เมื่อตรากระทรวงสาธารณสุขมาจากตำนานกรีก
เพื่อนศรีพี่น้องทั้งหลาย คงคุ้นเคยกับตราประจำทรวงเบอร์ต้นของประเทศไทย อย่างกระทรวงสาธารณสุขกันได้เป็นอย่างดี ใครนึกไม่ออก เดี๋ยวนำมาให้ชม
Seal of the Ministry of Public Health of Thailand
from wikipedia.org
ทุกท่านคงสงสัยว่า รูปสัญลักษณ์ของงูสองตัวพันกับคบเพลิงมีปีก มันเกี่ยวข้องอะไรกับตำนานกรีกกันแน่ วันนี้ผมจะมาเล่าให้ฟัง
เดิมในความเชื่อโบราณทางฝั่งตะวันตก เชื่อกันว่างูเป็นสัญลักษณ์ของการมีสุขภาพดีและชีวิตที่ยืนยาว จากลักษณะที่งูมีการลอกคราบได้ ซึ่งมันจะหายจากโรคผิวหนังและสัตว์เบียนต่างๆ รวมถึงแข็งแรงและโตขึ้นอย่างรวดเร็วหลังการลอกคราบ อีกทั้งงูยังเป็นส่วนผสมของเครื่องยาต่างๆ ในการรักษาโรค จึงไม่น่าแปลกที่งูจะเป็นสัญลักษณ์ที่สำคัญในการเยียวยารักษาความเจ็บป่วยไข้ของมนุษย์
แต่ทว่าสัญลักษณ์ไม้เท้าที่มีงูสองตัวพันรอบและหันเข้าหากันนั้น เป็นสัญลักษณ์ของไม้เท้าของเทพ hermes เทพผู้ส่งสารแห่งเขา olympus แต่หากพูดถึง hermes เขากลับไม่ใช่เทพที่เกี่ยวข้องกับการรักษาหรือดูแลสุขภาพแต่อย่างใด แต่ hermes กลับเป็นเทพแห่งเหล่าพ่อค้า นักแสวงโชค แม้กระทั่งเหล่าโจร
Statue Hermes Chiaramonti
แล้วไม้เท้าของ hermes คืออะไรกันแน่
ว่ากันว่าไม้เท้าประจำตัวของ hermes มีพลังในการทำให้ผู้คนนั้นหลับไหล หรือจะปลุกให้ตื่นขึ้นก็ย่อมได้ บ้างยังอ้างว่าปลุกให้คนตายฟื้นคืนก็ยังได้ นี่อาจเป็นเหตุผลขั้นต้นอันหนึ่ง
แต่เดิมไม้เท้าประจำตัวของ hermes ที่เรียกว่า caduceus นั่นเป็นไม้เท้าวิเศษรูปทรงธรรมดา แต่มีคราหนึ่ง hermes พบงูสองตัวกำลังเข้าต่อสู้กันเป็นพลันวัน เขาจึงโยนไม้เท้าไปกลางวงการต่อสู้นั้น งูทั้งสองก็เลื้อนขึ้นมาพันไม้เท้าและหยุดต่อสู้ พร้อมหันหน้าเข้าหากัน จึงเป็นที่มาของไม้เท้าที่มีงูพันอยู่สองตัวหันหน้าหากัน เป็นสัญลักษณ์แห่งการปรองดอง และการต่อรองเจรจาค้าขาย ซึ่งสอดคล้องกับเทพ hermes ที่เป็นเทพที่คนโบราณยกย่องไว้ในด้านนี้
The Elevation of the Great Elector into Olympus. Oil on canvas (destroyed in World War II). Ceiling painting (detail: Mercury), City Palace, Potsdam
แต่ไม้เท้าที่เป็นสัญลักษณ์ที่แท้จริงของการบำบัดรักษา และการเยียวยา คือไม้เท้าของ asclepius ชายครึ่งเทพผู้เป็นเจ้าแห่งการรักษาโรค แต่เดิม asclepius ได้ร่ำเรียนวิชาจากพ่อคือเทพ apollo แถมยังได้เรียนวิชานานาจากอาจารย์ใหญ่ centaur นาม chiron
