โรงงานจีนศูนย์เหรียญกับวิกฤตกับดักรายได้ปานกลางของไทย: ความท้าทายจากนโยบาย BOI
ดร.ทรงพล เทอดรัตนเกียรติ เรียบเรียง
การเข้ามาของโรงงานจีนจำนวนมากในประเทศไทยภายใต้สิทธิประโยชน์จาก BOI กำลังกลายเป็นประเด็นถกเถียงสำคัญเกี่ยวกับผลกระทบต่อการพัฒนาเศรษฐกิจไทยในระยะยาว โดยเฉพาะการหลุดพ้นจากกับดักรายได้ปานกลาง บทความนี้วิเคราะห์ปรากฏการณ์ "โรงงานจีนศูนย์เหรียญ" ที่กำลังแพร่หลายในประเทศไทย ความเชื่อมโยงกับนโยบายส่งเสริมการลงทุนของไทย และผลกระทบต่อความพยายามในการยกระดับประเทศให้หลุดพ้นจากสถานะรายได้ปานกลาง
## ปรากฏการณ์โรงงานจีนศูนย์เหรียญในไทย
โรงงานจีนศูนย์เหรียญ หมายถึงการลงทุนจากจีนที่เข้ามาตั้งโรงงานในไทย แต่ไม่ได้สร้างประโยชน์ทางเศรษฐกิจอย่างแท้จริงให้กับประเทศ กล่าวคือ มีการใช้แรงงานจีน วัตถุดิบจากจีน และผลกำไรส่วนใหญ่ถูกส่งกลับประเทศจีน ซึ่งกลายเป็นปัญหาใหญ่ที่เกิดขึ้นทั่วประเทศไทย[1]
ข้อมูลจากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) ระบุว่า ในระยะเวลาเพียง 7 ปี จีนได้เข้ามาลงทุนด้านการผลิตในประเทศไทยเพิ่มขึ้น 6 เท่า โดยเริ่มเทียบกับช่วงก่อนสหรัฐจะประกาศทำสงครามการค้ากับจีนในปี 2560 กับปี 2566 พบว่ามูลค่าการลงทุนจากเดิมอยู่ที่ 5,547 ล้านบาท กลายเป็น 38,400 ล้านบาท[1] ทั้งนี้ ในช่วง 9 เดือนล่าสุด (ข้อมูล ณ ปลายปี 2567) จีนได้ยื่นขอลงทุนในไทยถึง 554 โครงการ มูลค่ากว่า 1.14 แสนล้านบาท[4]
อย่างไรก็ตาม มีรายงานที่น่ากังวลว่ามีโรงงานจีนจำนวนมากที่ไม่ได้ใช้แรงงานไทย ไม่ได้ใช้สินค้าและบริการของไทย โดยมีการคาดการณ์ว่ามีคนจีนทำงานอยู่ในเขตนิคมอุตสาหกรรมระหว่างมาบยางพรกับบ่อวิน จังหวัดชลบุรี ประมาณ 10,000 คน[1] ซึ่งอาจไม่สอดคล้องกับข้อบังคับของ BOI และกฎหมายแรงงานไทย
## นโยบาย BOI และการส่งเสริมการลงทุนจากจีน
สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) มีบทบาทสำคัญในการให้สิทธิประโยชน์แก่นักลงทุนต่างชาติ โดยมีเป้าหมายเพื่อเพิ่มขีดความสามารถการแข่งขันให้ไทยพ้นจากการเป็นประเทศรายได้ปานกลาง สิทธิพิเศษสำหรับนักลงทุนที่เข้าร่วม BOI ประกอบด้วย การยกเว้นภาษี การลดหย่อนภาษี ยกเว้นอากรขาเข้าเครื่องจักร การอนุญาตให้ต่างชาติถือหุ้น 100% อนุญาตให้ถือครองกรรมสิทธิ์ที่ดิน และอนุญาตให้ช่างฝีมือหรือผู้ชำนาญการเข้ามาทำงานในประเทศได้[1]
ปัจจุบัน BOI กำลังเร่งดึงการลงทุนจากจีน โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมที่ใช้เทคโนโลยีขั้นสูง เช่น ยานยนต์ไฟฟ้า (EV) แผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์ (PCB) และการผลิตแบตเตอรี่[4] ในช่วงครึ่งปีหลังของปี 2567 มีรายงานว่าจะมีค่ายรถยนต์จีนอีกหลายแบรนด์เข้าคิวขึ้นไลน์ผลิตในประเทศอย่างต่อเนื่อง ซึ่งคาดว่าจะมีเม็ดเงินลงทุนหลายหมื่นล้านบาท[8]
อย่างไรก็ตาม มีปรากฏการณ์น่าสนใจที่เรียกว่า "ทุนจีนสวมสิงคโปร์" โดยบริษัทจีนจดทะเบียนธุรกิจในสิงคโปร์เพื่อให้เป็นนิติบุคคลสัญชาติสิงคโปร์ แล้วให้นิติบุคคลดังกล่าวมาลงทุนในประเทศไทย เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกสหรัฐเก็บภาษีนำเข้าอัตราสูง พบว่ายอดขอ BOI จากนักลงทุนสิงคโปร์พุ่งขึ้นเป็นอันดับ 1 ในปี 2567 มูลค่ารวม 3.5 แสนล้านบาท[5]
## กับดักรายได้ปานกลางของไทยและความท้าทาย
กับดักรายได้ปานกลาง (Middle Income Trap) หมายถึงสภาวะของประเทศที่สามารถพัฒนาจากประเทศรายได้ต่ำไปเป็นรายได้ปานกลางได้สำเร็จในเวลาไม่นาน แต่การขยายตัวของเศรษฐกิจหลังจากนั้นกลับชะลอลงมาก ส่งผลให้ประเทศดังกล่าวต้องติดอยู่ในฐานะรายได้ปานกลางต่อไปอีกหลายทศวรรษ และยังไม่มีแนวโน้มที่จะยกระดับกลายเป็นประเทศรายได้สูงได้[7]
ประเทศไทยเลื่อนฐานะเป็นประเทศรายได้ปานกลางตั้งแต่ปี 2519 (ประมาณ 40 ปีที่แล้ว) แต่ปัจจุบันยังคงวนเวียนอยู่ในสถานะรายได้ปานกลาง โดยมีการคาดการณ์ว่าประเทศไทยจะต้องใช้เวลาอีกราว 20-30 ปีกว่าจะก้าวขึ้นสู่สถานะรายได้สูง เท่ากับว่าประเทศไทยจะต้องใช้เวลารวมทั้งสิ้น 60 ปีเพื่อหลุดพ้นจากการเป็นประเทศรายได้ปานกลาง[6]
ด้วยอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของไทยที่ 3.5% ตามค่าเฉลี่ยปี 2555-2559 พบว่าไทยจะต้องอยู่ในฐานะประเทศรายได้ปานกลางไปอีกกว่า 30 ปี กุญแจในการก้าวพ้นกับดักให้เร็วขึ้นคือ การลงทุนที่มุ่งเน้นด้านนวัตกรรม การผลิตสินค้าที่มีมูลค่าเพิ่มสูง และการพัฒนาประสิทธิภาพแรงงานอย่างต่อเนื่อง[2]
## ผลกระทบของโรงงานจีนต่อเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมไทย
### ผลกระทบด้านบวก
1. **การลงทุนและเม็ดเงินที่ไหลเข้าประเทศ**: การลงทุนจากจีนนำเม็ดเงินหลายแสนล้านบาทเข้าสู่ประเทศไทย[4][5]
2. **การถ่ายทอดเทคโนโลยี**: ในทางทฤษฎี การลงทุนจากต่างประเทศควรนำมาซึ่งการถ่ายทอดเทคโนโลยีและความรู้[1]
3. **การยกระดับอุตสาหกรรม**: การลงทุนในอุตสาหกรรมใหม่ๆ เช่น EV และแบตเตอรี่ มีศักยภาพที่จะยกระดับภาคอุตสาหกรรมของไทย[4][8]
### ผลกระทบด้านลบ
1. **การแย่งตลาดผู้ประกอบการไทย**: โรงงานจีนทำให้เกิดการทุ่มตลาดและขายสินค้าราคาถูกกว่าผู้ประกอบการไทยสูงสุดถึง 50% ส่งผลให้ยอดขายสินค้าของผู้ประกอบการไทยลดลงถึง 30%[1]
2. **ปัญหาแรงงานและการจ้างงาน**: มีรายงานว่าโรงงานจีนนำแรงงานจีนเข้ามาทำงานแทนการจ้างแรงงานไทย ซึ่งอาจไม่ถูกต้องตามกฎหมาย[1]
3. **คุณภาพสินค้าไม่ได้มาตรฐาน**: พบว่าสินค้าจากโรงงานจีนบางแห่งไม่ได้มาตรฐาน โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมเหล็กและวัสดุก่อสร้าง (37%), เครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ (33%) และยางรถยนต์ (25%)[1]
4. **เงินทุนไหลกลับประเทศจีน**: ปัญหาของโรงงานจีนศูนย์เหรียญคือการที่เงินลงทุนและกำไรหมุนกลับไปประเทศจีน โดยไม่ได้สร้างประโยชน์ทางเศรษฐกิจที่แท้จริงให้กับไทย[1]
## ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายเพื่อก้าวข้ามกับดักรายได้ปานกลาง
1. **การปรับปรุงเงื่อนไข BOI**: ควรกำหนดเงื่อนไขที่เข้มงวดมากขึ้นในการให้สิทธิประโยชน์แก่นักลงทุนต่างชาติ โดยเฉพาะในเรื่องการจ้างงานคนไทย การใช้วัตถุดิบในประเทศ และการถ่ายทอดเทคโนโลยี[1]
2. **ส่งเสริมการร่วมทุน**: ตามที่สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) แนะนำ BOI ควรมีกลไกให้บริษัทไทยถือหุ้นใหญ่ในบริษัทจีน หรือจดเป็นบริษัทร่วมทุน เพื่อให้เป็นสัญชาติไทยหรือไทยถือหุ้นใหญ่[5]
3. **เน้นการพัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยี**: การก้าวข้ามกับดักรายได้ปานกลางต้องอาศัยการพัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยี การลงทุนในการวิจัยและพัฒนา รวมถึงการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์[2][6]
