#เสรีภาพหรือศีลธรรมที่ถูกบังคับ? คำถามทางปรัชญาจาก A Clockwork Orange
A Clockwork Orange (1971)-ภาพยนตร์โดย Stanley Kubrick ผู้กำกับที่ขึ้นชื่อเรื่องความสมบูรณ์แบบ การควบคุมทุกรายละเอียด และแนวทางการเล่าเรื่องที่ท้าทายขนบเดิมของภาพยนตร์ฮอลลีวูด
เขาเป็นผู้กำกับที่ไม่ยึดติดกับแนวภาพยนตร์แบบใดแบบหนึ่ง แต่กลับมีความสามารถในการสร้างผลงานที่ลึกซึ้ง แปลกใหม่ และครั้งนี้เขาเลือกที่จะเล่าเรื่องราวโลก dystopia โลกอนาคตอันโหดร้ายที่มนุษย์ขาดซึ่งคุณธรรมและอยู่ภายใต้ระบอบอำนาจนิยมที่พยายามเปลี่ยนผู้กระทำผิดให้เป็นคนดีโดยไม่ให้พวกเขามีอิสระในการเลือก
ผ่านสายตาของ Alex DeLarge วัยรุ่นจิตวิปริตผู้หลงใหลในความรุนแรง เรื่องราวเริ่มต้นเมื่อ Alex และพวกเหล่าผองเพื่อนDroogs ออกตระเวนก่อเหตุอาชญากรรมทั้งทำร้ายชายเร่ร่อนด้วยความสนุกสนาน เปิดศึกตีกับแก๊งอันธพาลอีกกลุ่ม บุกเข้าไปในบ้านของนักเขียนชื่อดัง และข่XขืXภรรยาของเขาต่อหน้าต่อตา
ในขณะที่เพลิดเพลินกับการใช้ชีวิตแบบอาชญากร Alex เริ่มมีความขัดแย้งกับสมาชิกในแก๊งของเขา พวกเขาวางแผนหักหลัง Alex ระหว่างการปล้นบ้านของหญิงชราว หลังจากที่ Alex ฆ่Xหญิงชราสำเร็จพวก Droogs ก็แจ้งตำรวจและปล่อยให้เขาถูกจับกุม Alex ถูกตัดสินจำคุกและพยายามทำตัวเป็นนักโทษตัวอย่างเพื่อหาทางออกจากเรือนจำ
จนได้ยินเกี่ยวกับ “Ludovico Technique” โปรแกรมทดลองของรัฐบาลที่ออกแบบมาเพื่อ “รักษา” อาชญากรให้กลายเป็นประชาชนที่ดี รัฐบาลเสนอให้ผู้ต้องขังที่สมัครใจเข้าร่วมการทดลองนี้ได้รับการปล่อยตัวเร็วขึ้น Alex ไม่รอช้าและอาสาเข้ารับการทดลอง และเรื่องราวความน่าพิศวงปนขนลุกก็ได้เริ่มขึ้น
**ความชั่วร้ายเป็นส่วนหนึ่งของมนุษย์?**
ใน A Clockwork Orange Kubrick นำเสนอแนวคิดที่ว่า ความชั่วร้ายไม่ใช่สิ่งที่สามารถถูกลบล้างไปได้ง่ายๆ แต่เป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติของมนุษย์ ภาพยนตร์เรื่องนี้ตั้งคำถามเกี่ยวกับ เสรีภาพ ศีลธรรม และพฤติกรรมของมนุษย์ แนวคิดนี้เกี่ยวข้องกับปรัชญาของมนุษย์ในแง่ของ ธรรมชาติของความดีและความชั่ว ซึ่งเป็นคำถามที่ถูกอภิปรายกันมานานในวงการปรัชญา
Thomas Hobbes เชื่อว่ามนุษย์มีสัญชาตญาณที่โหดร้ายและเห็นแก่ตัวโดยธรรมชาติ และจำเป็นต้องมีรัฐหรืออำนาจมาควบคุม
Alex เป็นตัวแทนของ “มนุษย์ในสภาพธรรมชาติ” (State of Nature) ตามแนวคิดของ Hobbes ซึ่งเชื่อว่ามนุษย์มีแนวโน้มจะใช้ความรุนแรงเพื่อความพึงพอใจของตนเอง ตัว Alex ไม่ใช่ผลผลิตของสังคมที่กดขี่หรือสถานการณ์ที่บีบบังคับให้เขาต้องกระทำผิด แต่เขา เลือก ที่จะเป็นคนร้ายเพราะเขาสนุกกับมัน นี่สะท้อนถึงความคิดที่ว่า
