ร้อนกาย ร้อนใจ: เมื่อคลื่นความร้อนคุกคามสุขภาพจิตของเรา
ช่วงนี้อากาศบ้านเรามันร้อนอบอ้าวเสียเหลือเกินนะครับ หลายคนคงรู้สึกหงุดหงิดง่ายกว่าปกติ นอนไม่ค่อยหลับ หรือรู้สึกเพลียๆ ใช่ไหมครับ? นั่นเป็นแค่ส่วนเล็กๆ ที่เราสัมผัสได้ แต่ทราบไหมครับว่า อุณหภูมิที่สูงขึ้นเรื่อยๆ จากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หรือที่เราเรียกกันติดปากว่า "โลกร้อน" เนี่ย มันส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิตของเราได้ลึกซึ้งกว่าที่เราคิดเยอะเลยครับ
ล่าสุดมีงานวิจัยจากมหาวิทยาลัยแอดิเลด ประเทศออสเตรเลีย ตีพิมพ์ในวารสาร Nature Climate Change เมื่อเร็วๆ นี้ เขาศึกษาพบว่า อุณหภูมิที่สูงขึ้นมีความเชื่อมโยงกับการเพิ่มขึ้นของปัญหาด้านสุขภาพจิตและพฤติกรรม (Mental and Behavioral Disorders หรือ MBDs) อย่างมีนัยสำคัญ
งานวิจัยนี้เป็นเหมือนสัญญาณเตือนภัยว่า ถึงเวลาแล้วที่เราต้องหันมาใส่ใจและปกป้องสุขภาพจิตของเราจากภัยความร้อนที่กำลังคืบคลานเข้ามาครับ
เวลาเราพูดถึง "ความผิดปกติทางจิตและพฤติกรรม" หรือ MBDs มันไม่ได้หมายถึงแค่โรคทางจิตเวชที่รุนแรงนะครับ แต่มันครอบคลุมตั้งแต่ความรู้สึกทุกข์ใจเล็กๆ น้อยๆ ไปจนถึงภาวะที่กระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันของเรา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการควบคุมอารมณ์ ความคิด หรือพฤติกรรมต่างๆ ตัวอย่างที่เรารู้จักกันดีก็เช่น ภาวะวิตกกังวล (Anxiety), ภาวะซึมเศร้า (Depressive disorders), โรคอารมณ์สองขั้ว (Bipolar affective disorder), โรคจิตเภท (Schizophrenia), รวมถึงปัญหาจากการใช้แอลกอฮอล์และสารเสพติดอื่นๆ ด้วยครับ
ศาสตราจารย์เผิง บี (Peng Bi) หัวหน้าทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยแอดิเลด อธิบายไว้ชัดเจนเลยครับว่า "ไม่ว่าจะเป็นแค่ความเครียดเล็กน้อย หรือภาวะที่ซับซ้อนอย่างโรคจิตเภท อุณหภูมิที่สูงขึ้นกำลังทำให้สถานการณ์ยากลำบากขึ้นสำหรับผู้คนนับล้าน"
แม้กลไกที่แน่ชัดว่าความร้อนส่งผลต่อสมองและจิตใจเราได้อย่างไรยังต้องมีการศึกษาเพิ่มเติม แต่ข้อมูลเบื้องต้นชี้ว่า ความร้อนอาจส่งผลต่อสารสื่อประสาทในสมอง การนอนหลับ (ซึ่งสำคัญมากต่อสุขภาพจิต) และอาจกระตุ้นให้เกิดความเครียดทางร่างกายที่ส่งผลต่อสภาพจิตใจได้ครับ นอกจากนี้ ความร้อนยังอาจทำให้ผู้ที่มีปัญหา MBDs อยู่แล้ว มีอาการแย่ลง หรือกลับมาเป็นซ้ำได้ง่ายขึ้น
ใครบ้างที่เสี่ยงเป็นพิเศษ?
