8 ม.ค. เวลา 09:41 • การศึกษา

EP 14: 5ส ที่แท้จริง

ในแวดวงการทำงานในปัจจุบัน ไม่ว่าใครก็คงจะรู้จัก 5ส ว่าเป็นกิจกรรมที่ทุกคนควรจะรู้จักและต้องทำเป็นกิจวัตร 5ส ในภาษาไทยประกอบด้วย สะสาง สะดวก สะอาด สแตนดาร์ด (หรือสุขลักษณะ) และสร้างนิสัย ซึ่งล้อไปกับ 5S ที่ถูกสร้างขึ้นมาจากบริษัทโตโยต้าคอร์เปอเรชั่นญี่ปุ่น ในยุคของ ไทอิชิ โอโน่ (ดูรายละเอียดได้ใน EP 13) โดยมาจากภาษาญี่ปุ่น 5 คำ คือ Seiri, Seiton, Seiso, Seiketsu, และ Shitsuke ความหมายก็เป็นไปในทำนองเดียวกับคำแปลในภาษาไทย
นอกจากนี้คำว่า 5ส ยังมีในภาษาอังกฤษด้วยคือ Sort, Set in order, Shine, Standardize, และSustain จะเห็นได้ว่าปัจจุบันคนทำงานแทบทั้งโลกรู้จักคำว่า 5ส หรือ 5S กันทั้งนั้นจากการเผยแพร่ของ TPS หรือ LEAN Management (ดูรายละเอียดได้ใน EP 13)
เมื่อเราต่างก็รู้จัก 5ส แล้ว จุดสำคัญคือ เรารู้จัก 5ส ดีแค่ไหน .........
โดยทั่วไปพนักงานทั่วไปเมื่อพูดถึง 5ส เราจะคิดถึงความสะอาด เก็บกวาดขยะ และเช็ดอุปกรณ์ต่าง ๆ ไม่ให้มีฝุ่น แต่นั่นเป็นเพียงหัวข้อที่สาม หรือคำว่าสะอาด ใน 5ส เท่านั้น และมักจะต้องทำเป็นกิจกรรมของทั้งหน่วยงาน หรือทั้งองค์กรในคราวเดียวกัน เช่นสัปดาห์ละครั้ง หรือเดือนละครั้ง โดยมีการขึ้นป้ายสวยงาม เป็นกิจกรรมใหญ่โตประกาศให้คนทั้งองค์กรได้ทราบว่าเรากำลังจะทำ 5ส กันนะ นั่นหมายความว่าหากไม่ประกาศวันกิจกรรม 5ส ก็ดูเหมือนว่าพนักงานส่วนใหญ่จะไม่ค่อยให้ความสนใจ
โดยหลักการแล้ว หากเราตั้งเป้าจะให้ Kaizen หรือ LEAN Management เป็นแนวทางการทำงานขององค์กร สิ่งที่สำคัญที่สุดและเป็นรากฐานของมันก็คือ การทำให้ 5ส เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมองค์กรเสียก่อน 5ส ต้องอยู่ในจิตใจและการปฏิบัติแบบอัตโนมัติของพนักงานทุกคนโดยไม่ต้องจัดเป็นกิจกรรมทั้งองค์กรเสียก่อน หาไม่แล้วทั้ง Kaizen และ LEAN Management ก็คงจะไม่ประสบผลสำเร็จอย่างที่คาดหวัง
แล้วการจะทำให้ 5ส เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมองค์กร ต้องทำอย่างไร ......
ก่อนอื่นคงต้องถามก่อนว่า 5ส เริ่มต้นที่ตรงไหน หากถามพนักงานที่รู้จักแต่ชื่อ 5ส อาจตอบว่า “สะอาด” เพราะดูจะเป็นเรื่องแรกที่คนไทยคิดถึง ส่วนคนที่เคยได้รับการอบรมเรื่อง 5ส มาแล้วอาจจะตอบว่า “สะสาง” แล้วมันใช่หรือไม่......
ความหมายของคำว่า “สะสาง” ก็คือการจัดการกับข้าวของที่อยู่ในพื้นที่ทำงานที่มีการจัดวางอย่างระเกะระกะรกรุงรังไปหมด สิ่งของต่าง ๆ ถูกวางอย่างไม่มีระเบียบ มีแต่ผู้ที่ใช้งานอยู่ทุกวันเท่านั้นที่รู้ว่าของที่ต้องการใช้ในแต่ละงานอยู่ที่ไหน และบางครั้งก็มีสิ่งของถูกนำไปวางไว้ที่หน้าทางหรือบันไดหนีไฟ (เพราะโดยปกติตำแหน่งนี้ มักจะมีที่ว่างอยู่เสมอ)
เมื่อมีคำสั่งให้ “สะสาง” ทุกคนก็จะเริ่มมองว่าควรจะเอาอะไรไปไว้ที่ไหนดี หากไม่มีการกำหนดที่ทางที่แน่นอน เมื่อหลายคนช่วยกันทำก็จะเกิดหลายความคิดขึ้น ลงรอยกันบ้างไม่ลงรอยกันบ้าง บางครั้งอาจถึงขั้นทะเลาะกัน อย่างดีก็จบลงที่เก็บกวาดฝุ่นในบริเวณนั้น แต่สิ่งของก็ยังวางอยู่ที่เดิมนั่นเอง เพราะตกลงกันไม่ได้
อย่างไรก็ตามก่อนที่เราจะ “สะสาง” เราควรจะต้องมีมาตรฐาน หรือ สแตนดาร์ด ในการจัดเก็บสิ่งของเสียก่อนว่า อะไรควรจะเก็บไว้ที่ไหน เก็บอย่างไร อะไรคือสิ่งของที่ใช้ทุกวัน อะไรคือสิ่งของที่ใช้บ้างบางคราว อะไรคือสิ่งของที่นาน ๆ จึงจะใช้สักที และอะไรคือสิ่งของที่จำเป็นต้องเก็บเป็นเอกสารอ้างอิง เพื่อให้ทุกคนได้เข้าใจตรงกันว่า เมื่อมีการจัดการสะสางขึ้น จะได้ไม่ต้องมาทะเลาะกันอีก ดังนั้นสิ่งแรกใน 5ส ที่ต้องทำก่อนก็คือ “สแตนดาร์ด”
นอกจาก 5ส แล้วยังมีอีก ส หนึ่งที่สำคัญ จะว่าไปในแง่การทำงานน่าสำคัญกว่า ส ทั้ง 5 เสียด้วยซ้ำ นั่นคือ “สุขภาพ” หรือ “ความปลอดภัย” หรือ Safety เป็น S ตัวที่ 6 ใน 5S
โฆษณา