ว่ากันว่าเขาได้รับความรู้จากงูที่กระซิบสอนสรรพวิชาแห่งการรักษาให้ (อดีตงูคือตัวแทนแห่งปัญญา การรักษและคืนชีพ) asclepius จึงเป็นสุดยอดแห่งแพทย์ที่สามารถรักษาแม้คนตายให้ฟื้นคืน ไม้เท้าของ asclepius จึงปรากฎมีงูพันอยู่รอบ 1 ตัวเสมอ
asclepius ward
แต่ทว่าความเก่งกาจของ asclepius ก็นำความโชคร้ายมาให้ เพราะการคืนชีวิตให้แก่คนตาย ย่อมสร้างความโกลาหลไปทั่วสามพิภพ แล้วยิ่งสำหรับ hardes เจ้าแห่งยมโลกและใต้พิภพ ก็ยิ่งไม่พอใจเป็นอย่างมาก ถึงขนาดต้องไปฟ้อง zeus เลยทีเดียว ประมาณว่าถ้า asclepius นำวิชาเหล่านั้นไปสอนเหล่ามนุษย์จะทำเยี่ยงไรในอนาคต
เพื่อดำรงไว้ซึ่งดุลยภาพของทั้งสามภพ zeus จึงพุ่งสายฟ้า อาวุธประจำกาย ปลิดชีพ asclepius ลงในทันที ซึ่งเหตุการณ์นี้เองทำให้เกิดการบาดหมางของ apollo และ zeus ในภายหลัง
ภายหลัง zeus จึงได้คืนชีพให้ asclepius กลายเป็นเทพเต็มตัว แล้วขึ้นไปอยู่รวมกันที่ยอด olympus กับเทพอื่นๆ
ดังนั้นสัญลักษณ์ที่เกี่ยวข้องกับการรักษาและเยียวยาผู้ป่วย จึงเป็นไม้เท้าของ asclepius ซึ่งจะมีงูพันอย๔่เพียงตัวเดียวเท่านั้น
ส่วนไม้เท้า caduceus ที่มีงูพันสองตัว กลับหาได้เกี่ยวข้องโดยตรงกับการแพทย์และการรักษาไม่
Flag of WHO
แล้วกระทรวงสาธารณะสุขของไทย เหตุใดจึงเอาสัญลักษณ์ที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกันมาใช้หนอ?
คำตอบคือ ก็ฝรั่งอเมริกาใช้สับสนกันมาแต่อดีตนานนมจนนมเป็นชีสไปแล้วโน่น พวกเราซึ่งรับเทคโนโลยีการแพทย์สมัยใหม่มาใช้ ก็เลยพลอยสับสนใช้ตามเขาไปด้วย
แต่ส่วนตัว ผมคิดว่าจะโลโก้หรือสัญลักษณ์ใดๆ ก็แค่สิ่งสมมุติ แต่หน้าที่ที่เราทำต่างหาก คือตัวแทนของสิ่งที่เราต้องการจริงๆ ดังนั้นไม้เท้าจะมีงูกี่ตัว จะหันซ้ายหันขวา มีไฟไม่มีไฟ ก็ไม่ได้สำคัญไปกว่า หน้าที่ของกระทรวงสาธารณสุขที่ทำอยู่ทุกวันนี้หรอกครับ
แต่จะเป็นไปได้ไหมว่าคนโบราณเขามองการณ์ไกล เอาไม้เท้า caduceus มาเป็นสัญลักษณ์ของกระทรวง เพราะในอนาคต เขาเห็นว่าแม้แต่ห้องฉุกเฉินโรงพยาบาลที่คนนอนรอความหวัง จะเป็นจะตายกันเต็มไปหมด ยังจะมีวัยรุ่นเลือดร้อนมาตีกันจนห้องพังเป็นแถบๆ
ไม้เท้า caduceus อาจเป็นสัญลักษณ์ที่เหมาะมากก็เป็นได้ เพราะงูสองตัวที่หยุดตีกันก็เพราะไม้เท้าอันนี้นี่เอง
- 8
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
