เหล็กในเวลาปกติของดาวยูเรนัส, ขวา: ตอนที่ยานวอยเอจเจอร์ 2 ผ่านไปพอดี
ลมสุริยะนี้ก็จะปัดพัดเอาพลาสม่าหายออกไปจากบรรยากาศชั้นแม็กนีโตสเฟียร์ และอัดเข้ากับฟองสนามแม่เหล็กของดาวยูเรนัสให้ยุบตัวลงและอนุภาคพลังงานสูงจากพายุสุริยะก็ได้เติมอิเล็คตรอนเข้าไปให้กับ Radiation belt จนมีความเข้มสูงกว่าปกติ
เรียกได้ว่าเป็นช่วงเวลาไม่ปกตินั้นเอง นักวิทยาศาสตร์คาดว่ามีไม่เกิน 4% ที่บรรยากาศชั้นแม็กนีโตสเฟียร์ของดาวยูเรนัสจะมีสภาพแบบนี้ ซึ่งมันช่างเหมาะเจาะอะไรจะขนาดนั้น
ข่าวดีก็คือ จากที่เคยคิดว่าดวงจันทร์บริวารชั้นในทั้ง 5 ดวงที่อยู่ในฟองสนามแม่เหล็กดาวยูเรนัสที่ตายซากไร้วิญญาณนั้นอาจจะไม่ใช่อย่างที่เราเคยคิด
ไทนาเนียและโอบีรอน สมาชิก 2 ดวงที่อยู่ขอบของฟองสนามแม่เหล็กดาวยูเรนัส
แต่ทั้งนี้คำตอบที่แท้จริงของสภาพภายในบรรยากาศชั้นแม็กนีโตสเฟียร์ของดาวยูเรนัสจะเป็นอย่างไรนั้น ก็คงต้องรอให้มียานสำรวจแบบโคจรรอบเก็บข้อมูลระยะยาวก่อนเราถึงจะรู้ได้
ถ้ายานวอยเอจเจอร์ 2 ไปถึงเร็วกว่านั้นสัก 2 วันละก็เราก็คงได้เห็นดาวยูเรนัสในสภาพปกติที่เป็นอยู่ส่วนใหญ่ แต่มองในอีกแง่ เราก็ได้เห็นช่วงเวลาที่ดาวยูเรนัสเป็นอีกแบบ ;)

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา