มะนาวเลมอนและไลม์ (Lemon vs. Lime)
มะนาวเป็นชื่อเรียกพืชที่นำมาใช้เป็นอาหาร โดยนำน้ำมะนาวออกมาจากผลมาใช้เพื่อให้เกิดรสเปรี้ยว มะนาวที่เราเคยเห็นกันมี 2 รูปแบบ แบบแรกคือสีเหลืองลูกใหญ่กว่าที่เรียกว่าเลมอน และลูกเล็ก สีเขียว กลิ่นชัดเจนกว่า เรียกว่า ไลม์
มะนาวทั้งสองแบบมีต้นกำเนิดต่างกันอย่างไร วันนี้เรามาสำรวจต้นกำเนิดของมะนาวทั้งสองกัน
มะนาวเป็นพืชสกุลส้ม (Genus [Citrus]) ในสกุลนี้มีผลไม้หลากหลายชนิด ตั้งแต่มะนาวหลากหลายพันธุ์ ส้ม เกรปฟรุต ส้มโอ ส้มเช้ง
ในกลุ่มพืชเหล่านี้ มีทั้งที่เป็นชนิดพันธุ์ที่เป็นชนิดพันธุ์ “บริสุทธิ์” ที่ไม่ได้เป็นลูกผสมและชนิดพันธุ์ลูกผสมระหว่างพืช 2 ชนิดพันธุ์ขึ้นไป โดยพืชที่เป็นชนิดพันธุ์บริสุทธิ์ที่สำคัญที่เป็นพ่อแม่ของชนิดพันธุ์ลูกผสม ได้แก่
1. ส้มโอ (Pomelo [Citrus maxima]) - ส้มลูกใหญ่ที่มีขายกันในประเทศไทย โดยส้มโอมีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แถบประเทศเราและประเทศเพื่อนบ้านนี่เอง
ส้มโอ (Pomelo [Citrus maxima]) (ที่มา By Ananda - uploader's creation, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=457650)
2. ส้มแมนดารินสายพันธุ์บริสุทธิ์ (Mandarins [Citrus reticulata]) - โดยมีแพร่กระจายอยู่ในเอเชียตะวันออกทั้งในประเทศจีน เกาะไต้หวัน และในประเทศญี่ปุ่น แต่ส้มแมนดารินส่วนใหญ่ที่นำมาขายกันจะเป็นลูกผสมระหว่างสายพันธุ์บริสุทธิ์กับส้มโอ
ส้มแมนดารินสายพันธุ์บริสุทธิ์ (Mandarins [Citrus reticulata]) (ที่มา By Joe Ravi, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=18365873)
3. มะงั่วหรือมะนาวควาย (Citrons [Citrus medica]) เป็นพืชที่น่าจะมีต้นกำเนิดในอินเดีย และมีการแพร่กระจายไปยังเปอร์เซีย และยุโรป โดยมีสายพันธุ์ย่อยที่เราอาจจะเคยได้ยิน เช่น ส้มโอมือ [Citrus medica var. sarcodactylis] หรือส้มซ่าหวาน [Citrus medica var. linetta]
มะงั่วหรือมะนาวควาย (Citrons [Citrus medica]) (ที่มา By Yankelowitz - Own work, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5074145)
ส้มโอมือ เป็นพืชชนิดเดียวกันกับมะงั่ว (ที่มา By Wrong Side, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1308477)
4. ส้มป่ามิครานทราส (micranthas [Citrus micrantha]) พบในธรรมชาติในตอนใต้ของหมู่เกาะฟิลิปปินส์ มีลักษณะคล้ายมะกรูด บางครั้งก็มีการจัดว่ามะกรูดเป็นชนิดเดียวกันกับส้มป่ามิครานทราส แต่การศึกษาในปัจจุบันพบว่าพืชทั้งสองชนิดเป็นคนละชนิดกัน
5. ส้มจี๊ดหรือส้มกิมจ๊อ (kumquat [Citrus japonica var. margarita]) เป็นพืชท้องถิ่นในประเทศจีน เปลือกสามารถนำไปดองเค็ม เป็นขนมกิมจ๊อได้
ส้มจี๊ดหรือส้มกิมจ๊อ (kumquat [Citrus japonica var. margarita]) (ที่มา By Serg!o - Own work, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3664452)
พืชห้าชนิดนี้จะมีการผสมกันจนเกิดเป็นลูกผสมชนิดพันธุ์ต่างๆ มากมาย แต่วันนั้นเราจะพูดถึงเฉพาะมะนาวสองชนิดคือ เลมอน (Lemon) ที่ลูกสีเหลืองและ ไลม์ (Lime) ลูกสีเขียว
