“Prospect Theory: เมื่อความกลัวและความหวังกำหนดการตัดสินใจของเรา”
คุณเคยสงสัยไหมว่าทำไมบางครั้งเราถึงตัดสินใจอย่างที่รู้ทั้งรู้ว่ามันอาจไม่ใช่ทางเลือกที่ดีที่สุด? หรือทำไมเราถึงยอมเสี่ยงเพื่อหลีกเลี่ยงการสูญเสีย แม้จะมีโอกาสเสียมากกว่าได้? คำตอบของพฤติกรรมเหล่านี้อาจอยู่ในงานวิจัยที่โด่งดังของ Daniel Kahneman และ Amos Tversky ที่มีชื่อว่า “Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk”
อะไรคือ Prospect Theory?
ทฤษฎี Prospect Theory อธิบายว่า มนุษย์เราไม่ได้ตัดสินใจโดยใช้เหตุผลล้วน ๆ แต่กลับถูกผลักดันด้วย ความรู้สึกต่อ “การได้” และ “การเสีย” อย่างไม่สมมาตร เรามีแนวโน้มที่จะรู้สึกเจ็บปวดจากการสูญเสียมากกว่าความสุขจากการได้มาในขนาดที่เท่ากัน ตัวอย่างเช่น การเสียเงิน 1,000 บาท มักทำให้เรารู้สึกแย่มากกว่าที่จะรู้สึกดีจากการได้เงิน 1,000 บาท
การรับรู้ความเสี่ยงในมุมมองที่แตกต่าง
Kahneman และ Tversky พบว่า:
1. ในสถานการณ์ที่มีโอกาส “ได้กำไร”
• คนมักจะเลือกตัวเลือกที่ มั่นคงกว่า แม้จะได้กำไรน้อยกว่า
• ตัวอย่างเช่น หากมีทางเลือกให้คุณเลือกระหว่าง
• A: ได้เงิน 1,000 บาทแน่นอน
• B: มีโอกาส 50% ที่จะได้เงิน 2,000 บาท และอีก 50% ไม่ได้อะไรเลย
ส่วนใหญ่คนจะเลือก A แม้ว่า B จะให้ผลตอบแทนเฉลี่ยที่สูงกว่า
2. ในสถานการณ์ที่มีโอกาส “ขาดทุน”
• คนมักจะเลือกตัวเลือกที่ เสี่ยงกว่า เพื่อหลีกเลี่ยงการสูญเสีย
• เช่น หากมีทางเลือกให้คุณเลือกระหว่าง
• C: เสียเงิน 1,000 บาทแน่นอน
• D: มีโอกาส 50% ที่จะเสีย 2,000 บาท และอีก 50% ไม่เสียอะไรเลย
หลายคนจะเลือก D แม้ว่ามันอาจเพิ่มความเสี่ยงที่จะเสียมากขึ้น
ทำไม Prospect Theory ถึงสำคัญในชีวิตประจำวัน?
งานวิจัยนี้ทำให้เราเข้าใจว่าความรู้สึกต่อการ “ได้” และ “เสีย” มีบทบาทมากแค่ไหนต่อการตัดสินใจของเรา ไม่ว่าจะเป็นการลงทุน การเลือกอาชีพ หรือแม้กระทั่งการตัดสินใจในความสัมพันธ์ส่วนตัว
• ในโลกธุรกิจ: ผู้ประกอบการสามารถใช้ความรู้จากทฤษฎีนี้ในการออกแบบโปรโมชั่น เช่น การลดราคา โดยชูประเด็น “ลดการสูญเสีย” แทนการ “เพิ่มกำไร” เพราะคนมักตอบสนองต่อการหลีกเลี่ยงการสูญเสียมากกว่า
• ในชีวิตส่วนตัว: เราสามารถสังเกตตัวเองว่ากำลังตัดสินใจจากความกลัวหรือความหวัง และเรียนรู้ที่จะมองสถานการณ์ด้วยมุมมองที่เป็นกลางมากขึ้น
จะใช้ Prospect Theory อย่างไรให้เกิดประโยชน์?
1. รู้เท่าทันอคติของตัวเอง: ตระหนักว่าคุณอาจให้ความสำคัญกับการหลีกเลี่ยงการสูญเสียมากเกินไป จนอาจพลาดโอกาสดี ๆ
2. ประเมินความเสี่ยงอย่างเป็นเหตุผล: แยกแยะระหว่างความเสี่ยงที่ “สมเหตุสมผล” กับความเสี่ยงที่ “เกิดจากอารมณ์”
3. สร้างสมดุลในการตัดสินใจ: ลองมองทั้งด้านความเสี่ยงและผลตอบแทนในระยะยาว แทนที่จะตัดสินใจเพียงเพื่อ “ปกป้องตัวเอง” ในระยะสั้น
Prospect Theory ช่วยให้เราเข้าใจธรรมชาติของมนุษย์ในเรื่องการตัดสินใจ และสะท้อนว่าความรู้สึกต่อ “การได้” และ “การเสีย” มีอิทธิพลต่อชีวิตของเรามากเพียงใด หากเรารู้เท่าทันสิ่งเหล่านี้ เราจะสามารถตัดสินใจได้ดีขึ้น และใช้ชีวิตอย่างมีสติและสมดุลมากขึ้น
เพราะท้ายที่สุดแล้ว การตัดสินใจที่ดีที่สุด อาจไม่ได้มาจากความกลัวที่จะเสีย แต่จากความหวังที่จะสร้างสิ่งที่ดียิ่งขึ้นในอนาคต
หลังอ่านจบแล้ว มีความคิดเห็นยังไง สามารถคอมเมนต์แลกเปลี่ยนความคิดกันได้ครับ
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
