วรรณคดีอิหยังวะ : สุนทรภู่และมุมมองหญิงรักหญิงในสมัยของเขา
ทุกคนรู้จักสุนทรภู่ในฐานะนักกวีที่มีชื่อเสียงระดับโลก เพราะองค์กรยูเนสโกยกย่องให้เป็นบุคคลสำคัญของโลก
บางคนก็มองว่าบางช่วงชีวิตของกวีชื่อดังคนนี้เป็นเหมือนนักรักที่มีสำนวนโวหารที่จับใจคนอ่าน และมีวรรคทองที่ติดตา ติดใจมาจนถึงยุคออนไลน์ เอไอครองเมือง
แต่ทว่าในสังคมช่วงรัตนโกสินทร์ตอนต้น สังคมที่ชาว LGBTQ+ ยังเป็นเรื่องลับ ๆ ไม่ได้เปิดอย่างโจ่งแจ้งเช่นปัจจุบัน สุนทรภู่ได้มองคนกลุ่มนี้ผ่านวรรณคดีและนิราศบางเรื่องของตนด้วยสายตาและความรู้สึกแบบไหนกันนะ ?
พระอภัยมณี : เมืองรมจักรของท้าวทศวงศ์ ดินแดนสวรรค์ของชาวเลสเบี้ยน
ถ้าจะให้พูดถึงประเด็น LGBTQ+ ในวรรณคดีไทยสักเรี่อง หนึ่งในบางส่วนของวรรณคดีไทยอย่างพระอภัยมณีก็น่าจะเป็นหนึ่งในลิสต์นี้อย่างแน่นอน เพราะสุนทรภู่ได้นำเสนอเมืองรมจักรของท้าวทศวงศ์ เป็นเมืองที่มองว่าการคบหากันของหญิงรักหญิง (เลสเบี้ยน) เป็นเรื่องปกติธรรมดาไม่ใช่เรื่องผิดปกติผิดเพศเฉกเช่นสังคมไทยยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น ราวกับว่าสุนทรภู่มองการณ์ไกลหรือไม่ก็เห็นอนาคตล่วงหน้าในอีกหลายทศวรรษว่าความรักของชาว LGBTQ+ เป็นเรื่องธรรมดา
แต่ถ้ามองลึกเข้าไปอีกสักนิด เราอาจจะได้เห็นว่ามุมมองของคนแต่งพระอภัยมณี นิราษภูเขาทองและเรื่องอื่น ๆ นั้น 'อาจจะ' ไม่ได้สนับสนุนความรักร่วมเพศสักเท่าไหร่ เผลอ ๆ อาจจะมีโทนความรู้สึกเสียดายที่หญิงบางคนหันไปคบกับเพศเดียวกันแทนที่จะเป็นชายแท้อย่างคู่รักส่วนใหญ่ในสังคม
สงสารแต่แม่ม่ายสายสวาท
นอนอนาถหนาวน่าน้ำตาไหล
อ่านหนังสือฤๅว่าน้องจะลองใน
เสียดายใจจางจืดไม่ยืดยาว
แม้นยอมใจให้สัตย์จะนัดน้อง
ไปร่วมห้องหายม่ายทั้งหายหนาว
นี่หลงเพื่อนเหมือนเคี้ยวเข้าเหนียวลาว
ลืมเข้าจ้าวเจ้าประคุณที่คุ้นเคย
นิราศพระประธม สุนทรภู่
นี่คือบทนิราศพระประธมบางส่วนของสุนทรภู่ที่พูดถึงแม่ม่ายคนหนึ่งที่ 'ติดใจ' การเล่นเพื่อน (การคบฉันชู้สาวของหญิงรักหญิง) จนหลงลืมความรักของชายหญิงไปจนหมดราวกับว่าพอได้กินข้าวเหนียวลาวแล้วติดใจมากจนลืมรสชาติของข้าวเจ้าไปจนหมด
ซึ่งถ้ามีคนถามว่าผู้แต่งอย่างสุนทรภู่รู้สึกอย่างไร ถ้าจะให้พูดอย่างตรงไปตรงมาก็น่าจะให้ความรู้สึกเหมือนชาวเน็ตบางคนที่คอมเมนต์ในข่าวคู่รักเลสเบี้ยนว่า "เสียดายความสวยของทั้งคู่ ไม่น่าคบกันเองเลย" นั่นแหละ
ก็นะชื่อเสียงอีกด้านของสุนทรภู่ก็ถือว่านักรัก (บางคนก็มองว่าเป็นชายเจ้าชู้) นี่นา พอได้เจอหรือรู้ว่าหญิงสาวที่คุ้นเคยปันใจไปรักและเล่นเพื่อนแบบนั้นมันก็ทำให้เขารู้สึกเสียดายมากพอสมควรด้วยแหละ
จริง ๆ แล้วนี่ก็แค่บางส่วนที่ยกตัวอย่างมาเท่านั้น จริง ๆ แล้วในมุมมองของสุนทรภู่ที่มองสังคมหญิงรักหญิงก็ให้ความรู้สึกเช่นเดียวกันกับคนไทยส่วนมากในสังคมที่นักกวีผู้นี้อยู่ที่มองว่าเรื่องหญิงรักหญิง (หรือแม้แต่ชายรักชาย) เป็นเรื่องที่ผิดธรรมชาติ
แต่ถ้ามองในอีกมุมหนึ่ง...การที่ได้เห็นหลักฐานว่าความรักของชาว LGBTQ+ ในสังคมไทยนั้นมันเกิดขึ้นมานานมาก ๆ แล้ว เพราะการมีอยู่ของเรื่องราวหม่อมเป็ดสวรรค์ สภาพสังคมในเมืองรมจักรของเรื่องพระอภัยมณี หรือแม้แต่เรื่องราวของม่ายสาวที่เล่นเพื่อนของนิราศพระประธมเอง มันก็ทำให้คนอ่านยุคที่กำลังจะมีสมรสเท่าเทียมสัมผัสได้ว่าต่อให้ยุคสมัยก่อนจะแอนตี้ค่านิยมหรือรังเกียจชาวรักร่วมเพศมากแค่ไหน แต่ความรักของพวกเขาก็เกิดขึ้น
แม้จะเป็นเรื่องที่ต้อง 'แอบทำ' อย่างลับ ๆ ก็ตาม
- 2
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