ไลม์ก็เป็นชื่อเรียกรวมของมะนาวที่รวมทั้งชนิดพันธุ์ลูกผสม และชนิดพันธุ์บริสุทธิ์หลากหลายชนิดที่มีลักษณะร่วมกันคือ ให้รสเปรี้ยว และมีผลสีเขียว ซึ่งส่วนใหญ่จะพบแพร่กระจายอยู่ที่ออสเตรเลีย เพราะฉะนั้นต่อไปเราจะโฟกัสเฉพาะไลม์ที่นำมาขายเป็นพืชเศรษฐกิจในประเทศไทย นั่นก็คือ คีย์ไลม์ (Key lime)
มะนาว คีย์ไลม์ (Key lime)
มะนาวเลมอน
จะเห็นว่าทั้งเลมอน และไลม์ที่เรารู้จักกัน ไม่ใช่สายพันธุ์บริสุทธิ์ จริงๆ แล้วมะนาวทั้งสองกลุ่มเป็นลูกผสมของชนิดพันธุ์บริสุทธิ์ข้างต้น
มะนาวสีเขียวที่เรารู้จักหรือคีย์ไลม์ (Key lime) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า [Citrus × aurantiifolia] (สัญลักษณ์ × ในชื่อวิทยาศาสตร์แสดงให้เห็นว่าพืชชนิดนี้เป็นลูกผสมของพืช 2 ชนิด) เป็ยผลไม้ที่มีรสเปรี้ยวจัด เปลือกบาง เมล็ดเยอะ มีกลิ่นที่ชัดเจน พืชชนิดนี้มีต้นกำเนิดแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ก่อนที่จะแพร่กระจายไปทั่วโลกตั้งแต่ที่ตะวันออกกลาง แอฟริกาเหนือ ยุโรป จนไปถึงอเมริกา
คีย์ไลม์เป็นลูกผสมที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติระหว่างชนิดพันธุ์บริสุทธิ์สองชนิด คือ ส้มป่ามิครานทราส [Citrus micrantha] กับมะงั่วหรือมะนาวควาย [Citrus medica]
คีย์ไลม์ยังสามารถไปผสมกับชนิดพันธุ์ทั้งบริสุทธิ์และลูกผสมอื่นๆ จนสามารถเกิดเป็นชนิดพันธุ์ใหม่ๆ ได้ เช่น ไปผสมกับเลมอน เกิดเป็น เปอร์เซียนไลม์ (Persian lime [Citrus × latifolia]) หรือ กลับไปผสมกับ มะงั่วได้เป็นมะนาวไร้เมล็ดที่มีโครโมโซมสามชุด (Triploid)
ส่วนการเกิดของเลมอนจะซับซ้อนกว่าการเกิดของคีย์ไลม์อยู่บ้าง
เลมอนมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า [Citrus × limon] เป็นลูกผสมเช่นเดียวกับคีย์ไลม์ โดยเกิดจากการผสมระหว่าง ต้นเพศผู้ของมะงั่ว [Citrus medica] กับต้นตัวเมียของส้มซ่า [Citrus × aurantium] โดยส้มซ่าก็เป็นลูกผสมเช่นเดียวกัน คือ เป็นลูกผสมระหว่างส้มโอกับส้มแมนดาริน ทำให้ในเลมอนมีพันธุกรรมของมะงั่ว 50% ส้มโอ 25% และส้มแมนดาริน 25%
จุดกำเนิดของเลมอนยังไม่ชัดเจน แต่เชื่อว่าน่าจะมีจุดกำเนิดในรัฐอัสสัมในประเทศอินเดีย ประเทศจีน หรือทางตอนเหนือของพม่า และแพร่กระจายต่อมาไปยังยุโรปเมื่อประมาณ 1,800 ปีก่อน
นอกจากเลมอนที่แพร่หลายกันแล้ว ยังมีเลมอนชนิดอื่นๆ ที่เป็นลูกผสมเช่นเดียวกัน เช่น
Rough lemon [Citrus × jambhiri] ที่เป็นลูกผสมระหว่างมะงั่วกับส้มแมนดาริน โดยที่ไม่มีส่วนผสมของส้มโอ
แผนผังการเกิดลูกผสมต่างๆ ในกลุ่มส้มและมะนาว กรอบลูกศรสีแดงแสดงแผนผังการเกิดคีย์ไลม์ และกรอบลูกศรสีเขียวแสดงแผนผังการเกิดเลมอน (ดัดแปลงจาก Wu et al., 2018)
สนใจเรื่องเกี่ยวกับการเกิดลูกผสมซับซ้อน สามารถอ่านเรื่องของสตรอว์เบอร์รี่ได้ครับ
เอกสารอ้างอิง
1. Wu, Guohong Albert; Terol, Javier; Ibanez, Victoria; López-García, Antonio; Pérez-Román, Estela; Borredá, Carles; Domingo, Concha; Tadeo, Francisco R; Carbonell-Caballero, Jose; Alonso, Roberto; Curk, Franck; Du, Dongliang; Ollitrault, Patrick; Roose, Mikeal L. Roose; Dopazo, Joaquin; Gmitter Jr, Frederick G.; Rokhsar, Daniel; Talon, Manuel (2018). "Genomics of the origin and evolution of Citrus". Nature. 554 (7692): 311–316.
- 11
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
