โอกาสเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงหลังจากเกิดแผ่นดินไหวแล้ว: เข้าใจปรากฏการณ์อาฟเตอร์ช็อก
ดร.ทรงพล เทอดรัตนเกียรติ เรียบเรียง
หลังจากเกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ มักจะมีการสั่นสะเทือนตามมาที่เรียกว่า "อาฟเตอร์ช็อก" ซึ่งมีรูปแบบและความถี่ที่คาดการณ์ได้ แม้จะไม่สามารถระบุเวลาที่แน่นอนได้ จากกรณีแผ่นดินไหวรุนแรงขนาด 8.2 ริกเตอร์ที่เมียนมาเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2568 ซึ่งส่งผลกระทบรุนแรงถึงประเทศไทย ทำให้เกิดอาฟเตอร์ช็อกตามมากว่า 77 ครั้งภายใน 24 ชั่วโมงแรก โดยส่วนใหญ่มีความรุนแรงต่ำลงเรื่อยๆ และจะยังคงเกิดขึ้นต่อเนื่องไปอีกประมาณ 1-2 สัปดาห์ แต่จะไม่รุนแรงเท่ากับแผ่นดินไหวครั้งแรก
## อาฟเตอร์ช็อกคืออะไรและเกิดขึ้นได้อย่างไร
อาฟเตอร์ช็อก (Aftershock) หรือแผ่นดินไหวตาม คือการสั่นสะเทือนที่เกิดขึ้นตามมาหลังจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวหลัก โดยจะเกิดขึ้นในพื้นที่เดียวกันหรือใกล้กับจุดศูนย์กลางที่มีเหตุแผ่นดินไหวนั่นเอง[5] บางครั้งมีผู้เรียกว่า "แผ่นดินไหวเล็ก" เนื่องจากการสั่นสะเทือนที่เกิดขึ้นจะมีระดับความรุนแรงลดน้อยลงจากแผ่นดินไหวครั้งแรก อย่างไรก็ตาม อาฟเตอร์ช็อกครั้งแรกๆ ก็อาจสั่นสะเทือนให้รับรู้ได้ชัดเจน โดยเฉพาะผู้ที่อยู่บนอาคารสูง[5]
### สาเหตุของการเกิดอาฟเตอร์ช็อก
อาฟเตอร์ช็อกเกิดจากการที่ชั้นหินขนาดใหญ่ใต้เปลือกโลกเคลื่อนตัวจนทำให้เกิดแผ่นดินไหว หลังจากนั้นเปลือกโลกจะค่อยๆ ปรับสมดุลใหม่ด้วยการดึงดูดเข้าหากันโดยธรรมชาติ ซึ่งแรงเคลื่อนนี้จะทำให้เกิดอาฟเตอร์ช็อกตามมา[5] เมื่อแผ่นดินไหวหลักเกิดขึ้น จะเกิดการเปลี่ยนแปลงความเครียดในชั้นหินบริเวณรอยเลื่อน ทำให้เกิดการปรับตัวของหินในบริเวณใกล้เคียง ส่งผลให้เกิดการสั่นสะเทือนที่มีขนาดเล็กกว่าตามมา
## รูปแบบและความถี่ในการเกิดอาฟเตอร์ช็อก
### ระยะเวลาที่เกิดอาฟเตอร์ช็อก
อาฟเตอร์ช็อกสามารถเกิดขึ้นได้ตั้งแต่ภายในไม่กี่นาทีหลังเกิดแผ่นดินไหวหลักครั้งแรก หรืออาจจะเกิดขึ้นภายใน 30 นาที หรือภายในไม่กี่ชั่วโมง โดยเฉพาะใน 48 ชั่วโมงแรกหลังเกิดแผ่นดินไหวหลัก มักจะมีแนวโน้มเกิดอาฟเตอร์ช็อกถี่ที่สุด ก่อนจะค่อยๆ ลดจำนวนความถี่ลง[5] ซึ่งอาจกินระยะเวลานาน 1-2 สัปดาห์ หรือยาวนานถึง 1 เดือนเลยก็ได้ ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของแผ่นดินไหวหลัก[5]
### ความรุนแรงของอาฟเตอร์ช็อก
อาฟเตอร์ช็อกจะมีความรุนแรงลดลงจากแผ่นดินไหวหลัก โดยอาฟเตอร์ช็อกครั้งแรกมักจะมีขนาดใหญ่ที่สุดเมื่อเทียบกับอาฟเตอร์ช็อกครั้งต่อๆ มา จากนั้นความรุนแรงจะค่อยๆ ลดลงเรื่อยๆ[5] การเกิดอาฟเตอร์ช็อกหลังแผ่นดินไหว ไม่สามารถบอกล่วงหน้าได้ว่าจะเกิดขึ้นเมื่อใด แต่มักจะเกิดขึ้นหลังเหตุแผ่นดินไหวหลักภายในเวลาไม่กี่นาที[5]
## กรณีศึกษา: อาฟเตอร์ช็อกหลังแผ่นดินไหวในเมียนมา มีนาคม 2568
### แผ่นดินไหวขนาดใหญ่และผลกระทบ
เมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2568 เวลา 13.20 น. เกิดแผ่นดินไหวในเมียนมาส่งผลกระทบถึงไทยหนักสุดในรอบ 100 ปี ด้วยขนาด 8.2 ริกเตอร์ ที่ความลึก 10 กิโลเมตร[2] ทำให้อาคารกำลังก่อสร้างสำนักงาน สตง.แห่งใหม่ ถนนกำแพงเพชร 2 สูง 34 ชั้น ถล่มลงมากองกับพื้น คนหนีตายอลหม่าน[2] ทำให้มีผู้เสียชีวิตและผู้บาดเจ็บจำนวนมาก นอกจากนี้ยังมีอาคารสำคัญๆ หลายแห่งได้รับความเสียหาย
### การเกิดอาฟเตอร์ช็อกและลักษณะการเกิด
หลังเกิดแผ่นดินไหวหลักขนาด 8.2 ริกเตอร์ในเมียนมา ได้เกิดอาฟเตอร์ช็อกครั้งแรกขนาด 7.1 ตามมาภายในเวลาเพียง 12 นาที[5] ล่าสุดเมื่อวันที่ 29 มีนาคม 2568 กรมอุตุนิยมวิทยารายงานว่าเกิดอาฟเตอร์ช็อกไปแล้ว 77 ครั้ง โดยอาฟเตอร์ช็อกที่เกิดขึ้นมีความรุนแรงต่ำ ทำให้หลายพื้นที่ของประเทศไทยแทบไม่รู้สึกถึงแรงสั่นไหว[6]
### การคาดการณ์อาฟเตอร์ช็อกในอนาคต
ศาสตราจารย์ ดร. เป็นหนึ่ง วานิชชัย อาจารย์สถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย (AIT) และผู้เชี่ยวชาญด้านแผ่นดินไหว กล่าวว่า สำหรับอาฟเตอร์ช็อกหลังการเกิดแผ่นดินไหวในครั้งนี้ ยังคงมีต่อเนื่องไปอีกประมาณ 1-2 สัปดาห์ แต่จะไม่รุนแรงเท่ากับที่เกิดครั้งแรก[6] นอกจากนี้ ข้อมูลจากการศึกษาพบว่าหลังเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่เช่นนี้ แผ่นดินไหวจะมาอีก แต่จะเป็นแนวเล็กๆ ไม่มีฉากเร่ง และจะลดระดับความรุนแรงลงเรื่อยๆ จาก 5 ไปเป็น 4 และ 3 ตามลำดับ[4]
## การเตรียมความพร้อมและการรับมือกับอาฟเตอร์ช็อก
### การเตรียมความพร้อมส่วนบุคคล
แม้ว่าอาฟเตอร์ช็อกครั้งหลังๆ จะไม่ได้รุนแรงมาก และอาจไม่สามารถรับรู้แรงสั่นสะเทือนได้ในระดับวงกว้าง แต่ก็ควรเตรียมความพร้อมรับมืออยู่เสมอ[5] ในระหว่างที่ยังมีโอกาสเกิดอาฟเตอร์ช็อก ควรอยู่ภายนอกอาคาร ไม่ยืนใกล้เสาไฟและต้นไม้[5] และหากต้องเดินทางโดยรถยนต์ในช่วงเกิดอาฟเตอร์ช็อก ให้ค่อยๆ ชะลอแล้วชิดรถเข้าข้างทาง ไม่ต้องตกใจ[4]
### แนวทางสำหรับอาคารและโครงสร้าง
สำหรับอาคารสูงตึก 10-20 ชั้น ที่อาจได้รับผลกระทบจากแผ่นดินไหวหลัก อย่าเพิ่งขึ้นไปอยู่หรือทำงานในช่วงที่ยังมีโอกาสเกิดอาฟเตอร์ช็อก[4] หลังเกิดแผ่นดินไหวควรตรวจสอบอาคารและโครงสร้างเพื่อหาความเสียหายหรือรอยร้าว โดยเฉพาะโครงสร้างสำคัญ เช่น โรงพยาบาล โรงเรียน และอาคารสาธารณะ[2]
## ความเสี่ยงของการเกิดแผ่นดินไหวในประเทศไทย
### รอยเลื่อนมีพลังในประเทศไทย
ประเทศไทยมีรอยเลื่อนที่ยังมีพลัง 15 กลุ่มรอยเลื่อน ซึ่งกระจายอยู่ในหลายจังหวัด โดยเฉพาะในภาคเหนือและภาคตะวันตก[8] โดยค่าระดับความรุนแรงแผ่นดินไหวมีโอกาสเกิด 10% ในคาบเวลา 50 ปี[8] ซึ่งแสดงให้เห็นว่าประเทศไทยยังมีความเสี่ยงที่จะเกิดแผ่นดินไหวได้ในอนาคต
### ปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงของดินถล่ม
ในกรณีที่เกิดแผ่นดินไหวรุนแรง อาจนำไปสู่การเกิดดินถล่ม โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีลักษณะเป็นภูเขา[7] ปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงของดินถล่ม ได้แก่ ฝนตกหนักติดต่อกันหลายวัน พื้นที่ที่เป็นดินร่วนและมีความลาดชันมาก การทำไร่เลื่อนลอยบนภูเขา และการตัดไม้ทำลายป่า[7] การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศยังทำให้ความถี่และขนาดของดินถล่มเพิ่มขึ้นในหลายพื้นที่ เนื่องจากมีฝนตกหนักเพิ่มขึ้น[1]
## สรุป
การเกิดอาฟเตอร์ช็อกหลังจากแผ่นดินไหวครั้งใหญ่เป็นเรื่องปกติและคาดการณ์ได้ ถึงแม้จะไม่สามารถระบุเวลาที่แน่ชัดได้ โดยทั่วไปแล้ว อาฟเตอร์ช็อกจะมีความรุนแรงน้อยกว่าแผ่นดินไหวหลัก และจะค่อยๆ ลดความรุนแรงและความถี่ลงเรื่อยๆ จากกรณีแผ่นดินไหวในเมียนมาเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2568 คาดว่าจะยังคง
มีอาฟเตอร์ช็อกเกิดขึ้นต่อเนื่องไปอีกประมาณ 1-2 สัปดาห์ แต่ส่วนใหญ่จะมีขนาดเล็กและไม่ส่งผลกระทบรุนแรง อย่างไรก็ตาม ประชาชนควรเตรียมความพร้อมและติดตามข้อมูลจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างต่อเนื่อง เพื่อความปลอดภัยและลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น
Citations:
[1] ส่องภัยพิบัติดินถล่มทั่วโลก สาเหตุมาจากอะไร ทำไมจึงเกิดบ่อยขึ้น - BBC https://www.bbc.com/thai/articles/c4ngz9dw252o
[2] ระดมกู้ 83 ชีวิต แผ่นดินไหว 8.2 ตึก สตง.ถล่ม เกิดในพม่าเขย่าไทย (คลิป) https://www.thairath.co.th/news/local/2849894
[3] ดินถล่ม คืออะไร - Risk of Landslide at Bokluea by Thipsirin http://www.student.chula.ac.th/~61803127/LandslideMeaning.html
[4] เดินทางแนวนอนปลอดภัย “แผ่นดินไหวเกิดอีก” แต่ไม่ใช่ภัยพิบัติ https://www.thaipbs.or.th/news/content/350686
[5] อาฟเตอร์ช็อก (Aftershock) คืออะไร ทำไมต้องเฝ้าระวังหลังแผ่นดินไหว https://www.thairath.co.th/lifestyle/life/2849925
[6] อาฟเตอร์ช็อก 77 ครั้ง หลังแผ่นดินไหวขนาด 8.2 ที่เมียนมา กรมอุตุ ชี้ ไทยแทบไม่รู้สึกถึงแรงสั่นไหว https://www.matichon.co.th/local/news_5114801
[7] ภัยธรรมชาติ https://cmmet.tmd.go.th/seismo/landslide.php
[8] เช็กเลย! 15 รอยเลื่อนยังมีพลังในไทย โอกาสเกิดแผ่นดินไหวที่ไหนบ้าง https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1/245716
[9] กรุงเทพอัมพาต ประชาชนขวัญเสียแผ่นดินไหว รายจ่ายกลับบ้านพุ่ง https://www.thairath.co.th/money/economics/thai_economics/2849881
[10] ผู้เชี่ยวชาญภัยพิบัติชี้ แผ่นดินไหวอาฟเตอร์ช็อกจะเบาลง แต่ระวังการเกิดเมนช็อกใหม่ https://thestandard.co/aftershock-risk-mainshock/
[11] ข่าว"แผ่นดินไหว"ล่าสุด 29 มี.ค.68 อาฟเตอร์ช็อก 129 ครั้ง https://www.thansettakij.com/general-news/623409
[12] รุนแรงสุดในรอบ 95 ปีแผ่นดินไหวบนบก 7.7 รอยเลื่อนสะกาย - Thai PBS https://www.thaipbs.or.th/news/content/350681
[13] อาฟเตอร์ช็อก 77 ครั้ง แผ่นดินไหวรอยเลื่อนสะกายในเมียนมา https://www.thaipbs.or.th/news/content/350702
[14] อาฟเตอร์ช็อก ขนาด 5.9 สะเทือนถึงไทย | ข่าวภาคค่ำ - YouTube https://www.youtube.com/watch?v=zE9KCegcePc
[15] [PDF] พิบัติภัยแผ่นดินไหว https://op.mahidol.ac.th/rm/wp-content/uploads/2018/06/earthquake_140516.pdf
[16] สำรวจรอยเลื่อนในไทย มีโอกาสเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงขนาด 7.5 ได้ - YouTube https://www.youtube.com/watch?v=m5Zk0nBIf8c
[17] การเกิดดินถล่มในพื้นที่ต่างๆ ของโลก https://ngthai.com/science/45105/landslide-science/
[18] แผ่นดินไหว (Earthquake) - กรมอุตุนิยมวิทยา https://tmd.go.th/info/%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A7
[19] แผ่นดินไหว: ค้นหาผู้รอดชีวิตตึก สตง. ถล่ม คืบหน้าไปอย่างไรบ้าง https://www.bbc.com/thai/articles/c15q5xnn1xxo
[20] แนวทางการป้องกันแผ่นดินไหวและดินโคลนถล่ม https://www.namhak.go.th/datacenter/detail.php?news_id=465
[21] "อาฟเตอร์ช็อก" เขย่า 77 ครั้ง หลัง"แผ่นดินไหว"สะเทือนไทย 24 จังหวัด l ... https://www.youtube.com/watch?v=CWMIgqviol0
[22] เกาะติด แผ่นดินไหว เหตุตึกถล่ม ที่จตุจักร | THE STANDARD (LIVE) https://www.youtube.com/watch?v=SDwpJkWvwmI
[23] แผ่นดินไหวเขย่ากรุง! อาคาร สตง.ถล่ม เบื้องต้นเสียชีวิตแล้ว 3 ติดอยู่ภายในอีก ... https://www.youtube.com/watch?v=xMYMCtUgmTM
[24] [PDF] ดินถล่ม เป็นภัยที่เกิดจากการเคลื่อนตัวของดินหรือหินลงมาตามที่ลาดเชิงเขา http://lddmordin.ldd.go.th/web/data/Poster/Poster_2.pdf
[25] นายกฯลั่น! ทำไมตึก สตง.ถล่มที่เดียว? เร่งสอบหาความจริง ชาวเน็ตจับตา https://www.youtube.com/watch?v=-XkBkdqTuCE
[26] แผ่นดินไหว - วิกิพีเดีย https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A7
[27] แผ่นดินไหว 7 7 เขย่าทั่วไทย พบตึกสูงถล่มย่านจตุจักร - YouTube https://www.youtube.com/watch?v=aHOR0tsCItg
[28] ดินถล่มและน้ำป่าไหลหลาก - กรมทรัพยากรธรณี https://www.dmr.go.th/geohazard/information-mission-projects-environmental-geology-and-geological-disasters/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B9%84%E0%B8%9B%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B8%B5%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A0%E0%B8%B1%E0%B8%A2/%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99
