มนุษย์ยาดอง
Blockdit Originals ซีรีส์บทความพิเศษ
ภาพเมืองไทยในอดีตภาพหนึ่งที่ค่อย ๆ เลือนรางหายไปคือร้านเหล้ายาดอง ซุ้มยาดอง ศาลายาดอง
สมัยผมเป็นเด็ก เวลามีงานวัดก็มีคนนำเหล้ายาดองมาวางขาย เมื่อเข้าเมืองหลวง ก็เห็นร้านยาดองกระจายไปทั่วกรุง แถวบางลำพู บางรัก ท่าพระจันทร์ ฯลฯ
สมัยผมเป็นเด็ก เวลามีงานวัดก็มีคนนำเหล้ายาดองมาวางขาย เมื่อเข้าเมืองหลวง ก็เห็นร้านยาดองกระจายไปทั่วกรุง แถวบางลำพู บางรัก ท่าพระจันทร์ ฯลฯ
เหล้ายาดองคือส่วนผสมของสมุนไพรกับเหล้า ภาพลักษณ์ของมันเป็นที่รู้กันว่าดื่มเพื่อบำรุงกำลัง
ผมคุ้นเคยกับภาพผู้ใหญ่ดื่มเหล้ายาดอง เพื่อสุขภาพ และนอกเหนือจากการดื่ม ในหมู่คนจีนมีการดองเหล้าสมุนไพรสูตรพิเศษ ใช้เป็นยาภายนอก ทากล้ามเนื้อที่ชกฟ้ำหรือเคล็ดขัดยอก
คนสมัยก่อนมักดื่มเหล้ายาดองเพื่อเจริญอาหาร คนที่มีฐานะหน่อยก็ใช้เหล้าราคาแพง เช่น เฮนเนสซี
ผมเกิดทันยุคที่ชาวบ้านแวะร้านเหล้ายาดองเป็นภาพปกติ ในร้านวางขวดโหลเรียงกันบนโต๊ะ พร้อมแกล้ม เช่น มะยม มะขาม มะม่วงที่ฝานเป็นชิ้น ที่ขาดไม่ได้คือป้ายชื่อและคำบรรยายสรรพคุณ ชื่อสินค้าเตะตาเตะใจยิ่ง เช่น นารีรำพึง สาวสะดุ้ง สาวร้อยผัว กำลังเสือโคร่ง กำลังช้างสาร ม้ากระทืบโรง โด่ไม่รู้ล้ม เฒ่ากระโดดกำแพง ฤาษีลืมไพร ฤาษีชุบตน ฯลฯ
ลูกค้าสั่งเหล้ายาดองที่ต้องการ คนขายก็ตักเหล้ามาเสิร์ฟเป็นก๊งหรือเป๊ก
ก๊งเป็นหน่วยตวงเหล้าโรง 1 ก๊ง เท่ากับ 50 ลูกบาศก์เซนติเมตร เป๊กเป็นภาชนะตวงเหล้า ขนาดประมาณ 18 ลูกบาศก์เซนติเมตร
ลูกค้ามักดื่มกระดกเดียว แล้วกลับบ้าน ถ้าเทียบกับร้านกาแฟในปัจจุบัน ถ้าดื่มหนึ่งเป๊กก็ประมาณเอสเพรสโซเกือบสองช็อต
ปัจจุบันภูมิปัญญาไทยโบราณชนิดนี้เข้าข่าย "ผิดกฎหมาย" หรืออยู่ในพื้นที่สีเทา ทางการเคยมีคำสั่งให้กวาดล้างซุ้มยาดองทั่วประเทศ "เพื่อไม่ให้เป็นอันตรายต่อสุขภาพของประชาชน" เนื่องจากมีข่าวว่าคนตายเพราะดื่มเหล้ายาดอง
แต่เหล้ายาดองเป็นอันตรายต่อสุขภาพจริงหรือ?