งานวิจัยที่ออสเตรเลียพบข้อมูลที่น่าสนใจครับว่า ไม่ใช่ทุกคนที่จะได้รับผลกระทบจากความร้อนเท่ากัน กลุ่มที่ดูจะเปราะบางเป็นพิเศษคือ
1. คนหนุ่มสาว: โดยเฉพาะช่วงอายุ 15-44 ปี ซึ่งเป็นวัยที่มักเผชิญกับปัญหาสุขภาพจิตได้ง่ายอยู่แล้ว พอเจอวิกฤตสภาพอากาศที่แย่ลง ก็ยิ่งเพิ่มความเสี่ยงมากขึ้นไปอีก การสูญเสียปีสุขภาวะที่ดี (เดี๋ยวผมจะอธิบายคำนี้เพิ่มนะครับ) ส่วนใหญ่ในกลุ่มนี้ มาจากการต้องใช้ชีวิตอยู่กับภาวะสุขภาพจิตที่ไม่ดีนั่นเองครับ
2. คนที่อาศัยในพื้นที่อากาศร้อน: ผลการศึกษาพบว่า พื้นที่ที่อยู่ใกล้เส้นศูนย์สูตร หรือมีอากาศร้อนกว่าโดยธรรมชาติ มีความเสี่ยงสูงกว่า อย่างในออสเตรเลีย รัฐนอร์เทิร์นเทร์ริทอรี (Northern Territory) ซึ่งอยู่ทางตอนเหนือ มีความเสี่ยงสัมพัทธ์ (Relative Risk) สูงสุด ขณะที่รัฐเซาท์ออสเตรเลีย (South Australia) และวิกตอเรีย (Victoria) กลับเป็นพื้นที่ที่มีสัดส่วนภาระโรคจาก MBDs ที่เกี่ยวข้องกับอุณหภูมิสูงมากที่สุด นี่แสดงให้เห็นว่าปัจจัยในแต่ละท้องถิ่นก็มีผลด้วย ไม่ใช่แค่ความร้อนอย่างเดียว
3. ปัจจัยทางสังคมอื่นๆ: เรื่องของรายได้ การเข้าถึงบริการสุขภาพ และสภาพแวดล้อมในชุมชน ก็มีส่วนสำคัญเช่นกันครับ คนที่ขาดแคลนปัจจัยเหล่านี้อาจจะรับมือกับผลกระทบจากความร้อนได้ยากกว่า
เพื่อให้เห็นภาพชัดขึ้น งานวิจัยนี้เขาใช้ตัวชี้วัดที่เรียกว่า "ปีสุขภาวะที่ปรับด้วยความพิการ" หรือ DALYs (Disability-Adjusted Life Years) ครับ คำนี้อาจจะฟังดูยากนิดหน่อย แต่ให้ลองนึกภาพง่ายๆ ว่า มันคือ "จำนวนปีที่เสียไป" จากการมีสุขภาพไม่ดี หรือจากการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร เนื่องจากภาวะ MBDs ที่เกี่ยวข้องกับอากาศร้อนครับ
ที่น่ากังวลไปกว่านั้นคือ งานวิจัยคาดการณ์ว่า หากอุณหภูมิยังคงสูงขึ้นต่อไป ภาระโรคจาก MBDs ที่เกี่ยวข้องกับความร้อนในออสเตรเลีย อาจเพิ่มสูงขึ้นเกือบ 50% ภายในปี 2050 นี่เป็นตัวเลขที่สูงกว่าการเพิ่มขึ้นของปัญหาสุขภาพจิตที่เกิดจากการเพิ่มขึ้นของประชากรเพียงอย่างเดียวเสียอีก แสดงให้เห็นว่า "ความร้อน" เป็นปัจจัยเร่งที่สำคัญจริงๆ
เราจะรับมือกับภัยร้อนนี้ได้อย่างไร?
เรายังพอมีเวลาที่จะเตรียมตัวและรับมือครับ นักวิจัยได้เสนอแนวทางที่น่าสนใจไว้หลายอย่าง ซึ่งไม่ใช่แค่ภาครัฐ แต่เราทุกคนก็มีส่วนร่วมได้ครับ เช่น
1. แผนปฏิบัติการรับมือความร้อน (Heat-Health Action Plans) ระบบสาธารณสุขต้องเตรียมพร้อมสำหรับความต้องการด้านสุขภาพจิตที่เพิ่มสูงขึ้นในช่วงที่อากาศร้อนจัด
2. การแก้ปัญหาที่เหมาะกับท้องถิ่น แต่ละพื้นที่มีความท้าทายไม่เหมือนกัน การมีโครงการในชุมชน การเพิ่มพื้นที่สีเขียว (ซึ่งช่วยลดอุณหภูมิและส่งเสริมสุขภาพจิตได้) สามารถช่วยสร้างความเข้มแข็งและการปรับตัวให้กับชุมชนได้
3. การดูแลกลุ่มเปราะบาง ต้องแน่ใจว่ากลุ่มที่เสี่ยงที่สุด เช่น ผู้สูงอายุ เด็กเล็ก ผู้มีโรคประจำตัว หรือผู้ที่มีปัญหา MBDs อยู่แล้ว ได้รับการดูแลและการสนับสนุนที่จำเป็นในช่วงอากาศร้อน
จากข้อมูลทั้งหมดที่ผมเล่ามา จะเห็นได้ว่าความร้อนที่เพิ่มสูงขึ้น ไม่ได้ส่งผลแค่ร่างกาย แต่ยังคุกคาม "สุขภาพใจ" ของเราอย่างชัดเจนครับ มันเป็นปัญหาที่ซับซ้อนและต้องการความร่วมมือจากทุกภาคส่วน
การดูแลสุขภาพจิตเป็นเรื่องสำคัญเสมอ และในวันที่โลกร้อนขึ้นเช่นนี้ การใส่ใจ "ใจ" ของเรายิ่งทวีความสำคัญมากขึ้นไปอีกครับ
แหล่งอ้างอิงหลัก:
1. Liu, J., et al. (2025). Increasing burden of poor mental health attributable to high temperature in Australia. Nature Climate Change. DOI: 10.1038/s41558-025-02309-x
2. University of Adelaide. (2025, April 14). Extreme heat poses threat to mental health. Medical Press. Retrieved April 15, 2025, from https://medicalxpress.com/news/2025-04-extreme-poses-threat-mental-health.html
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
