๑๖. ข้อพินิจต่อสุนทรียภาพและศิลปะ (บทคัดย่อที่ ๑๓-๒๓)
สุนทรียภาพนั้นย่อมพัฒนาไปตามการพัฒนาของญาณ ความละเอียดอ่อน สุขุมลุ่มลึกของญาณย่อมเปิดเผยถึงความกลมกลืนเชื่อมของสิ่งต่าง ๆ
อารมณ์หลากหลายภายนอกตัวมนุษย์เชื่อมโยงสัมพันธ์อย่างไรกับภาวะภายในตัวเขา โดยสัญชาตญาณแล้วมนุษย์เราย่อมมีการปรับปรุงทางด้านความเป็นอยู่ภายนอก และกลั่นกรองอารมณ์ที่ปรุงแต่งขึ้นในจิตใจให้เป็นไปในทางอยู่รอดปลอดภัยและได้เสพเสวยอารมณ์ที่ดี
ความเข้าใจแจ่มแจ้งต่อสภาวธรรมต่าง ๆ ทำให้มีอิสระในการเสพเสวยอารมณ์ในการมีชีวิต และในการมีชีวิตที่มีอิสระในอารมณ์นั่นเองที่สุนทรียภาพในตัวปัจเจกบุคคลจะคลี่คลายพัฒนาไปไม่ว่าเขาจะเป็นศิลปินผู้สร้างสรรค์งานศิลปะหรือไม่
ต่องานศิลปะนั้น เราต้องแยกพิจารณาพิเศษไปจากสุนทรียภาพ ในเมื่อสุนทรียภาพนั้นไม่ใช่เรื่องของความสามารถหากเป็นเพียงผลตามมาของญาณอันเกิดจากการเปิดเผย
ศิลปะเป็นการสร้างสรรค์งานที่ต้องอาศัยการสั่งสมประสบการณ์ ความเชี่ยวชาญชำนาญความสามารถเฉพาะราย ศิลปินคือผู้สร้างสรรค์งานศิลปะ และหากผู้สร้างเป็นผู้ไม่ประกอบด้วยญาณ สิ่งที่ถูกสร้างขึ้นมาก็เป็นเพียงผลจากความสามารถ
ฝีมือเป็นศิลปะตกแต่งออกแบบมีความงามหากแต่ไร้สัจจะ เป็นผลงานแห่งการเสแสร้ง และแทนที่จะสะท้อนความงามอย่างสะเทือนอารมณ์ลึกซึ้งกลับเป็นสิ่งน่าชิงชังไปในที่สุดได้
พิจารณาจากองค์สามในมงคลสูตร ความเป็นพหูสูต ความเชี่ยวชาญชำนาญ (สิปป, ศิลปะ) ทั้งการอบรมบ่มตนอยู่ในระเบียบวินัย (พาหุสจฺ จญฺจ สิปฺปญฺจ วินฺโย จ สุสิกฺขิโต) สามสิ่งนี้เป็นมงคลอันเลิศ ในงานศิลปะชั้นเลิศนั้นจะสะท้อนให้เห็นองค์ประกอบทั้งสามนี้อย่างเด่นชัดไม่ว่าเป็นศิลปะแขนงใด
และการได้เห็นได้สดับ ได้สัมผัสงานศิลปะชั้นสูงที่ว่านี้เอง คือมิ่งมงคล คือสุนทรียภาพแห่งวิปัสสนาญาณ
อันเนื่องกับทางไท (พุทธิปัญญาสู่งานศิลป์ มรดกของแผ่นดินไทย ที่คนไทยทุกคนควรรู้)
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
