Herbig-Haro object 30
ภาพใหม่จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์เวบบ์ประจำเดือนนำเสนอ HH30 ในรายละเอียดอย่างพิเศษสุด เป้าหมายการสำรวจแห่งนี้เป็นดิสก์ก่อกำเนิดดาวเคราะห์(protoplanetary disk) ที่หันข้าง(edge-on) ซึ่งถูกล้อมรอบด้วยไอพ่นและลมในดิสก์ อยู่ภายในเมฆมืด LDN 1551 ในเมฆโมเลกุลกลุ่มดาววัว(Taurus molecular cloud)
วัตถุเฮอร์บิก-ฮาโร(Herbig-Haro objects) อย่าง HH30 เป็นพื้นที่ที่สว่างจ้าล้อมรอบดาวฤกษ์ที่เพิ่งเกิดขึ้นหรือที่เรียกว่า ดาวฤกษ์ทารก(protostar) พวกมันก่อตัวขึ้นเมื่อลมดวงดาว หรือไอพ่นก๊าซที่ยิงออกจากดาวที่เพิ่งก่อตัวขึ้นใหม่เอี่ยมด้วยความเร็วหลายร้อยกิโลเมตรต่อวินาทีได้สร้างคลื่นกระแทก ซึ่งเมื่อชนกับก๊าซและฝุ่นที่อยู่ใกล้เคียงก็ทำให้เรืองสว่างในช่วงตาเห็นและอินฟราเรด
HH30 มีความน่าสนใจเป็นพิเศษสำหรับนักดาราศาสตร์ ในความเป็นจริง ดิสก์ของ HH30 จัดเป็นต้นแบบดิสก์หันข้าง ต้องขอบคุณการค้นพบมันตั้งแต่ช่วงต้นๆ ของกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล ดิสก์ที่มองเห็นจากมุมนี้จะเป็นห้องทดลองอันเป็นอัตลักษณ์ที่ใช้ศึกษาว่าเม็ดฝุ่นขยับย้ายและลงหลักได้อย่างไร
โครงสร้างมากมายที่ฝังตัวอยู่ใน HH 30
ทีมนักดาราศาสตร์นานาชาติได้ใช้กล้องเวบบ์เพื่อสำรวจเป้าหมายนี้ในรายละเอียดสูงที่สุด ด้วยการรวมการสำรวจจากเวบบ์กับที่ได้จากฮับเบิล และ ALMA(Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) ทีมก็สามารถศึกษาลักษณะปรากฏของดิสก์ในระบบแห่งนี้ในพหุความยาวคลื่น ข้อมูลช่วงความยาวคลื่นยาวจาก ALMA ตามรอยตำแหน่งของฝุ่นเม็ดขนาดมิลลิเมตร ซึ่งก่อตัวในพื้นที่แคบๆ แห่งหนึ่งที่ระนาบกลางของดิสก์
ข้อมูลอินฟราเรดจากเวบบ์เผยให้เห็นการกระจายของเม็ดฝุ่นที่มีขนาดเล็กกว่า เม็ดฝุ่นเหล่านั้นมีความกว้างเพียงหนึ่งส่วนในล้านส่วนของ 1 เมตรเท่านั้น หรือราวๆ ขนาดของแบคทีเรียเซลเดียว ในขณะที่เม็ดฝุ่นขนาดใหญ่กระจุกในใจกลางดิสก์ เม็ดฝุ่นขนาดเล็กกระจายออกไปได้กว้างกว่า
การสำรวจของเวบบ์เหล่านี้มีเป้าหมายเพื่อให้เข้าใจว่าฝุ่นพัฒนาในดิสก์หันข้างอย่าง HH30 ได้อย่างไร เมื่อรวมกับสายตาในช่วงวิทยุที่เฉียบคมจาก ALMA การสำรวจได้แสดงว่าเม็ดฝุ่นขนาดใหญ่จะต้องอพยพอยู่ภายในดิสก์ และไปหยุดเป็นชั้นบางๆ แห่งหนึ่ง การสร้างชั้นฝุ่นแคบที่หนาทึบเป็นก้าวสำคัญในกระบวนการก่อตัวดาวเคราะห์ ในพื้นที่ที่หนาแน่นนี้ เม็ดฝุ่นเกาะตัวเข้าด้วยกันกลายเป็นก้อนกรวดและต่อมาก็ใหญ่จนเป็นดาวเคราะห์
การสำรวจ HH 30 ในช่วงความยาวคลื่นแบบต่างๆ
นอกเหนือจากพฤติกรรมของเม็ดฝุ่นแล้ว ภาพจากเวบบ์, ฮับเบิลและ ALMA ยังเผยให้เห็นโครงสร้างชัดเจนหลายอย่างที่ฝังตัวซ้อนอยู่ มีไอพ่นก๊าซความเร็วสูงลำหนึ่งที่ผุดออกที่มุม 90 องศาจากดิสก์แคบในใจกลาง ไอพ่นนี้ยังล้อมรอบด้วยกระแสก๊าซไหลออกรูปกรวยที่กว้างกว่า และที่ครอบรอบกระแสไหลออกรูปกรวยก็เป็นเนบิวลากว้างแห่งหนึ่งที่สะท้อนแสงจากดาวอายุน้อยที่ยังฝังตัวอยู่ภายในดิสก์
โดยรวมแล้ว ข้อมูลเหล่านี้เผยว่า HH 30 เป็นสถานที่ที่มีพลวัติ ซึ่งเม็ดฝุ่นจิ๋วและไอพ่นลำยักษ์น่าจะมีบทบาทในการก่อตัวดาวเคราะห์ใหม่ๆ HH 30 อยู่ห่างออกไปราว 450 ปีแสงในกลุ่มดาววัว วัตถุเฮอร์บิก-ฮาโร เกิดขึ้นเพียงช่วงสั้นๆ ใช้เวลาพัฒนาไม่กี่พันปีเมื่อไอพ่นมีปฏิสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมที่กำลังเปลี่ยนแปลงไป
แหล่งข่าว phys.org : Webb investigates dusty and dynamic protoplanetary disk HH 30
sciencealert.com : astronomers capture breathtaking image of newborn star taking shape
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