4. **ลดช่องว่างรายได้และพัฒนาสังคม**: นอกจากมิติทางเศรษฐกิจ ต้องคำนึงถึงการลดความเหลื่อมล้ำทางสังคมและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการหลุดพ้นจากกับดักรายได้ปานกลาง[3]
5. **เสริมความแข็งแกร่งให้ SMEs ไทย**: ควรมีมาตรการช่วยเหลือผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อมของไทยให้สามารถแข่งขันกับบริษัทต่างชาติได้ ผ่านการสนับสนุนด้านเทคโนโลยี เงินทุน และการเข้าถึงตลาด[1]
## บทสรุป
ปรากฏการณ์โรงงานจีนศูนย์เหรียญในประเทศไทยเป็นดาบสองคมสำหรับการพัฒนาเศรษฐกิจและการหลุดพ้นจากกับดักรายได้ปานกลาง ในขณะที่การลงทุนจากจีนนำมาซึ่งเม็ดเงินและโอกาสในการพัฒนาอุตสาหกรรมใหม่ๆ แต่หากขาดการกำกับดูแลและเงื่อนไขที่เหมาะสม อาจนำไปสู่ผลกระทบเชิงลบต่อผู้ประกอบการไทย การจ้างงาน และการพัฒนาเศรษฐกิจในระยะยาว
การปรับปรุงนโยบาย BOI ให้มีความสมดุลระหว่างการดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศและการสร้างประโยชน์ที่แท้จริงให้กับเศรษฐกิจไทย รวมถึงการเน้นการพัฒนานวัตกรรม เทคโนโลยี และทรัพยากรมนุษย์ จะเป็นกุญแจสำคัญที่จะช่วยให้ประเทศไทยสามารถก้าวพ้นจากกับดักรายได้ปานกลางและยกระดับสู่การเป็นประเทศรายได้สูงได้อย่างยั่งยืน
Citations:
[1] โรงงานจีนศูนย์เหรียญ ปัญหาใหญ่ที่ไทยต้องแก้ | KEY MESSAGES #190 https://www.youtube.com/watch?v=YBKq8mtbheM
[2] Middle Income Trap: กับดักเศรษฐกิจที่รอการก้าวข้าม https://www.bot.or.th/th/research-and-publications/articles-and-publications/articles/Atricle_07Nov2017.html
[3] จีนจะก้าวข้ามกับดักรายได้ปานกลางได้หรือไม่ อย่างไร? - MGR Online https://mgronline.com/china/detail/9610000102415
[4] รองนายกฯ พิชัย นำทีมบีโอไอ บุกโรดโชว์จีน เร่งดึงลงทุนอุตสาหกรรมแบตเตอรี่ https://osos.boi.go.th/TH/news/2129/
[5] 'ทุนจีน' สวมสิงคโปร์บุกไทย ยอดของ BOI พุ่ง 3.5 แสนล้าน - กรุงเทพธุรกิจ https://www.bangkokbiznews.com/business/economic/1169309
[6] กับดักรายได้ปานกลาง: ความสำเร็จในอดีต = อุปสรรคสู่อนาคต? https://www.the101.world/politics-middle-income-trap/
[7] [PDF] กับดักรายได้กับประเทศกำลังพัฒนา, Middle Income Trap in Middle Inco http://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2017/TU_2017_5804030046_8700_8275.pdf
[8] ครึ่งปีหลัง EV จีนเดินหน้าลงทุน แบต-โรงงานผลิตแตะแสนล้าน https://today.line.me/th/v2/article/x2Bxaz6
[9] เปิดตัวเลข BOI ผู้ผลิตชิ้นส่วนไทยมีเอี่ยวแค่ไหนในตลาดรถยนต์อีวีจีน https://today.line.me/th/v2/article/yz3n3Pz
[10] ความน่ากลัวของ "กับดักรายได้ปานกลาง": ประเทศไทยจะรอดพ้นไหม? https://www.finnomena.com/investment-reader/middle-income-trap/
[11] จีนบุกไทยจากภายใน ผ่านการตั้งโรงงานในไทยของชาวจีน https://isaninsight.kku.ac.th/archives/6913
[12] อยากทราบว่าผมเข้าใจถูกไหมครับกับคำว่า ประเทศกับดักรายได้ปานกลาง https://pantip.com/topic/40483075
[13] กับดักรายได้ปานกลาง ปัญหาใหญ่ ของประเทศกำลังพัฒนา - ลงทุนแมน https://www.longtunman.com/29574
[14] ทุนจีนบุกไทย หมดยุค "ทุนใหญ่กินทุนเล็ก" มีแต่ "ปลาเร็วกินปลาช้า" https://www.posttoday.com/smart-sme/719252
