18 ธ.ค. เวลา 11:17 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี

ใครเป็นหมอในอวกาศ ?

เชื่อว่าหลายคนคงเคยได้ยินว่ามีนักบินอวกาศหลายคนที่บังเอิญเป็นหมอด้วย แต่แท้จริงแล้ว คงต้องบอกว่าปัจจุบันยังไม่มีข้อกำหนดให้ต้องมีแพทย์ในอวกาศครับ
สมมติเราไปเที่ยวต่างจังหวัดสักที่ โรงพยาบาลขนาดเล็กที่สุดที่มีหมอประจำก็จะเป็นโรงพยาบาลชุมชน ซึ่งทั่วไปก็จะมีอย่างน้อยอำเภอละแห่ง ส่วนถ้าเล็กลงไปกว่านั้น ก็จะเป็นสถานีอนามัย (หรือที่เรียกกันว่า โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล) สถานีอนามัยก็จะมีบุคลากรทางการแพทย์ที่ไม่ใช่หมอประจำอยู่ สาถนีอนามัยนี้ก็จะดูแลรักษาอาการเจ็บป่วยเบื้องต้นได้ประมาณหนึ่ง หากมีอะไรตึงมือก็จะโทรหาคุณหมอ แล้วก็ส่งตัวคนไข้ไปหาคุณหมอที่โรงพยาบาลที่ใหญ่กว่าแทน
สถานีอวกาศ ก็เป็นเหมือนสถานีอนามัยขนาดย่อมนี่แหละครับ ที่มีนักบินอวกาศบางคนจะถูกกำหนดให้ทำหน้าที่เป็น Space Medic หรือเวชกิจ ที่สามารถตรวจรักษาทางการแพทย์เบื้องต้น ใช้เครื่องมือทางการแพทย์ได้บางอย่าง และสื่อสารกับทีมแพทย์บนพื้นโลกได้
สถานีอนามัย (ChatGPT)
นาซ่าไม่ได้กำหนดให้ต้องมีแพทย์ร่วมอยู่ในภารกิจสำรวจอวกาศในปัจจุบันด้วยเหตุผลสองอย่างหลัก ๆ อย่างแรกคือ ส่งไปแล้วยังไม่รู้จะทำอะไรได้ เนื่องจากสถาวะของอวกาศ ไม่ใช่สภาวะที่เหมาะสมในการให้การรักษาพยาบาลสักเท่าไหร่
ไม่ว่าจะเป็นสภาวะไร้แรงโน้มถ่วง ที่ทำให้เรื่องที่ดูง่ายบนพื้นโลกยากไปหมด อย่างเวลาให้น้ำเกลือ เราต้องแขวนเสาน้ำเกลือไว้สูง แล้วให้น้ำเกลือไหลลงมาตามแรงโน้มถ่วง ปรากฎว่าบนอวกาศไม่มีแรงโน้มถ่วง ให้น้ำเกลือแบบนี้ เลือดไหลย้อนออกมาแน่เลย หรือจะเป็นเภสัชจสนศาสตร์ของยาที่เปลี่ยนแปลงไป ใครจะไปรู้ล่ะครับว่าต้องให้ยาในอวกาศโดสเท่าไหร่
Space Surgeon Concept (ChatGPT)
อีกประการหนึ่งที่เราไม่จำเป็นต้องมีหมอในอวกาศก็คือ จริง ๆ แล้วบนสถานีอวกาศมี Space Ambulance ที่สามารถพานักบินอวกาศกลับมายังพื้นโลกได้หากมีภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ แม้แต่นักบินอวกาศสองคนที่อยู่บนสถานอวกาศนานาชาติขณะนี้ ก็สามารถกลับลงมาได้ในสภาวะฉุกเฉิน (แม้จะไม่มี Space Landing Suit ก็ตาม)
ซึ่งประเด็นหลังนี้เองที่เป็นข้อจำกัดของการสำรวจอวกาศในขณะนี้ เพราะอย่างที่เคยเล่าไปแล้วว่านักบินอวกาศป่วยเป็นอะไรกันบ้าง มันมีสถานการณ์ที่ทำให้เราอาจต้องพานักบินอวกาศกลับมาบนพื้นโลก นาซ่าจึงประมาณเวลาที่ต้องใช้ในการส่งตัวกลับจากภารกิจต่าง ๆ เอาไว้วางแผน
ดัดแปลงจาก Technology modification, development, and demonstrations for future spaceflight medical systems at NASA
ปรากฎว่าเวลาที่ใช้ในการส่งตัวกลับจากภารกิจสำรวจดาวอังคารนี่นานมากเป็นหลักเดือน เรียกว่าเป็นสถานการณ์ที่บีบให้ต้องทำการรักษาขั้นสุดท้ายบนอวกาศแล้ว อันนี้ก็เป้นหนึ่งในความท้าทายที่นาซ่ากำลังเผชิญ ว่าเราจะผลิตแพทย์สักคนให้มีความสามารถรักษาโรคเฉพาะทางแทบทุกระบบได้อย่างไร ถือว่าเป็นความท้าทายทางการแพทย์ และทาง Medical Education ที่โรงเรียนแพทย์กำลังติดตามอยู่ห่าง ๆ ว่านาซ่าจะผลิตแพทย์คนนี้มาได้อย่างไร
อย่างไรก็ดี นาซ่ามีแผนที่จะส่งมนุษย์ไปยังดาวอังคารในปี 2030 ดังนั้นเราคงจะได้เห็นไปพร้อม ๆ กัน ว่านาซ่าจัดการกับเรื่องนี้อย่างไร
Lewandowski BE, Schkurko CM, Miller RS, Valentine RW, Calaway KM, Yang JD, Ebert DJ, Sargsyan A, Byrne V, Walton M, Lemery J, Suresh R, Thompson MS, Easter BD and Lehnhardt KR (2024) Technology modification, development, and demonstrations for future spaceflight medical systems at NASA. Front. Space Technol. 5:1384457. doi: 10.3389/frspt.2024.1384457
โฆษณา