ตำนานพระอุปคุต
เวลาเราไปไหว้พระที่วัด เราอาจเคยเห็นพระพุทธรูปเงยหน้าเหลียวไปทางขวาแล้วสงสัยว่าทำไมถึงเป็นเช่นนั้น เรื่องนี้มีที่มาที่ไป และวันนี้ผมจะขอเล่าเรื่องตำนานนี้ให้ทุกคนได้อ่านกัน
พระพุทธรูปองค์ที่ว่าคือ พระอุปคุต ตำนานของพระอุปคุตเป็นเรื่องเล่าทางพระพุทธศาสนาที่มีความสำคัญในหลายพื้นที่ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะในไทย เมียนมา และลาว พระอุปคุตได้รับการนับถือว่าเป็นพระมหาเถระผู้มีอิทธิฤทธิ์และมีความเมตตา
พระอุปคุตเป็นพระสงฆ์ในยุคหลังที่พระพุทธเจ้าปรินิพพาน เป็นพระเถระสำคัญองค์หนึ่งในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช ไม่มีข้อมูลบอกว่าชาติกำเนิดของพระอุปคุตเป็นมาอย่างไร แต่เชื่อกันว่าท่านเป็นบุตรของพ่อค้าที่ร่ำรวยในเมืองปาตลีบุตร เมืองหลวงของแคว้นมคธในอินเดียโบราณ แต่ด้วยความศรัทธาในธรรม ท่านจึงได้ออกบวชและปฏิบัติสมถกรรมฐานจนสำเร็จเป็นพระอรหันต์ และมีฤทธิ์สามารถปราบมารหรือสิ่งชั่วร้ายได้
หนึ่งในตำนานที่โด่งดังที่สุดเกี่ยวกับพระอุปคุต คือ เหตุการณ์ปราบพญามารในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช ที่ทรงเลื่อมใส่ในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างมาก ทรงสร้างพระวิหารและพระสถูปมากมายทั่วทั้งชมพูทวีป และได้รวบรวมพระบรมสารีริกธาตุไปบรรจุไว้ภายใน หลังจากนั้นพระเจ้าอโศกมหาราชก็ได้ปรารภว่าจะจัดให้มีการฉลองสมโภช พระสถูปเจดีย์ทั้งหมด เป็นงานสมโภชครั้งใหญ่ตลอด 7 ปี 7 เดือน 7 วัน ทางคณะสงฆ์ได้อาราธนาพระอุปคุตที่มีฤทธิ์มากมาเป็นผู้คุ้มครองงานเฉลิมฉลองครั้งนี้
ด้านพญามารเมื่อได้ทราบเรื่องก็บังเกิดความอิจฉาและพยายามมาขัดขวางในงานพิธีด้วยวิธีต่างๆ นานา ทั้งบันดาลให้เกิดลมพายุ ทั้งแปลงร่างเป็นสัตว์ป่า แต่ทุกครั้งก็โดนพระอุปคุตเถระกำราบได้หมด ก่อนที่พระอุปคุตจะเนรมิตร่างหมาเน่าแล้วดึงประคตจากเอวของท่านออกมาผูกร่างหมาเน่าไปคล้องที่คอพญามาร พร้อมกล่าวว่าไม่มีใครจะเอาหมาเน่านี้ออกได้นอกจากตัวท่านเอง
พญามารเกิดความอับอายจึงรีบออกมาจากบริเวณที่จัดงาน และพยายามเอาหมาเน่าที่ผูกไว้ที่คอออก แต่ทำอย่างไรก็จะมีไฟลุกขึ้นไหม้คอทุกครั้ง ทำให้ไม่สามารถเอาหมาเน่าออกได้ พญามารจึงไปหาท้าวมหาราชทั้งสี่ พระอินทร์ ท้าวยามา ท้าวสันดุสิต ท้าวนิมตเทวราช ตลอดจนท้าวสหัสบดีพรม เพื่อให้แก้ออก แต่ทุกท่านก็ไม่มีใครสามารถช่วยได้ ต่างได้แนะนำให้พญามารไปขอขมา และขอความเมตตาจากพระอุปคุตเถระ