ความรุนแรงและความชั่วร้ายอาจเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติมนุษย์ที่ไม่สามารถถูกกำจัดออกไปได้ง่ายๆ แม้รัฐบาลพยายามกำจัดความรุนแรงออกจากตัวเขาโดยใช้ Ludovico Technique ทำให้เขาไม่สามารถทำชั่วได้ แต่ก็ไม่สามารถป้องกันตัวเองได้เช่นกัน
***เจตจำนงเสรีกับเสรีภาพในการตัดสินใจเลือก***
หนึ่งในประเด็นหลักของเรื่องคือ มนุษย์ควรมีเสรีภาพในการเลือก แม้ว่าทางเลือกนั้นจะเป็นความชั่วร้ายก็ตาม Alex เป็นอาชญากรที่มีความสุขกับการใช้ความรุนแรงและไม่มีความสำนึกผิด ก่อนเข้ารับการทดลอง Alex สามารถเลือกได้ว่า จะทำดีหรือทำเลว และเขาเลือกทำเลว หลังจากถูกทดลอง เขา ไม่สามารถทำเลวได้อีก แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเขากลายเป็นคนดีจริงๆ
การที่เขาไม่สามารถทำความรุนแรงได้ไม่ใช่เพราะเขาสำนึกผิด แต่เป็นเพราะเขาถูกตั้งโปรแกรมให้ร่างกายของเขา “ปฏิเสธ” ความรุนแรง แทนที่เขาจะสำนึกผิดจากจิตสำนึกภายใน เขากลับกลายเป็นเหมือนเครื่องจักรที่ถูกตั้งค่าไม่ให้สามารถใช้ความรุนแรงได้ ทุกครั้งที่เขาพยายามทำร้ายใคร หรือแม้แต่จะป้องกันตัวเอง ร่างกายของเขาจะตอบสนองด้วยความคลื่นไส้และเจ็บปวดทันที
สิ่งนี้สะท้อนถึงแนวคิดที่ว่า ศีลธรรมไม่สามารถถูกปลูกฝังได้ด้วยการบังคับ แต่ต้องเกิดจากการเลือกด้วยตัวเอง Alex ไม่เคยเลือกที่จะเป็นคนดี เขาเพียงถูกบังคับให้ไม่สามารถทำชั่วได้ ซึ่งทำให้เขาปราศจากอิสระในการตัดสินใจที่แท้จริง
***อำนาจของรัฐบาลในการควบคุม***
รัฐบาลในหนังต้องการลดอาชญากรรมโดยใช้วิธีควบคุมพฤติกรรมของอาชญากรแทนที่จะให้พวกเขาได้รับความยุติธรรมตามกฎหมาย จึงได้สร้าง Ludovico Technique ซึ่งเป็นตัวแทนของการควบคุมที่ขัดต่อหลักมนุษยธรรม มันไม่ได้เปลี่ยนแปลงจิตใจของ Alex อย่างแท้จริง
แต่มัน “โปรแกรม” ให้ร่างกายของเขาตอบสนองทางลบต่อความรุนแรง รัฐบาลไม่ได้สนใจว่า Alex จะเป็น “คนดี” จริงๆ หรือไม่ แต่สนใจเพียงว่า เขาจะไม่สามารถสร้างปัญหาให้สังคมได้อีก ในระหว่างกระบวนการ Alex ถูกบังคับให้นั่งดูฉากความรุนแรงติดต่อกัน พร้อมกับได้รับยาที่ทำให้เขาคลื่นไส้และรู้สึกเจ็บปวดอย่างรุนแรง
ร่างกายของเขาถูกตั้งโปรแกรมให้เชื่อมโยงความรุนแรงกับความทรมาน ผลลัพธ์คือ ทุกครั้งที่ Alex คิดจะใช้ความรุนแรง หรือแม้แต่พยายามป้องกันตัวเอง เขาจะรู้สึกคลื่นไส้และทรมาน ราวกับร่างกายของเขาปฏิเสธการกระทำเหล่านั้นโดยอัตโนมัติ
แต่ปัญหาของการควบคุมพฤติกรรมแบบนี้คือ มันไม่ได้เปลี่ยนแปลงจิตใจของ Alex
เขาไม่ได้กลายเป็น “คนดี”
เขาแค่ ไม่สามารถทำความรุนแรงได้เพราะร่างกายของเขาถูกตั้งโปรแกรมให้ตอบสนอง ทางลบเมื่อการทดลองส่งผลเสียต่อภาพลักษณ์ของรัฐบาล พวกเขากลับไปยกเลิกผลกระทบของมันเพื่อรักษาผลประโยชน์ทางการเมือง สิ่งนี้สะท้อนถึง แนวคิดของรัฐเผด็จการที่พยายามควบคุมพฤติกรรมของประชาชนผ่านการแทรกแซงในระดับจิตใจ แทนที่จะใช้กฎหมายและศีลธรรมที่เป็นธรรม
