ขวัญเอ๊ยขวัญมา
#เรื่องเล่าจากคลังภาพ #รายการลัดเลาะ
#บายศรีสู่ขวัญ
พิธีบายศรีสู่ขวัญ 14 มีนาคม 2011
"ขวัญเอ๊ยขวัญมา" ถ้อยคำอุดมด้วยความห่วงใย ที่ผู้ใหญ่มีไว้ปลอบใจลูกหลาน ยามเจอเหตุการณ์ไม่คาดฝันจน "ขวัญหนีดีฝ่อ"
สองวลีนี้ เรามักจะได้ฟังกันบ่อย ๆ ตอนเด็ก ซึ่งผมก็ไม่เคยจะสนใจความหมายของมัน แต่พอได้ฟังก็รู้โดยอัตโนมัติเลยว่าหมายถึง " ไม่เป็นไรนะลูกไม่มีอะไร เรื่องเล็กน้อย "
พอโตมา วลีนี้ก็เริ่มลดน้อยลง นั่นก็เป็นเพราะเราจัดการความกลัวได้ดีขึ้น จนถึงตอนที่เราเริ่มเป็นผู้ใช้วลีนี้กับลูกหลานเราเอง
ขวัญคืออะไร ขวัญมาจากไหน ขวัญหนีไปไหน และขวัญจะกลับมาได้อย่างไร ความหมายของสิ่งนี้ไม่เคยถูกเฉลย และอยู่นอกการสนใจจนกระทั่ง...
14 มีนาคม 2011 ผมเดินทางไป อำเภอปง จังหวัดพะเยา ตามคำเชิญของเพื่อนพ่อ ซึ่งเป็นครอบครัวที่เรามีความสนิทชิดเชื้อและนับถือกันเหมือนคนในครอบครัวเดียวกัน เป็นงานทำบุญบ้านซึ่งทุก ๆ คนออกเดินทางกันมาล่วงหน้าแล้ว
ผมกับภรรยาเดินทางตามมาทีหลัง เราออกเดินทางกันมาตอนเช้า แวะโน่นแวะนี่ตามประสาคนช่างแวะ จนทำให้เรามาถึงพะเยาก็พลบค่ำ
ถนนที่นี่ไม่ค่อยมีไฟทาง แต่โชคยังดีที่ไม่มีแยกมากมายให้เรางงงวยนัก เราคลำทางกันมาโดยพึ่งพา gps ยี่ห้อดังรุ่นแรก ๆ ร่วมกับการโทรถามพ่อที่ไปถึงก่อนหน้า
แม้ผมจะเคยมาแล้วครั้งหนึ่งในตอนเด็ก แต่ความจำในช่วงอายุไม่ถึง10ขวบ ดูจะไร้ประโยชน์กับสถานการณ์นี้
ด้วยความไว้ใจในอุปกรณ์นำทาง และป้ายบอกทางที่ตรงตามคำบอกเล่าของพ่อ สร้างความมั่นใจให้เราไปต่อได้ จนมาถึงที่บ้านงานเวลาสองทุ่มเศษ
เราจอดรถตรงหน้าบ้าน ซึ่งเป็นบ้านไม้ยกสูงมีบันไดที่ชันราวกับทางขึ้นเขาคิชฌกูฏ และท่ามกลางแสงไฟสลัว ๆ ของหมู่บ้านประหยัดไฟแห่งนี้ น้องสาวผู้เป็นลูกสาวของเพื่อนพ่อ รีบออกมาต้อนรับและเร่งให้เราขึ้นบ้านทันที
ด้วยท่าทีเร่งรีบแบบนั้น ผมรู้สึกได้ว่าทุกคนรอการปรากฏตัวของเรา ผมกับภรรยาจึงรีบเดินตามขึ้นไปด้วยความเกรงใจ คิดว่าทุกคนคงจะรอกินข้าวพร้อมเรา
เมื่อผ่านพ้นบันไดสูงชันสู่ตัวบ้าน ผมได้พบเจอกับญาติมิตรที่ผมทังรู้จัก ไม่รู้จัก และคลับคล้ายคลับคลาว่าจะรู้จักแต่นึกชื่อไม่ออก นั่งล้อมวงกันอยู่ท่ามกลางพานพุ่ม ประดับตกแต่งด้วยกระทงใบตองและดอกไม้ พร้อมเครื่องเส้นเช่นเหล้า ยาสูบและไก่ วางไว้ใกล้กัน
พิธีบายศรีสู่ขวัญ 14 มีนาคม 2011 ไม่อนุญาตให้ใช้เชิงพาณิชย์นะจ๊ะ
ผมและภรรยายกมือไหว้กราดทุกคนที่เจอ ก่อนถูกลากเข้าไปร่วมพิธี โดยมี ตาขาว คุณตาของน้องสาวที่มาเรียกผมขึ้นมา ซึ่งแกมีตำแหน่งเป็นเหมือนผู้นำทางจิตวิญญาณประจำหมู่บ้านตามคติความเชื่อของชาวเหนือ เป็นผู้ดำเนินการ
นี่เป็นพิธีบายศรีสู่ขวัญ แต่ไม่เหมือนกับบายศรีที่ผมเคยเจอเป็นกิมมิคตามบู๊ทงานท่องเที่ยว แต่มันเป็นพิธีกรรมที่จัดขึ้นจริง ด้วยความจำเป็นแห่งความเชื่อและวัฒนธรรมประจำท้องถิ่น
การรวมตัวกันของญาติและลูกหลาน ในช่วงเวลาสำคัญเป็นเรื่องน่ายินดี และแน่นอนว่าผมกับภรรยาถูกนับเป็นหนึ่งในลูกหลานของบ้านนี้ไปแล้ว
พิธีกรรมดำเนินไปตามแนวทางของมัน ผมฟังการท่องคาถาของ ตาขาว พร้อมทำตามทุกอย่างที่แกบอกให้ทำ จนพิธีใกล้จบและมาถึงขั้นตอนสุดท้าย...
กลับมาที่เรื่อง ขวัญคืออะไร ขวัญมาจากไหน ขวัญหนีไปไหน และขวัญจะกลับมาได้อย่างไร เรื่องนี้เป็นคติความเชื่อของคนไทยและลาว ส่วนใหญ่ยังคงมีให้เห็นอยู่ที่ภาคเหนือและอิสาน
ขวัญอาจถูกมองว่าเป็นผี แต่ถ้าจะให้มองลึกลงไปก็จะหมายถึงสิ่งดี ๆ ที่อยู่ติดตัวเรา ทำให้เราไม่เจ็บไม่ป่วยและมีความสุขสบาย ซึ่งขวัญอาจจะหนีไปหลงทางหรือไปอยู่ไหนก็ได้ จึงต้องมีพิธีเรียกขวัญกลับมา
แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่าขวัญกลับมาแล้ว ?
ในขั้นตอนสุดท้ายของพิธีกรรม ซึ่งก็เป็นสิ่งที่ผมเพิ่งเคยเห็น ตาขาวจะทำการหยิบข้าวสารหนึ่ง ขยุ้มมือออกมาเสียงทาย หากได้สามสิบสองเมล็ด ก็แสดงว่าขวัญมาครบแล้ว ถ้าขาดหรือเกินก็ทำใหม่จนกว่าจะได้
น่าแปลกที่แกหยิบไม่เคยเกินสามครั้ง ก็ได้สามสิบสองพอดี ส่วนตัวเลข " 32 " ผมก็เดาว่าน่าจะมาจากจำนวนอวัยวะของคนเรา และอาจจะเป็นที่มาของคำว่า " อาการครบสามสิสอง "
การหยิบข้าวสารเสี่ยงทายเรียกขวัญ
แม้ว่าผมจะเป็นคนไม่เชื่อเรื่องผีหรือไสยศาสตร์ แต่หลังจากผ่านพิธีมาแล้ว ผมกลับมีความรู้สึกหัวใจพองโต พร้อมรับสถานการณ์ต่างที่จะผ่านเข้ามาหลังจากนี้
การตกอยู่ท่ามกลางวงล้อมของกลุ่มญาติพี่น้อง ผู้หวังดีและมีไมตรีจิต ช่วยสร้างกำลังใจผ่านทางด้ายสายสิญจน์และมนต์คาถาของผู้นำทางจิตวิญญาณได้เป็นอย่างดี
หรือว่าแท้จริง ความสำคัญของพิธีบายศรีสู่ขวัญ คือการบอกให้ลูกหลานรู้ว่า...
" ไม่ว่าในโลกกว้างเอ็งจะไปเจออะไร ลำบากยากเย็นแค่ไหน กลับมาบ้านก็ยังมีคนคอยช่วยเหลืออยู่เสมอ "
พิธีกรรมความเชื่ออยู่คู่สังคมไทยมานาน ไม่สามารถแยกออกได้โดยง่าย ไม่ต้องลบหลู่และไม่ต้องงมงาย มองให้ชัดโฟกัสสิ่งดีงามก็จะเห็นคุณค่าที่ซ่อนไว้
และหากในช่วงสงกรานต์ผสมวิกฤตการณ์โควิดนี้ ใครรู้สึกว่าท้อแท้โดนโชคชะตาทำร้าย ลองกลับไปบ้านให้ผู้ใหญ่ท่านเอามือลูบหัวแล้วบอกว่า
" ขวัญเอ๊ยขวัญมา "
อาจทำให้เรามีกำลังที่จะสู้ต่อไป
เขียนโดย โจน ทะยาน ตะลุย
อีกหนึ่งช่องทางในการติดตามลัดเลาะ
- 5
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
