สติปัฏฐาน4
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงสรรเสริญว่า สติปัฏฐาน 4 เป็นทางสายเอกที่จะขน
สรรพสัตว์ออกจากกองทุกข์ และพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ก็ตรัส เช่นเดียวกัน
สติปัฏฐาน 4 จึงเป็นเครื่องมือหลัก ในการปฏิบัติภาวนาเพื่อทำให้แจ้งซึ่งพระนิพาน
สติปัฏฐาน แปลว่า การทำสติให้เจริญ เป้าหมายเพื่อให้จิตมีที่ตั้งภายในกายและใจ ไม่ส่งจิตออกนอก และทำให้จิตเกิดปัญญา โดยวิธีการฝึกให้เกิด สติ คือ การหมั่นรู้สึกตัว เห็นและจดจำปรากฏการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นภายในกาย
และใจแบ่งได้เป็น 4ฐานดังนี้
1.ฐานกาย คือการฝึกระลึกรู้สิ่งที่เกิดขึ้นภายในร่างกายเรา เช่น กายเคลื่อนตัว กายในขณะนั่ง กายในขณะเดิน มือกำลังจับยกสิ่งของ กายเมื่อยามหิว
กายเมื่อยามนอน เป็นต้น ว่าไม่ใช่เรา สักแต่เป็นเพียงกายที่เคลื่อนไหว หยุดนิ่งเปลี่ยนแปลงไปเท่านั้น ไม่ใช่สัตว์ตัวตน ไม่ใช่เรา ไม่ใช่คน เป็นเพียงแค่กาย
2.ฐานเวทนา คือการฝึกระลึกรู้ความสุขหรือความทุกข์หรือความไม่สุขไม่
ทุกข์ที่เกิดขึ้นภายในจิตใจ เห็นว่าเวทนาเป็นเพียงเวทนา ไม่ใช่กาย เกิดขึ้น
จากเหตุและดับไปเมื่อสิ้นเหตุนั้น
3.ฐานจิต คือการฝึกระลึกรู้อารมณ์หรือความนึกคิดปรุงแต่งที่เกิดขึ้นภายใน
ใจ เช่น ใจเมื่อสักครู่โกรธ-ใจตอนนี้เมตตา ใจตอนนี้ฟุ้งซ่าน-ใจตอนนี้สงบสุข
ใจตอนนี้มีราคะ-ใจตอนนี้ไม่มีราคะ เป้นต้น เห็นว่าจิตเป็นเพียงจิต ไม่ใช่กาย ไม่ใช่เวทนาเกิดขึ้นจากเหตุ และดับไปเมื่อสิ้นเหตุนั้น
4.ฐานธรรม คือการฝึกระลึกรู้ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นภายในกายและใจโดยไม่ได้กำหนดรายละเอียดของปรากฏการณ์ว่าสิ่งนั้นคืออะไร เรียกว่าอะไร(สักแต่ว่ารู้) เห็นว่าธรรมที่ปรากฏขึ้นเป้นเพียงธรรม ไม่ใช่เรา เกิดขึ้นจากเหตุและดับไปเมื่อสิ้นเหตุนั้น
ระหว่างการฝึกสติปัฏฐาน 4 นั้นให้ผู้ภาวนาคอยสังเกตุว่า ทุกครั้งที่มีสติระลึกขึ้นมา สิ่งต่างๆนั้นเป็นเพียงสิ่งที่ถูกรู้ ถูกเห็น เป้นเพียงปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไป มีความเป็นธรรมดาคือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตาเช่นนี้ ไม่มีสาระอะไร เป็นเพียงที่ตั้งอาศัยของ รู้ เท่านั้น
การฝึกสติปัฏฐาน 4 นั้น เมื่อทำให้มาก เจริญให้มาก จะไปทำลายความเห็นผิดในเบื้องต้นว่านี่เป็นเรา เป็นตัว เป้นตน ลงได้ จึงเป้นธรรมเอกที่เหมือนต้น
ทางไปสู่พระนิพพาน
บทความจากหนังสือ ว่าง ฉบับพกพา สถานภาวนาบ้านธรรมทาน
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
