Blockdit Logo (Mobile)
Antfield
•
9 ก.ย. 2019 เวลา 14:48 • วิทยาศาสตร์ & เทคโนโลยี
ดาวเคราะห์แห่งความตาย!! รู้หรือไม่ เราคือหนึ่งในผู้เหลือรอดแค่ 1% จากอดีต 😲
"โลก" ดาวเคราะห์แห่งชีวิตดวงเดียวที่เรารู้ว่ามีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ แต่แท้จริงแล้วตลอดเวลาที่ผ่านมา ดาวดวงนี้คือจุดจบของชีวิตหลายสายพันธ์ุ หรืออาจจะเรียกได้ว่าโลกคือ "ดาวเคราะห์แห่งความตาย" 😱
อุกกาบาตยักษ์ หนึ่งในสาเหตุการสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตมากมายหลายสายพันธ์ุ
นับตั้งแต่ดาวเคราะห์ที่ชื่อว่าโลกถือกำเนิดขึ้นมา กว่า 99% ของจำนวนสายพันธุ์สิ่งมีชีวิตบนโลกมีอันต้องสูญสิ้นเผ่าพันธุ์ไป
แม้เป็นเพียงการประเมิน เนื่องจากข้อมูลฟอสซิลที่กระจัดกระจายและน้อยเกินกว่าที่จะบอกว่าเรามีข้อมูลสมบูรณ์เพียงพอ
แต่หลักฐานของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตในแต่ละช่วงเวลาพอจะบอกได้ว่าเกิดอะไรขึ้นบนโลกใบนี้
การสูญพันธ์ุใหญ่ (Mass Extinction) คือ ช่วงเหตุการณ์ในอดีตที่สามารถระบุได้ว่าเกิดการสูญพันธ์ของสิ่งมีชีวิตเกินกว่า 50% ของจำนวนสายพันธุ์ที่มีอยู่ในช่วงเวลานั้น
ซากฟอสซิลของ Jimbacrinus bostock สายพันธุ์ที่สูญหายจากยุค Permian Cr: JOHN CANCALOSI / GETTY IMAGES
ด้วยเกณฑ์นี้ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าโลกเคยผ่านช่วงเวลาแห่งการสูญพันธ์ุครั้งใหญ่มาแล้วอย่างน้อย 5 คร้ง และเราอาจจะอยู่ในช่วงเวลาของครั้งที่ 6?
ในบทความนี้เราจะพูดถึงเหตุการณ์การสูญพันธ์ุครั้งอื่น ๆ ด้วยแม้จะไม่ถึงเกณฑ์ Mass Extinction โดยเรามาไล่เรียงตามลำดับเวลาตั้งแต่ชีวิตได้ถือกำเนิดขึ้นมาบนโลกนี้กัน 😉
1. Great Oxygenation Event
เกิดเมื่อ: 2,300 ล้านปีก่อน
ความสูญเสีย: 95-99% ของจำนวนสายพันธฺุ์บนโลก
สาเหตุ: การเพิ่มขึ้นของออกซิเจนในชั้นบรรยากาศนำไปสู่ยุคน้ำแข็งครั้งใหญ่
สีเขียวแห่งชีวิต แต่ไม่ใช่กับทุกชีวิต Cr: NASA Earth Observatory
หลังจากการกำเนิดของสิ่งมีชีวิตบนโลกเมื่อกว่า 3,000 ล้านปีที่แล้ว จนเวลาล่วงเลยมา 2,300 ล้านปีก่อน บรรยากาศของโลกในยุคนั้นยังเต็มไปด้วยก๊าซมีเทนซึ่งเป็นก๊าซเรือนกระจก โลกนั้นร้อนระอุน้อง ๆ ดาวศุกร์
แต่ชีวิตก็ยังเกิดขึ้นได้ ซึ่งสิ่งมีชีวิตส่วนใหญ่ในตอนนั้นยังเป็นสิ่งมีชีวิตเซลเดียวที่หายใจและเจริญเติบโตแบบไม่ใช้ออกซิเจน (anaerobically)
แต่ก็เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของวิวัฒนาการ เมื่อมีแบคทีเรียจำพวก photosynthetic cyanobacteria ถือกำเนิดขึ้น มันช่างเป็นนวัตกรรมแห่งการอยู่รอดเสียจริงสร้างอาหารได้เอง แต่ก็เฉพาะกับพวกที่หายใจแบบใช้ออกซิเจนนะ