พญามารจึงกลับไปหาพระอุปคุต เพื่อขอขมาและรับปากว่าจะไม่มารบกวนในงานพิธีอีก พระอุปคุตเถระเห็นดังนั้นจึงได้เอาร่างหมาเน่าออก แต่ได้เนรมิตสายประคตให้ยาวขึ้นแล้วพันคอพญามารไว้กับภูเขาลูกหนึ่ง ด้วยเพราะยังไม่ไว้ใจพญามารนัก พร้อมรับปากกับพญามารว่าเมื่อเสร็จงานพิธีฉลองสมโภชแล้วจะมาปล่อยให้เป็นอิสระ
เวลาผ่านไป 7 ปี 7 เดือน 7 วัน ตามกำหนดการในงานพิธี งานสมโภชก็สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี พระอุปคุตเถระจึงได้กลับมาหาพญามาร ด้านพญามารช่วงเวลาที่ถูกมัดไว้กับภูเขาก็ได้หวนระลึกถึงพระพุทธเจ้า ที่กาลก่อนพญามารได้เคยขวัดขวางพระพุทธองค์ต่างๆ นาน แต่พระองค์ก็ยังทรงเมตตามหากรุณาธิคุณมิได้กระทำการโต้ตอบ มาบัดนี้สาวกของพระองค์นามว่าพระอุปคุต ไม่มีเมตตากับตนเหมือนพระองค์ท่าน พญามารจึงตั้งจิตอธิษฐานปรารถนาเป็นพระสัพพัญญูในอนาคต เหมือนดังเช่นพระพุทธองค์
เมื่อพระอุปคุตเถระได้ยินคำอธิษฐานของพญามาร จึงได้ปล่อยพญามารให้เป็นอิสระ พร้อมทั้งขอขมาพญามาร และบอกว่าการกระทำครั้งนี้ ก็เพื่อให้พญามารระลึกได้ถึงพุทธภูมิที่ท่านเคยปรารถนาไว้ มิได้มีเจตนาจะล่วงเกินประการใด ซึ่งพญามารก็เข้าใจด้วยดี
ความจริงแล้วในอดีตชาติของพญามาร ในสมัยพระกัสสปพุทธเจ้าท่านเคยมีจิตตั้งมั่นที่จะบำเพ็ญเพียรให้ได้เป็นพระพุทธเจ้า แต่ด้วยความริษยาที่พระพุทธโคดมจะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าก่อน ทั้งๆ ที่ตนก็บำเพ็ญบารมีมามากเหมือนกัน จึงได้กระทำการขัดขวางพระพุทธโคดมในตอนที่พระองค์กำลังจะตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า
เหตุกาณ์ที่พระอุปคุตปราบพญามารครั้งนั้นทำให้พญามารได้สำนึกตน และกลับมาตั้งมั่นในพุทธภูมิเพื่อสำเร็จเป็นพระสัพพัญญูในอนาคต และกลายเป็นตำนานเรื่องเล่าที่โด่งดังในพระพุทธศาสนา
และสาเหตุที่รูปเคารพของท่านมักถูกสร้างเป็นปางจกบาตรเงยพระพักตร์ขึ้นไปทางขวา เนื่องจากเรื่องเล่าที่ครั้งหนึ่งพระอุปคุตได้แหงนมองฟ้าแล้วใช้ฤทธิ์อำนาจหยุดพระอาทิตย์ไว้ชั่วคราวเพื่อฉันภัตตาหารให้ทันก่อนเพล ด้วยเหตุนี้รูปเคารพของพระอุปคุตเถระจึงถูกสร้างด้วยอิริยาบทนี้ และผู้คนเชื่อว่าหากได้เคารพสักการะพระอุปคุตแล้วจะสามารถเอาชนะอุปสรรคต่างๆ ได้
ตำนานเรื่อเล่าพระอุปคุตสะท้อนถึงพลังความศรัทธาและการปฏิบัติธรรมที่สามารถเอาชนะอุปสรรค การมุ่งมั่นในธรรมะและการมีเมตตากรุณจึงเป็นสิ่งที่สามารถสร้างความสงบสุขได้ครับ
- 18
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
