เหลียวไทยมองจีน : พระราชโองการเจ้ากรุงจีนสถาปนา “กษัตริย์กรุงสยาม”
ในสมัยกรุงศรีอยุธยา สยามมีการส่งจิ้มก้อง (进贡：เครื่องราชบรรณาการ) และรับการสถาปนากษัตริย์จากราชวงศ์หมิง รัชศกหย่งเล่อปีที่ 1 พระจักรพรรดิหมิงเฉิงจู่（明成祖）ได้พระราชทานตราประทับทองคำและเงินขนาดใหญ่แก่พระมหากษัตริย์กรุงสยามเพื่อเป็นสัญลักษณ์ประจำกษัตริย์ และกษัตริย์สยามทรงส่งราชทูตไปแสดงความขอบคุณราชวงศ์หมิงอยู่หลายหน
วิเคราะห์เนื้อในเอกสาร
พระราชโองการของพระจักรพรรดิหมิงไต้จง（明代宗）เริ่มต้นด้วยการอธิบายเหตุผลที่ประกาศพระราชโองการและพระราชอำนาจ โดยเน้นย้ำว่า “พระเจ้ากรุงต้าหมิง (พระจักรพรรดิ) ผู้เป็นใหญ่ปกครองใต้หล้าเสมอหน้ากัน（帝王为天下之主宰，视必同仁）” ในฐานะจักรพรรดิต้องแบกรับความรับผิดชอบอันหนักอึ้งในการปกครองใต้หล้า ขณะเดียวกัน “เรารับอาณัติจากสวรรค์ให้ปกครองดินแดนทั่วทิศ（朕恭膺天命，抚驭万方）” หมายถึงพระองค์ทรงแบกรับพระประสงค์ของสวรรค์และปกครองใต้หล้าทั้งมวล
กล่าวคือ ในสมัยโบราณ สยามรวมอยู่ในเมืองประเทศราชของจีน ซึ่งสังเกตได้จากประโยคที่ว่า “ตั้งเป็นเจ้าเมืองทั้งหลาย ไกลฤๅใกล้เพียงใดก็ถือว่าเป็นอันหนึ่งอันเดียว（封建诸侯，远迩惟一）”
หลังอธิบายถึงสรรพคุณตนต่าง ๆ นานาแล้ว ก็เข้าสู่หัวข้อหลักคือ เริ่มหารือถึงเรื่องการสถาปนากษัตริย์องค์ใหม่ ก่อนสถาปนา ได้ตรัสถึงพระมหากษัตริย์องค์ก่อน (สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๒) อย่างสูงส่ง โดยสรรเสริญว่า “เคารพสวรรค์แลปฏิบัติหน้าที่อย่างดีต่อผู้อาวุโส โดยยึดมั่นในความสัตย์ซื่อเช่นนี้ตลอดมา（敬天事大，终始一诚）” นั่นคือ ทรงเคารพสวรรค์และมีความจงรักภักดีต่อประเทศมหาอำนาจอย่างสม่ำเสมอ
เนื่องจากกษัตริย์องค์ก่อนแสดงความภักดีต่อราชสำนักหมิง พระจักรพรรดิจึงยินยอมให้สยามคงอยู่ในระบบใต้กล้าของจีน พระองค์ทรงยินยอมให้พระรามเมศวรราช (สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ) สืบราชบัลลังก์ด้วยเหตุผลที่ว่า “มีอุปนิสัยที่ซื่อตรงซื่อสัตย์ มวลประชาแห่งอาณาจักรต่างแซ่ซ้องสรรเสริญ（性资忠厚，国论攸归）” นั่นคือ พระองค์เป็นผู้ภักดีและซื่อสัตย์ และเป็นผู้ที่ราษฎรให้การสนับสนุนอย่างเป็นเอกฉันท์
จากเหตุการณ์ดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าพระจักรพรรดิทรงแสดงท่าทีเคารพการเลือกโดยอิสระของประชาชนสยาม และไม่ก้าวก่ายแทรกแซงโดยใช้กำลัง
ในตอนท้ายของพระราชโองการ พระจักรพรรดิยังยืนยันถึงความชอบธรรมของกษัตริย์สยามองค์ใหม่ และพร้อมกันนั้นก็เตือนถึงความทะเยอทะยานที่อาจจะไม่เหมาะในการครองราชบัลลังก์ โดยทรงเน้นย้ำว่า “ไม่ละเมิดในหน้าที่ของตน（罔或蹈于僭逾）” หมายความว่า เพื่อตักเตือนไม่ให้ทำอะไรที่เกินขอบเขตในหน้าที่ นอกจากนี้ยังเตือนถึงราชอาณาจักรสยามทั้งมวลถึงความจำเป็นในการ “ตั้งใจเชื่อฟังแลจงรักซื่อสัตย์ตลอดไป（长坚忠顺之心）”
ทั้งหมดเป็นพระประสงค์อันยิ่งใหญ่ของพระจักรพรรดิราชวงศ์หมิงที่มีต่อเมืองประเทศราช ตราบใดที่รัฐเหล่านั้นต้องการการยอมรับความเป็น “เจ้าอาณาจักร” ของจีนว่า “จักรพรรดิ” นั้นอยู่ในฐานะ “โอรสสวรรค์” ที่รับอาณัติมาปกครองโลกมนุษย์
การยอมรับสถานะ “จักรพรรดิจีน” นำมาซึ่งรูปแบบความสัมพันธ์ที่รัฐต้องส่งคณะทูต นำพระราชสาส์นพร้อมเครื่องราชบรรณาการเข้าไปถวายและเข้ารับการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าอาณาจักรในฐานะ “เจ้าเมืองประเทศราช” เพราะผู้ที่จะได้รับการแต่งตั้งจากจักรพรรดิจีนได้นั้น จะต้องเริ่มด้วยการเข้ามาถวายพระราชสาส์นพร้อมเครื่องราชบรรณาการเท่านั้น
สามารถสนับสนุนเพจเพื่อเป็นทุนการศึกษาได้ที่
💵PromptPay: 0954289757
ติดตามและอ่านเพิ่มเติมได้ที่
📌Blockdit: https://www.blockdit.com/chinese.by.wenjie
VPN ดีๆ ต้อง BullVPN❗
อ้างอิง｜参考
- 1.《明实录·明英宗睿皇帝实录卷之二二五》
- 2.กรมศิลปากร. (2564). ความสัมพันธ์ไทย-จีน จากเอกสารสมัยราชวงศ์หยวน หมิง ชิง. กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.
- 3.สำราญ ผลดี. (2566). นัยและภาพสะท้อนทางการเมืองจากความสัมพันธ์ในระบบบรรณาการระหว่างสยามและจีนในสมัยสมเด็จพระนเรศวร. ศิลปศาสตร์ปริทัศน์, 18(2), 245-248.
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