ในช่วงแรกยังไม่เดือดร้อนกันเพราะบรรยากาศยังสามารถดูดซับออกซิเจนในรูปของออกไซด์เหล็กเก็บไว้ในมหาสมุทรได้ แต่พวก photosynthetic cyanobacteria ก็ขยายพันธุ์ขึ้นมากมายเต็มไปหมด ปลดปล่อยออกซิเจนสู่บรรยากาศมากจนรับไว้ไม่ไหว
ผลกระทบต่อเนื่องคือทำให้ระดับมีเทนในบรรยากาศลดลง เพราะออกซิเจนไปจับกับมีเทนกลายเป็นคาร์บอนไดออกไซด์และน้ำ
โลกที่กลายเป็นก้อนหิมะ เมื่อ 2,400-2,100 ล้านปีก่อน, Cr: MIKKEL JUUL JENSEN/SPL/COSMOS
เป็นเหตุให้บรรยากาศโลกมีอุณหภูมิลดต่ำลงจนเกิดเป็นมหายุคน้ำแข็ง Huronian glaciation ซึ่งกินระยะเวลายาวนานกว่า 300 ล้านปี
เป็นการล้างบางสิ่งมีชีวิตครั้งใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่งบนโลกใบนี้ แต่จากเหตุการณ์นี้ก็ทำให้ระดับออกซิเจนในบรรยากาศเพิ่มขึ้นอย่างที่เป็นในทุกวันนี้และแน่นอนว่าออกซิเจนก็กลายเป็นสิ่งสำคัญต่อเกือบทุกชีวิตบนโลก
2. End-Ediacaran Extinction
เกิดเมื่อ: 542 ล้านปีก่อน
ความสูญเสีย: 50% ของจำนวนสายพันธฺุ์บนโลก
สาเหตุ: การลดลงของออกซิเจนในชั้นบรรยากาศ
ภาพจำลองของโลกในยุค Ediacaran Cr: listverse.com
ในยุค Ediacaran นี้เป็นช่วงที่สิ่งมีชีวิตเซลเดียวเริ่มวิวัฒนาการเป็นสิ่งมีชีวิตเซลเดียวชั้นสูงหรือที่มีโครงสร้างภายในเซลซับซ้อนที่เรียกว่า Eukaryotes
สิ่งมีชีวิตเหล่านี้เริ่มเรียนรู้ที่จะอยู่รวมกลุ่มกันเพื่อหาอาหารหรือแม้แต่ปกป้องตัวเองจากการเป็นอาหารของผู้ล่า
สิ่งมีชีวิตในยุคนี้ไม่ค่อยมีฟอสซิลให้ได้ศึกษาเนื่องจากยังมีลำตัวอ่อนนุ่มไม่มีกระดูก เมื่อตายไปแล้วก็สลายไปไม่เหมือนอะไรไว้
แต่ก็ยังมีกรณีพิเศษที่ต้องใช้โชคอย่างมาก เช่น การตายในโคลนที่แห้งตัวแข็งอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดเป็นฟอสซิลให้เราพอได้ศึกษาบ้าง ซึ่งสิ่งมีชีวิตในยุคนี้บางส่วนมีรูปร่างคล้าย หนอน ฟองน้ำ และแมงกระพรุนในปัจจุบัน
2
จนมาเมื่อ 542 ล้านปีก่อนจู่ ๆ ระดับออกซิเจนในชั้นบรรยากาศเกิดลดลงอย่างรวดเร็ว อันนำมาซึ่งการสูญพันธุ์ใหญ่ในครั้งนี้ แต่อะไรเป็นสาเหตุของการลดระดับออกซิเจนนั้นยังไม่เป็นที่แน่ชัด
กระบวนการเกิดน้ำมันดิบและก๊าซธรรมชาติ Cr: toppr.com
ซึ่งการสูญพันธ์ุใหญ่ในครั้งนี้ทำให้ซากสิ่งมีชีวิตจากบรรพกาลเหล่านี้ทับถมกันจนกลายมาเป็นเชื้อเพลิงฟอสซิลที่เราใช้ในปัจจุบัน เช่น น้ำมันและก๊าซธรรมชาติ
และการสูญพันธุ์ใหญ่ครั้งนี้ก็ได้นำไปสู่ Cambrian explosion หรือยุคทองของวิวัฒนาการ
3. Cambrian-Ordovician Extinction
เกิดเมื่อ: 488 ล้านปีก่อน
ความสูญเสีย: 40% ของจำนวนสายพันธฺุ์บนโลก
สาเหตุ: ไม่แน่ชัด