***การเมืองและการใช้คนเป็นเครื่องมือ***
ในช่วงท้ายเรื่อง Alex กลายเป็น เครื่องมือทางการเมือง
ฝ่ายรัฐบาลใช้เขาเป็นโครงการนำร่องของ Ludovico Technique เพื่อแสดงให้เห็นว่านโยบายของพวกเขาสามารถ “กำจัดอาชญากร” ได้ ฝ่ายต่อต้านรัฐบาล (นำโดย Frank Alexander นักเขียนที่เขาเคยทำร้าย) ใช้เขาเพื่อโจมตีรัฐบาล โดยพยายามผลักดันให้เขาฆ่าตัวตาย เพื่อใช้เป็นเครื่องมือทางการเมือง หลังจากที่ Alex ถูกปล่อยตัวออกจากคุก
เขากลับกลายเป็น เหยื่อของความรุนแรง ที่เขาเคยก่อไว้ เขาถูกกลุ่มชายเร่ร่อนทำร้าย,ถูกอดีตพวก Droogs ที่ตอนนี้กลายเป็นตำรวจซ้อมอย่างโหดเหี้ยม,และถูก Frank Alexander ใช้เป็นเครื่องมือในการโจมตีรัฐบาล Frank และฝ่ายต่อต้านรัฐบาล ไม่ได้สนใจความทุกข์ของ Alex จริงๆ แต่ต้องการใช้เขาเป็นเครื่องมือทางการเมืองเพื่อเปิดโปงความโหดร้ายของรัฐบาลหลังจากที่ Alex พยายามฆ่าตัวตาX และกลายเป็นประเด็นข่าวใหญ่
รัฐบาลเริ่มกังวลว่าการทดลองของพวกเขาจะถูกเปิดโปงและส่งผลเสียต่อภาพลักษณ์ของรัฐ แทนที่จะยอมรับว่าการทดลองผิดพลาด รัฐบาลกลับเลือกใช้วิธี “เยียวยา” Alex พวกเขา ลบผลของ Ludovico Technique และคืนเสรีภาพให้เขา รวมถึงเสนอข้อตกลงที่เป็นประโยชน์ต่อ Alex เพื่อป้องกันไม่ให้เขาเปิดเผยเรื่องราวของการทดลอง
การกระทำนี้แสดงให้เห็นว่า รัฐบาลไม่ได้สนใจว่า Alex จะเป็นคนดีหรือไม่ พวกเขาสนใจแค่รักษาอำนาจของตัวเอง ในฉากสุดท้าย ของเรื่อง Alex จินตนาการถึงตัวเองที่กลับไปใช้ชีวิตแบบเดิม เต็มไปด้วยเซ็กซ์และความรุนแรง พร้อมกับคำพูด “I was cured, all right.” ซึ่งเป็นการประชดประชันว่าเขาไม่ได้ถูก “รักษา” จริงๆ และรัฐบาลเองก็ไม่ได้สนใจเรื่อง “ความดี” ของประชาชนจริงๆ
***สรุป***
A Clockwork Orange ไม่ใช่เพียงแค่ภาพยนตร์เกี่ยวกับอาชญากรรมและความรุนแรง แต่เป็นผลงานที่เต็มไปด้วย คำถามทางปรัชญา ศีลธรรม และการเมือง หนังตั้งคำถามที่สำคัญเกี่ยวกับ เสรีภาพ ศีลธรรม และอำนาจของรัฐ
มนุษย์ควรมีอิสระในการเลือก แม้ว่าทางเลือกนั้นจะเป็นความชั่วร้ายหรือไม่?
รัฐบาลมีสิทธิ์แค่ไหนในการควบคุมพฤติกรรมของประชาชนเพื่อสร้างสังคมที่ “ดี” ตามแบบของรัฐ?
ความดีที่ถูกบังคับยังถือว่าเป็นศีลธรรมหรือไม่? หรือมันเป็นเพียงการเปลี่ยนมนุษย์ให้กลายเป็นเครื่องจักร?
หนังไม่ได้ตัดสินว่าอะไรถูกหรือผิด แต่ปล่อยให้ผู้ชมเป็นคนตั้งคำถามและหาคำตอบเอง
ด้วยแนวคิดที่ลึกซึ้งและการเล่าเรื่องที่ท้าทาย มันไม่ใช่หนังที่ให้คำตอบ แต่เป็นหนังที่กระตุ้นให้ผู้ชมคิด และทำให้เราต้องหันกลับมาพิจารณาสังคมของเราเอง
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