%E0%B8%96%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%81/
[29] แผ่นดินไหว 7.4 จตุจักรตึกถล่มตาย 1 สูญหาย 43 คน https://www.thaipbs.or.th/news/content/350666
[30] การป้องกันภัยน้ำท่วมและดินโคลนถล่ม - hintok.go.th https://www.hintok.go.th/protection.php
[31] แผ่นดินไหวขนาด 8.2 จากเมียนมา ทำตึกสูงย่านจตุจักรถล่ม พบผู้เสียชีวิตแล้ว 7 ราย สูญหาย 85 คน https://www.bbc.com/thai/articles/c2010wg75zdo
[32] สื่อต่างประเทศประมวลภาพในไทย ผลกระทบหลังแผ่นดินไหวรุนแรง https://www.dailynews.co.th/news/4550189/
[33] สุดสะพรึง น้ำพุร้อนเปลี่ยนสี-หยุดไหล หลังแผ่นดินไหวแรง สัญญาณเตือนใต้พิภพ https://www.khaosod.co.th/special-stories/news_9695423
[34] แผ่นดินไหวกรุงเทพวันนี้ เกิดจากอะไร พร้อมวิธีป้องกันและรับมือ https://www.thairath.co.th/lifestyle/life/2849780
[35] ข่าว Like สาระ - แตกตื่นทั้งประเทศ! ประมวลภาพความอลหม่านทั่วกรุงเทพ หลังเกิด#แผ่นดินไหวรุนแรง https://www.naewna.com/likesara/873128
[36] เหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งนี้พอจะทำนายการเกิดครั้งต่อไปได้ไหมครับ - Pantip https://pantip.com/topic/43349681
[37] โรงพยาบาลหลายแห่งเร่งอพยพผู้ป่วยออกจากพื้นที่ หลังเกิดแผ่นดินไหวรุนแรง https://www.youtube.com/watch?v=78PWPeWy-0M
[38] กองเฝ้าระวังแผ่นดินไหว กรมอุตุนิยมวิทยา https://earthquake.tmd.go.th
[39] จับตาอาฟเตอร์ช็อก! รอยเลื่อนแผ่นดินไหวในไทยเริ่มขยับ https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1/245776
[40] ผู้เชี่ยวชาญด้านแผ่นดินไหว ประเมินโอกาสเกิดอาฟเตอร์ช็อก จากนี้ - YouTube https://www.youtube.com/watch?v=eIouU0sEBgc
[41] 21 ครั้ง! 5 ชม.อาฟเตอร์ช็อกแผ่นดินไหวเมียนมาขนาด 3-7.1 https://www.thaipbs.or.th/news/content/350694
[42] นักวิชาการเตือน ระวังอาฟเตอร์ช็อค เลี่ยงกลับเข้าอาคารสูง https://theactive.thaipbs.or.th/news/disaster-20250328
[43] อาฟเตอร์ช็อก "Aftershock" คืออะไร หลังเกิดแผ่นดินไหววันนี้ https://www.thansettakij.com/general-news/623349
[44] เตือนอาฟเตอร์ช็อก หลังเกิดแผ่นดินไหว ความรุนแรงน้อยกว่าครั้งแรก https://www.thairath.co.th/news/local/2849786
[46] แผ่นดินไหวกินเวลานานแค่ไหน อาฟเตอร์ช็อกอยู่ในระยะเวลาเกิดแผ่นดินไหวหรือไม่? https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1/245795
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