[15] ยุทธศาสตร์ BOI หลังโควิด ดันประเทศสู่ New Economy - กรุงเทพธุรกิจ https://www.bangkokbiznews.com/business/979233
[16] BOI บุกจีน ดึงผู้ผลิตแบตเตอรี่ลงทุนไทย | เศรษฐกิจInsight 5 เม.ย.67 https://www.youtube.com/watch?v=kt2PUvbq9eg
[17] ดินแดนศูนย์เหรียญ เวียนเทียน-ฟรีวีซ่า คนงานจีนเต็มโรงงาน | ศึกซักฟอก68 https://www.youtube.com/watch?v=H0X1c4ZM9XU
[18] นิคมจีนศูนย์เหรียญ บุกไทย ปัญหาใหญ่ที่ไทยต้องแก้ !! - Pantip https://pantip.com/topic/43337861
[19] ไทย ถูกหวย! ทุนจีน ทุ่มเงิน 5 หมื่นล้าน เปิด โคตรโรงงาน ผลิตแบตฯ BOI เปิด ... https://www.youtube.com/watch?v=cYMsnxOinSA
[20] โรงงานศูนย์เหรียญ ทุนจีนยึดไทยเงียบๆ #เหลืออาชีพแค่ยาม ... - YouTube https://www.youtube.com/watch?v=lXYoH3Pk5HA
[21] [PDF] เศรษฐกิจขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม การพัฒนาพื้น - BOI https://www.boi.go.th/upload/content/BOI-brochure_2017-opportunity_thailand-20170210_42431.pdf?newpage=true
[22] BOI ออกยุทธศาสตร์การส่งเสริมการลงทุนใหม่ของประเทศไทย https://inlps.com/boi-thailand-incentives/
[23] แนวทางหนีกับดักรายได้ปานกลาง กับการปฏิรูปภาคบริการไทย โดย TDRI https://thaipublica.org/2013/01/middle-income-trap/
[24] [PDF] 3 - BOI https://www.boi.go.th/upload/content/Magazine201610_92735.pdf
[25] มุ่งสู่ 'เศรษฐกิจใหม่': หนุนผู้ประกอบการไทยด้วยนโยบายส่งเสริมการลงทุนใหม่ https://www.youtube.com/watch?v=T2R9k3QhZhY
[26] “กับดักรายได้ปานกลาง” มีความเสี่ยงและอันตราย จีนจะพัฒนาหลุดออกมาได้ ... https://thaipublica.org/2020/10/pridi211/
[27] กับดักรายได้ปานกลาง... มีประเทศไหนหลุดพ้นได้บ้าง - Pantip https://pantip.com/topic/40577997
[28] HSBC มองเศรษฐกิจจีนเชิงบวก เชื่อจีนจะสามารถก้าวข้ามอุปสรรคระยะสั้นไปได้ https://www.finnomena.com/editor/hsbc-china-economy-positively/
[29] วิกฤติด้านประชากรที่ลดลง ทำให้จีนต้องแข่งกับเวลา เพื่อเอาชนะ “กับดักราย ... https://thaipublica.org/2021/06/pridi251/
[30] กับดักรายได้ปานกลาง... มีประเทศไหนหลุดพ้นได้บ้าง - Pantip https://pantip.com/topic/40577997/desktop
[31] รู้จักกับการส่งเสริมการลงทุนและสิทธิประโยชน์จาก BOI ฉบับเข้าใจง่าย https://www.proindsolutions.com/17381716/%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%AA%E
0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A5%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%82%E0%B8%A2%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B9%8C%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%81-boi-%E0%B8%89%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B9%83%E0%B8%88%E0%B8%87%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A2
[32] ข่าวสาร - BOI : The Board of Investment of Thailand https://www.boi.go.th/index.php?page=press_releases_detail&topic_id=134733&_module=news&from_page=press_releases2
[33] [PDF] คู่มือการลงทุน ในสาธารณรัฐประชาชนจีน - cic https://chineseinfo.boi.go.th/images/demo/default/pdf/investment-guide61.pdf
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