วิถีชีวิตไทยอยู่กับสมุนไพรมาตลอด อาหารที่เรากินจำนวนมากมีฤทธิ์เป็นยา เช่น กะเพรา กระเทียม ขิง ข่า ฯลฯ
การใช้สมุนไพรเป็นยาที่เราคุ้นเคยแต่เด็กคือบดสมุนไพรเป็นผง ผสมกับน้ำผึ้ง ปั้นเป็นก้อน เรียกว่ายาลูกกลอน
จึงไม่น่าแปลกหากเอาสมุนไพรผงชงกับเหล้า เพราะเหล้าสามารถดึงสารในสมุนไพรออกมาได้มากกว่า ไม่เปลืองสมุนไพรมองในแง่ดีคือช่วยลดการใช้สมุนไพร โดยเฉพาะชนิดหายากหรือใกล้สูญพันธุ์
สรรพคุณของเหล้ายาดองสูตรต่าง ๆ เช่น
"นารีรำพึง" ว่ากันว่าสรรพคุณบำรุงร่างกาย บำรุงโลหิต ทำให้เลือดลมไหลเวียนดี ประจำเดือนมาเป็นปกติ
"กำลังเสือโคร่ง" หรือ "พญาเสือโคร่ง" ประกอบด้วยต้นกำลังเสือโคร่ง เหง้ากระชาย ดอกคำฝอย เทียนดำ ฯลฯ ว่ากันว่าสรรพคุณบำรุงร่างกาย บำรุงโลหิต บำรุงเส้นเอ็นและกล้ามเนื้อ แก้ปวดเมื่อย ขับลม ใช้ในการแพทย์แผนโบราณของไทยมานานแล้ว
"ม้ากระทืบโรง" ประกอบด้วยต้นม้ากระทืบโรง เถาวัลย์เหล็ก เถาวัลย์เปรียง ดอกคำฝอย ฝางเสน ฯลฯ ว่ากันว่าช่วย บำรุงกำลัง บำรุงโลหิต แก้ปวดเมื่อย ประจำเดือนมาไม่ปกติ
"สาวสะดุ้ง" ประกอบด้วยต้นสาวสะดุ้ง กำลังหนุมาน โกฐหัวบัว โกฐเชียง ฯลฯ ว่ากันว่าช่วยบำรุงกำลัง บำรุงโลหิต บำรุงไต เสริมสมรรถภาพทางเพศ (จนทำให้สาวสะดุ้งในพละกำลัง!) แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ
"โด่ไม่รู้ล้ม" ชื่ออาจมีความหมายสองแง่สองง่าม โยงกับเรื่องสรรถภาพทางเพศ แต่ความจริงโด่ไม่รู้ล้มเป็นชื่อพืชชนิดหนึ่ง เมื่อถูกเหยียบหรือทับ จะกลับตั้งขึ้นมาใหม่ สำหรับยาดองสูตรนี้ประกอบด้วยต้นโด่ไม่รู้ล้ม โคคลาน กำแพงเจ็ดชั้น กระชาย ฯลฯ ว่ากันว่ามีสรรพคุณบำรุงร่างกาย เพิ่มสมรรถภาพทางเพศ (จนโด่ไม่รู้ล้ม!) เพราะเลือดลมไหวเวียนดี
"กำลังช้างสาร" ประกอบด้วยตัวยากำลังช้างสาร กำลังเสือโคร่ง กำลังวัวเถลิง อบเชย เถาเอ็นอ่อน ฯลฯ ว่ากันว่าช่วยบำรุงกำลัง บำรุงเลือด แก้เหน็บชา แก้ปวดข้อและกระดูก ปวดหลังปวด ช่วยให้การไหลเวียนเลือดให้ดีขึ้น เป็นที่มาของสมรรถภาพทางเพศ
เช่นเดียวกับยาและเหล้าทุกชนิด เสพเหล้ามากไปก็สร้างปัญหา เป็นบ่อเกิดของโรคภัย เสพสมุนไพรมากไป ก็อาจเกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงปรารถนา
มีคำเตือนว่า สตรีหลังคลอดบุตรที่ดื่มเหล้ายาดองพึงระวัง เพราะยาดองที่ดื่มอาจเข้าไปในน้ำนมที่ให้ทารก อาจเป็นอันตรายต่อทารกได้
การดื่มเหล้ายาดองผิดประเภทอาจไม่ส่งโทษทันที แต่เมื่อดื่มสะสมนาน ๆ อาจเกิดอันตราย ปัญหาคือยังไม่มีการศึกษายาดองเหล้าแต่ละสูตรในทางวิทยาศาสตร์และพิษวิทยา
นี่เองที่ทำให้ทางการต้องเตือนให้ระวัง
เหล้ายาดองไทยส่วนมากเป็นสมุนไพร แต่นอกจากจะดองสมุนไพรแล้ว ยังมีบางที่ดองสัตว์ด้วย เช่น งู แมงป่อง แมลง ฯลฯ
ภาพลักษณ์ของยาดองสัตว์ฝังรากมานาน ในนวนิยายเรื่อง มังกรหยก ตัวเอก "ก๊วยเจ๋ง" ก็ดื่มเลือดงูที่ผ่านการ "ดองยา" มา ทำให้เพิ่มพูนพลัง
คำถามคือ ในเมื่อเราสามารถดองสัตว์เป็นยาได้ เราดองมนุษย์เป็นยาได้ไหม?
คำตอบคือการดองคนเป็นยานั้นมีจริง และมีมานานมากแล้ว มีบันทึกเรื่องศพยาดองมาตั้งแต่สมัยโบราณกรีกและโรมัน
นักประวัติศาสตร์กรีก เฮโรโดตัส บันทึกว่าชาวแอสสิเรียนใช้ศพเป็นยาโดยผสมกับน้ำผึ้ง ตำนานเล่าว่า พระศพของอเล็กซานเดอร์มหาราชถูกเก็บไว้ในโลงหินบรรจุน้ำผึ้ง
การดองศพด้วยน้ำผึ้งมีในหลายวัฒนธรรม เล่ากันว่าในพม่ามีการดองพระด้วยน้ำผึ้ง แต่ตำนานนี้เป็นเรื่องเล่าหรือเรื่องจริง ก็ยากพิสูจน์ เพราะตำนานเกี่ยวกับศพยาดองผสมปนเปกัน
บันทึกของจีนในศตวรรษที่ 16 ให้รายละเอียดเรื่องศพยาดอง เรียกว่า Mellified Man มันก็คือมัมมียานั่นเอง
บันทึกจีนเล่าว่าในแผ่นดินอาหรับ คนชราที่ใกล้ตายบริจาคร่างกายตนเองเป็นยารักษาคนอื่น ในระยะสุดท้ายจะชำระตัวให้สะอาดไม่กินอาหาร กินแต่น้ำผึ้งอย่างเดียว ผ่านไปราวหนึ่งเดือนเมื่อทั้งตัวไม่มีของเสียสะสม ขับถ่ายออกมาเป็นน้ำผึ้ง ก็พร้อมเข้าสู่ความตาย
ศพถูกวางในโลงหินที่บรรจุน้ำผึ้งเต็ม หลังจากนั้นก็ปิดฝาโลง ผ่านไปหนึ่งร้อยปี หรือตามกำหนดที่ตราบนโลงเขียนไว้ คนรุ่นหลังก็เปิดฝาโลง ซากศพกลายเป็นยารักษาอาการบาดเจ็บ กระดูกหัก และอื่น ๆ
เรายังไม่มีหลักฐานว่า ศพมนุษย์รวมกับน้ำผึ้งสามารถเป็นยารักษาอะไรได้บ้างและจริงหรือไม่
มนุษย์ใช้น้ำผึ้งเป็นยามาหลายพันปี มันมีคุณสมบัติเป็นยาฆ่าเชื้อและแบคทีเรีย โดยหลักการมันจึงมีคุณสมบัติเป็นยา
ภาพวาด Mellified Man
ส่วนร่างกายมนุษย์ 99 เปอร์เซ็นต์ประกอบด้วยธาตุหลักหกธาตุ คือ คาร์บอน ออกซิเจน ไฮโดรเจน ไนโตรเจน แคลเซียม ฟอสฟอรัส ที่เหลือนิดหน่อยเป็นธาตุอื่น ๆ ยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ว่ามันช่วยรักษาโรคอะไร
บางทีผู้ที่คิดบริจาคร่างกายตนเองเป็นยาให้คนรุ่นหลัง การบริจาคร่างเป็น "อาจารย์ใหญ่" อาจเป็นประโยชน์ด้านการแพทย์ต่อคนรุ่นหลังมากกว่า
ตลอดอารยธรรมของมนุษยชาติ คนแสวงหายาดีหรือยาอายุวัฒนะเสมอมา ความเชื่อว่ามียาวิเศษทำให้หลายคนไม่เดินไปตามทางแพทย์เชิงรุก หรือป้องกันมากกว่ารักษา
เรื่องศพมนุษย์ดองน้ำผึ้งอาจเป็นเรื่องความเชื่อล้วน ๆ หรืออาจมีภูมิปัญญาโบราณซ่อนอยู่ เราคงไม่รู้
ถ้าจะศึกษาจริง ๆ ก็ต้องเริ่มดองศพด้วยน้ำผึ้งในวันนี้ แล้วรอผลในอีกหนึ่งร้อยปีข้างหน้า
ทว่าเมื่อถึงเวลานั้น วิทยาศาสตร์การแพทย์ของมนุษย์คงก้าวไปไกลเกินการรักษาโรคด้วยยาดองไปหลายปีแสงแล้ว
- 14
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