ภาพจำลองของโลกในยุค Cambrian Cr: listverse.com
หลังจากเหตุการณ์ End-Ediacaran Extinction โลกก็ได้เข้าสู่ยุค Cambrian ซึ่งเกิดวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตอย่างก้าวกระโดด มีรูปแบบชีวิตที่หลากหลายเกิดขึ้นอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน นับเป็นยุคทองของวิวัฒนาการ
บรรพบุรุษของกุ้ง ปู แมงป่องทะเล ปลาเกล็ดแข็ง เกิดขึ้นมากมายเต็มท้องทะเล สิ่งมีชีวิตได้พัฒนาให้มีกระดองแข็งและแขนที่เป็นก้ามหนีบเพื่อการล่าเอาตัวรอด
โมเดลของ Anomalocaris สิ่งมีชีวิตในยุคนั้น, Cr: Pixabay
แต่จู่ ๆ เมื่อ 488 ล้านปีกว่า 40% ของสายพันธุ์ที่มีอยู่ในยุคนั้นก็หายไปสาเหตุยังคงไม่แน่ชัด อาจเกิดยุคน้ำแข็ง หรือภูเขาไฟยักษ์ระเบิด น้ำทะเลเป็นพิษ ยังคงหาข้อสรุปไม่ได้
จากเหตุการณ์นี้ก็ทำให้เกิดเป็นเส้นแบ่งยุค Cambrian กับยุค Ordovician
4. Ordovician-Silurian Extinction
เกิดเมื่อ: 443 ล้านปีก่อน
ความสูญเสีย: 60-80% ของจำนวนสายพันธฺุ์บนโลก
สาเหตุ: ยุคน้ำแข็ง อันมีต้นเหตุจากการระเบิดรังสีแกมมาของดาวสิ้นอายุขัย
ภาพจำลองของโลกในยุค Ordovician Cr: listverse.com
หลังผ่านพ้นเหตุการณ์ Cambrian-Ordovician Extinction ชีวิตก็กลับมาผลิบานอีกครั้ง เหล่าผู้เหลือรอดก็ได้วิวัฒนาการเกิดเป็นบรรพบุรุษของ ปลาหมึก ปะการัง ปลากระเบน ปลาดาว ปลามีขากรรไกร เต็มมหาสมุทร
ส่วนเหล่าพืชนั้นต้องดิ้นรนเพื่อการอยู่รอด ด้วยการย้ายถิ่นฐานไปอยู่บนพื้นแผ่นดิน
ทุกอย่างดี จนเมื่อ 443 ล้านปีก่อน กว่า 60% ของสายพันธุ์ในยุคนั้นไม่ได้ไปต่อ ด้วยสาเหตุนั้นเกิดจากยุคน้ำแข็งที่เกิดจากการลดระดับของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในบรรยากาศอย่างรวดเร็ว
Gamma ray burst สาเหตุของการสูญพันธุ์ครั้งนี้, Cr: NASA's Goddard Space Flight Center
ทำไมก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ลดลง แน่นอนว่าเมื่อไม่มีชีวิตก็ไม่เกิดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ แต่สาเหตุต้นตอนั้นคาดว่าเกิดจากการระเบิดรังสีแกมมาของดาวฤกษ์สิ้นอายุขัยที่อยู่ใกล้โลก
คลื่นรังสีมรณะได้เป่าชั้นโอโซนในบรรยากาศสลายสิ้น เมื่อไม่มีชั้นโอโซน รังสี UV ฆาตกรตัวจริงจึงได้ลงมาสังหารเกือบทุกชีวิตบนผืนแผนดิน
การสูญพันธ์ุใหญ่ครั้งนี้เป็นอีกครั้งที่นับเป็นหายนะของสิ่งมีชีวิตบนโลก กว่าที่จะฟื้นคืนมาเหมือนในยุค Cambrian ได้ก็ต้องใช้เวลาอีกกว่า 300 ล้านปี
ขอพักไว้เท่านี้ก่อน ตอนแรกว่าจะทำเป็น Series 2 ตอนจบแต่คงไม่ไหว แบ่งเป็น 3 ตอนละกัน หายนะยังไม่จบไว้เรามาต่อกันคราวหน้า 😊

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา